கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந
மோஹநீயவிபாகஸஂபாதிதவிகார இத்யர்தஃ. ததத்ர மோஹநீயவிபாகஸஂபாதிதவிகார இத்யர்தஃ. ததத்ர புத்கலாநாஂ க்ரஹணஹேதுத்வாத்பஹிரங்ககாரணஂ யோகஃ, விஶிஷ்டஶக்திஸ்திதிஹேதுத்வாதந்தரங்ககாரணஂ ஜீவபாவ ஏவேதி.. ௧௪௮..
தேஸிஂ பி ய ராகாதீ தேஸிமபாவே ண பஜ்ஜஂதி.. ௧௪௯..
தேஷாமபி ச ராகாதயஸ்தேஷாமபாவே ந பத்யந்தே.. ௧௪௯..
-----------------------------------------------------------------------------
இஸலியே யஹா [பந்தமேஂஂ], பஹிரஂக காரண [–நிமித்த] யோக ஹை க்யோஂகி வஹ புத்கலோஂகே க்ரஹணகா ஹேது ஹை, ஔர அஂதரஂக காரண [–நிமித்த] ஜீவபாவ ஹீ ஹை க்யோஂகி வஹ [கர்மபுத்கலோஂகீ] விஶிஷ்ட ஶக்தி ததா ஸ்திதிகா ஹேது ஹை.. ௧௪௮..
பாவார்தஃ– கர்மபந்தபர்யாயகே சார விஶேஷ ஹைஂஃ ப்ரக்ருதிபந்த, ப்ரதேஶபந்த, ஸ்திதிபந்த ஔர அநுபாகபந்த. இஸமேஂ ஸ்திதி–அநுபாக ஹீ அத்யந்த முக்ய விஶேஷ ஹைஂ, ப்ரக்ருதி–ப்ரதேஶ தோ அத்யந்த கௌண விஶேஷ ஹைஂ; க்யோஂகி ஸ்திதி–அநுபாக பிநா கர்மபந்தபர்யாய நாமமாத்ர ஹீ ரஹதீ ஹை. இஸலியே யஹா ப்ரக்ருதி–ப்ரதேஶபந்தகா மாத்ர ‘க்ரஹண’ ஶப்தஸே கதந கியா ஹை ஔர ஸ்திதி–அநுபாகபந்தகா ஹீ ‘பந்த’ ஶப்தஸே கஹா ஹை.
ஜீவகே கிஸீ பீ பரிணாமமேஂ வர்ததா ஹுஆ யோக கர்மகே ப்ரக்ருதி–ப்ரதேஶகா அர்தாத் ‘க்ரஹண’ கா நிமித்த ஹோதா ஹை ஔர ஜீவகே உஸீ பரிணாமமேஂ வர்ததா ஹுஆ மோஹராகத்வேஷபாவ கர்மகே ஸ்திதி–அநுபாககா அர்தாத் ‘பஂத’ கா நிமித்த ஹோதா ஹை; இஸலியே மோஹராகத்வேஷபாவகோ ‘பந்த’ கா அஂதரஂக காரண [அஂதரஂக நிமித்த] கஹா ஹை ஔர யோககோ – ஜோ கி ‘க்ரஹண’ கா நிமித்த ஹை உஸே–‘பந்த’ கா பஹிரஂக காரண [பாஹ்ய நிமித்த] கஹா ஹை.. ௧௪௮..
அந்வயார்தஃ– [சதுர்விகல்பஃ ஹேதுஃ] [த்ரவ்யமித்யாத்வாதி] சார ப்ரகாரகே ஹேது [அஷ்டவிகல்பஸ்ய காரணம்] ஆட ப்ரகாரகே கர்மோஂகே காரண [பணிதம்] கஹே கயே ஹைஂ; [தேஷாம் அபி ச] உந்ஹேஂ பீ [ராகாதயஃ] [ஜீவகே] ராகாதிபாவ காரண ஹைஂ; [தேஷாம் அபாவே] ராகாதிபாவோஂகே அபாவமேஂ [ந பத்யந்தே] ஜீவ நஹீஂஂ பததே. -------------------------------------------------------------------------
தேநாஂய சே ராகாதி, ஜ்யாஂ ராகாதி நஹி த்யாஂ பஂத நா. ௧௪௯.