கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
ஸமஸ்தஸ்யாபி வஸ்துவிஸ்தாரஸ்ய ஸாத்ரஶ்யஸூசகத்வாதேகா. ஸர்வபதார்தஸ்திதா ச த்ரிலக்ஷணஸ்ய ஸதித்யபிதாநஸ்ய ஸதிதி ப்ரத்யயஸ்ய ச ஸர்வபதார்தேஷு தந்மூலஸ்யைவோபலம்பாத். ஸவிஶ்வரூபா ச விஶ்வஸ்ய ஸமஸ்தவஸ்துவிஸ்தாரஸ்யாபி ரூபைஸ்த்ரிலக்ஷணைஃ ஸ்வபாவைஃ ஸஹ வர்தமாநத்வாத். அநந்தபர்யாயா சாநந்தாபிர்த்ரவ்யபர்யாயவ்யக்திபிஸ்த்ரிலக்ஷணாபிஃ பரிகம்யமாநத்வாத் ஏவஂபூதாபி ஸா ந கலு நிரகுஶா கிந்து ஸப்ரதிபக்ஷா. ப்ரதிபக்ஷோ ஹ்யஸத்தா ஸத்தாயாஃ அத்ரிலக்ஷணத்வஂ த்ரிலக்ஷணாயாஃ, அநேகத்வமேகஸ்யாஃ, ஏகபதார்தஸ்திதத்வஂ ஸர்வபதார்தஸ்திதாயாஃ, ஏகரூபத்வஂ ஸவிஶ்வரூபாயாஃ, ஏகபர்யாயத்வமநந்தபர்யாயாயா இதி. ----------------------------------------------------------------------------- ‘உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மக’ [த்ரிலக்ஷணா] ஜாநநா; க்யோஂகி ௧பாவ ஔர பாவவாநகா கதஂசித் ஏக ஸ்வரூப ஹோதா ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘ஏக’ ஹை, க்யோஂகி வஹ த்ரிலக்ஷணவாலே ஸமஸ்த வஸ்துவிஸ்தாரகா ஸாத்ரஶ்ய ஸூசித கரதீ ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘ஸர்வபதார்தஸ்தித’ ஹை; க்யோஂகி உஸகே காரண ஹீ [–ஸத்தாகே காரண ஹீ] ஸர்வ பதார்தோமேஂ த்ரிலக்ஷணகீ [–உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யகீ], ‘ஸத்’ ஐஸே கதநகீ ததா ‘ஸத’ ஐஸீ ப்ரதீதிகீ உபலப்தி ஹோதீ ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘ஸவிஶ்வரூப’ ஹை, க்யோஂகி வஹ விஶ்வகே ரூபோஂ ஸஹித அர்தாத் ஸமஸ்த வஸ்துவிஸ்தாரகே த்ரிலக்ஷணவாலே ஸ்வபாவோஂ ஸஹித வர்ததீ ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘அநஂதபர்யாயமய’ ஹை. க்யோஂகி வஹ த்ரிலக்ஷணவாலீ அநந்த த்ரவ்யபர்யாயரூப வ்யக்தியோஂஸே வ்யாப்த ஹை. [இஸப்ரகார வர்ணந ஹுஆ.]
ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௨] த்ரிலக்ஷணாகோ அத்ரிலக்ஷணபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௩] ஏககோ அநேகபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௪] ஸர்வபதார்தஸ்திதகோ ஏகபதார்தஸ்திதபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௫] ஸவிஶ்வரூபகோ ஏகரூபபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௬]அநந்தபர்யாயமயகோ ஏகபர்யாயமயபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை. --------------------------------------------------------------------------
௨ஸாமாந்ய–விஶேஷாத்மக ஸத்தாகா உஸகே ஸாமாந்ய பக்ஷகீ அபேக்ஷாஸே அர்தாத் மஹாஸத்தாரூப பக்ஷகீ அபேக்ஷாஸே
௧. ஸத்தா பாவ ஹை ஔர வஸ்து பாவவாந ஹை.
௨. யஹா ‘ஸாமாந்யாத்மக’கா அர்த ‘மஹா’ ஸமஜநா சாஹியே ஔர ‘விஶேஷாத்மக’ கா அர்த ‘அவாந்தர’ ஸமஜநா சாஹியே.
ஸாமாந்ய விஶேஷகே தூஸரே அர்த யஹா நஹீஂ ஸமஜநா.
௩. நிரஂகுஶ=அஂகுஶ ரஹித; விருத்த பக்ஷ ரஹித ; நிஃப்ரதிபக்ஷ. [ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தாகா ஊபர ஜோ வர்ணந கியா
ஹை வைஸீ ஹோநே பர பீ ஸர்வதா வைஸீ நஹீஂ ஹை; கதஂசித் [ஸாமாந்ய–அபேக்ஷாஸே] வைஸீ ஹை. ஔர கதஂசித் [விஶேஷ–
அபேக்ஷாஸே] விருத்த ப்ரகாரகீ ஹைே.]
௪. ஸப்ரதிபக்ஷ=ப்ரதிபக்ஷ ஸஹித; விபக்ஷ ஸஹித; விருத்த பக்ஷ ஸஹித.