அஸ்திகாயத்வஂ, ந ததா லோகாகாஶப்ரதேஶஸஂக்யாநாமபி காலாணூநாமேக–ப்ரதேஶத்வாதஸ்த்யஸ்திகாயத்வம். அத
ஏவ ச பஞ்சாஸ்திகாயப்ரகரணே ந ஹீஹ முக்யத்வேநோபந்யஸ்தஃ காலஃ.
ஜீவபுத்கலபரிணாமாவச்சித்யமாநபர்யாயத்வேந தத்பரிணாமாந்யதாநுபபத்யாநுமீயமாநத்ரவ்யத்வேநா–
த்ரைவாஂதர்பாவிதஃ.. ௧௦௨..
லக்ஷணோஂகா ஸத்பாவ ஹோநேஸே] ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞாகோ ப்ராப்த கரதா ஹை. இஸ ப்ரகார சஹ த்ரவ்ய ஹைஂ. கிந்து ஜிஸ
ப்ரகார ஜீவ, புத்கல, தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶகோ
[அஸஂக்ய] ஹை ததாபி – ஏகப்ரதேஶீபநேகே காரண அஸ்திகாயபநா நஹீஂ ஹை. ஔர ஐஸா ஹோநேஸே ஹீ [அர்தாத்
கால அஸ்திகாய ந ஹோநேஸே ஹீ] யஹா பஂசாஸ்திகாயகே ப்ரகரணமேஂ முக்யரூபஸே காலகா கதந நஹீஂ கியா
கயா ஹை; [பரந்து] ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம த்வாரா ஜோ ஜ்ஞாத ஹோதீ ஹை – மாபீ ஜாதீ ஹை ஐஸீ உஸகீ
பர்யாய ஹோநேஸே ததா ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா ஜிஸகா அநுமாந ஹோதா ஹை
ஐஸா வஹ த்ரவ்ய ஹோநேஸே உஸே யஹா
௨. அந்தர்பூத கரநா=பீதர ஸமா லேநா; ஸமாவிஷ்ட கரநா; ஸமாவேஶ கரநா [இஸ ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ நாமக ஶாஸ்த்ரமேஂ
புத்கலாஸ்திகாயகே பரிணாமோஂகா வர்ணந கரதே ஹுஏ, உந பரிணாமோஂஂ த்வாரா ஜிஸகே பரிணாம ஜ்ஞாத ஹோதே ஹை– மாபே ஜாதே
ஹைஂ உஸ பதார்தகா [காலகா] ததா உந பரிணாமோஂகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா ஜிஸகா அநுமாந ஹோதா ஹை உஸ
பதார்தகா [காலகா] கௌணரூபஸே வர்ணந கரநா உசித ஹை – ஐஸா மாநகர யஹா பஂசாஸ்திகாயப்ரகரணமேஂ கௌணரூபஸே
காலகே வர்ணநகா ஸமாவேஶ கியா கயா ஹை.]