இந்த்ரியபேதேநோக்தாநாஂ ஜீவாநாஂ சதுர்கதிஸஂபஂதத்வேநோபஸஂஹாரோயம். தேவகதிநாம்நோ தேவாயுஷஶ்சோதயாத்தேவாஃ, தே ச பவநவாஸிவ்யஂதரஜ்யோதிஷ்கவைமாநிகநிகாய–பேதாச்சதுர்தா. மநுஷ்யகதிநாம்நோ மநுஷ்யாயுஷஶ்ச உதயாந்மநுஷ்யாஃ. தே கர்மபோகபூமிஜபேதாத் த்வேதா. திர்யக்கதிநாம்நஸ்திர்யகாயுஷஶ்ச உதயாத்திர்யஞ்சஃ. தே ப்ருதிவீஶம்பூகயூகோத்தஂஶஜலசரோரகபக்ஷிபரிஸர்ப– சதுஷ்பதாதிபேதாதநேகதா. நரககதிநாம்நோ நரகாயுஷஶ்ச உதயாந்நாரகாஃ. தே ரத்நஶர்கராவாலுகா– பங்கதூமதமோமஹாதமஃப்ரபாபூமிஜபேதாத்ஸப்ததா. தத்ர தேவமநுஷ்யநாரகாஃ பஂசேந்த்ரியா ஏவ. திர்யஂசஸ்து கேசித்பஂசேந்த்ரியாஃ, கேசிதேக–த்வி–த்ரி–சதுரிந்த்ரியா அபீதி.. ௧௧௮.. ----------------------------------------------------------------------------- பூமிஜாஃ] மநுஷ்ய கர்மபூமிஜ ஔர போகபூமிஜ ஐஸே தோ ப்ரகாரகே ஹைஂ, [திர்யஞ்சஃ பஹுப்ரகாராஃ] திர்யஂச அநேக ப்ரகாரகே ஹைஂ [புநஃ] ஔர [நாரகாஃ ப்ருதிவீபேதகதாஃ] நாரகோஂகே பேத உநகீ ப்ருத்வியோஂகே பேத ஜிதநே ஹைஂ.
டீகாஃ– யஹ, இந்த்ரியோஂகே பேதகீ அபேக்ஷாஸே கஹே கயே ஜீவோஂகா சதுர்கதிஸம்பந்த தர்ஶாதே ஹுஏ உபஸஂஹார ஹை [அர்தாத் யஹா ஏகேந்த்ரிய–த்வீந்த்ரியாதிரூப ஜீவபேதோஂகா சார கதிகே ஸாத ஸம்பந்த தர்ஶாகர ஜீவபேதோஂ உபஸஂஹார கியா கயா ஹை].
தேவகதிநாம ஔர தேவாயுகே உதயஸே [அர்தாத் தேவகதிநாமகர்ம ஔர தேவாயுகர்மகே உதயகே நிமித்தஸே] தேவ ஹோதே ஹைஂ; வே பவநவாஸீ, வ்யஂதர, ஜ்யோதிஷ்க ஔர வைமாநிக ஐஸே ௧நிகாயபேதோஂகே காரண சார ப்ரகாரகே ஹைஂ. மநுஷ்யகதிநாம ஔர மநுஷ்யாயுகே உதயஸே மநுஷ்ய ஹோதே ஹைஂ; வே கர்மபூமிஜ ஔர போகபூமிஜ ஐஸே பேதோஂகே காரண தோ ப்ரகாரகே ஹைஂ. திர்யஂசகதிநாம ஔர திர்யஂசாயுகே உதயஸே திர்யஂச ஹோதே ஹைஂ; வே ப்ருத்வீ, ஶஂபூக, ஜூஂ, டாஸ, ஜலசர, உரக, பக்ஷீ, பரிஸர்ப, சதுஷ்பாத [சௌபாயே] இத்யாதி பேதோஂகே காரண அநேக ப்ரகாரகே ஹைஂ. நரககதிநாம ஔர நரகாயுகே உதயஸே நாரக ஹோதே ஹைஂ; வே ௨ரத்நப்ரபாபூமிஜ, ஶர்கராப்ரபாபூமிஜ, பாலுகாப்ரபாபூமிஜ, பஂகப்ரபாபூமிஜ, தூமப்ரபாபூமிஜ, தமஃப்ரபாபூமிஜ ஔர மஹாதமஃப்ரபாபூமிஜ ஐஸே பேதோஂகே காரண ஸாத ப்ரகாரகே ஹைஂ.
உநமேஂ, தேவ, மநுஷ்ய ஔர நாரகீ பஂசேந்த்ரிய ஹீ ஹோதே ஹைஂ. திர்யஂச தோ கதிபய --------------------------------------------------------------------------
௧௭௬
௧. நிகாய = ஸமூஹ
௨. ரத்நப்ரபாபூமிஜ = ரத்நப்ரபா நாமகீ பூமிமேஂ [–ப்ரதம நரகமேஂ] உத்பந்ந .