௨௧௬
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
மித்யாத்வாதித்ரவ்யபர்யாயாணாமபி பஹிரங்ககாரணத்யோதநமேதத்.
தந்த்ராந்தரே கிலாஷ்டவிகல்பகர்மகாரணத்வேந பந்தஹேதுர்த்ரவ்யஹேதுரூபஶ்சதுர்விகல்பஃ ப்ரோக்தஃ மித்யா–
த்வாஸஂயமகஷாயயோகா இதி. தேஷாமபி ஜீவபாவபூதா ராகாதயோ பந்தஹேதுத்வஸ்ய ஹேதவஃ, யதோ
ராகாதிபாவாநாமபாவே த்ரவ்யமித்யாத்வாஸஂயமகஷாயயோகஸத்பாவேபி ஜீவா ந பத்யந்தே. ததோ ராகா–
தீநாமந்தரங்கத்வாந்நிஶ்சயேந பந்தஹேதுத்வமவஸேயமிதி.. ௧௪௯..
–இதி பந்தபதார்தவ்யாக்யாநஂ ஸமாப்தம்.
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– யஹ, மித்யாத்வாதி த்ரவ்யபர்யாயோஂகோ [–த்ரவ்யமித்யாத்வாதி புத்கலபர்யாயோஂகோ] பீ [பஂதகே]
பஹிரஂக–காரணபநேகா ப்ரகாஶந ஹை.
௧
க்ரஂதாந்தரமேஂ [அந்ய ஶாஸ்த்ரமேஂ] மித்யாத்வ, அஸஂயம, கஷாய ஔர யோக இந சார ப்ரகாரகே
த்ரவ்யஹேதுஓஂகோ [த்ரவ்யப்ரத்யயோஂகோ] ஆட ப்ரகாரகே கர்மோஂகே காரணரூபஸே பந்தஹேது கஹே ஹைஂ. உந்ஹேஂ பீ
பந்தஹேதுபநேகே ஹேது ஜீவபாவபூத ராகாதிக ஹைஂ; க்யோஂகி ௨ராகாதிபாவோஂகா அபாவ ஹோநே பர த்ரவ்யமித்யாத்வ,
த்ரவ்ய–அஸஂயம, த்ரவ்யகஷாய ஔர த்ரவ்யயோககே ஸத்பாவமேஂ பீ ஜீவ பஂததே நஹீஂ ஹைஂ. இஸலியே ராகாதிபாவோஂகோ
அஂதரஂக பந்தஹேதுபநா ஹோநேகே காரண ௩நிஶ்சயஸே பந்தஹேதுபநா ஹை ஐஸா நிர்ணய கரநா.. ௧௪௯..
இஸ ப்ரகார பஂதபதார்தகா வ்யாக்யாந ஸமாப்த ஹுஆ.
-------------------------------------------------------------------------
௧. ப்ரகாஶந=ப்ரஸித்த கரநா; ஸமஜநா; தர்ஶாநா.
௨. ஜீவகத ராகாதிரூப பாவப்ரத்யயோஂகா அபாவ ஹோநே பர த்ரவ்யப்ரத்யயோஂகே வித்யமாநபநேமேஂ பீ ஜீவ பஂததே நஹீஂ ஹைஂ. யதி
ஜீவகத ராகாதிபாவோஂகே அபாவமேஂ பீ த்ரவ்யப்ரத்யயோஂகே உதயமாத்ரஸே பந்த ஹோ தோ ஸர்வதா பந்த ஹீ ரஹே [–மோக்ஷகா
அவகாஶ ஹீ ந ரஹே], க்யோஂகி ஸஂஸாரீயோஂகோ ஸதைவ கர்மோதயகா வித்யமாநபநா ஹோதா ஹை.
௩. உதயகத த்ரவ்யமித்யாத்வாதி ப்ரத்யயோஂகீ பாதி ராகாதிபாவ நவீந கர்மபந்தமேஂ மாத்ர பஹிரஂக நிமித்த நஹீஂ ஹை கிந்து வே
தோ நவீந கர்மபந்தமேஂ ‘அஂதரஂக நிமித்த’ ஹைஂ இஸலியே உந்ஹேஂ ‘நிஶ்சயஸே பந்தஹேது’ கஹே ஹைஂ.