கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
த்ரவ்யமாலக்ஷ்யதே, ததேவ ததாவிதோபயாவஸ்தாவ்யாபிநா ப்ரதிநியதைக– வஸ்துத்வநிபந்தநபூதேந ஸ்வபாவேநாவிநஷ்டமநுத்பந்நஂ வா வேத்யதே. பர்யாயாஸ்து தஸ்ய பூர்வபூர்வபரிணாமோ–பமர்தோத்தரோத்தரபரிணாமோத்பாதரூபாஃ ப்ரணாஶஸஂபவதர்மாணோபிதீயந்தே. தே ச வஸ்துத்வேந த்ரவ்யாதப்ருதக்பூதா ஏவோக்தாஃ. ததஃ பர்யாயைஃ ஸஹைகவஸ்துத்வாஜ்ஜாயமாநஂ ம்ரியமாணமதி ஜீவத்ரவ்யஂ ஸர்வதாநுத்பந்நா விநஷ்டஂ த்ரஷ்டவ்யம். தேவமநுஷ்யாதிபர்யாயாஸ்து க்ரமவர்தித்வாதுபஸ்திதாதிவாஹிதஸ்வஸமயா உத்பத்யந்தே விநஶ்யந்தி சேதி.. ௧௮..
தாவதிஓ ஜீவாணஂ தேவோ மணுஸோ த்தி கதிணாமோ.. ௧௯..
தாவஜ்ஜீவாநாஂ தேவோ மநுஷ்ய இதி கதிநாம.. ௧௯..
----------------------------------------------------------------------------- ஜோ த்ரவ்ய ௧பூர்வ பர்யாயகே வியோகஸே ஔர ௨உத்தர பர்யாயகே ஸஂயோகஸே ஹோநேவாலீ உபய அவஸ்தாகோ ஆத்மஸாத் [அபநேரூப] கரதா ஹுஆ விநஷ்ட ஹோதா ஔர உபஜதா திகாஈ தேதா ஹை, வஹீ [த்ரவ்ய] வைஸீ உபய அவஸ்தாமேஂ வ்யாப்த ஹோநேவாலா ஜோ ப்ரதிநியத ஏகவஸ்துத்வகே காரணபூத ஸ்வபாவ உஸகே த்வாரா [–உஸ ஸ்வபாவகீ அபேக்ஷாஸே] அவிநஷ்ட ஏவஂ அநுத்பந்ந ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை; உஸகீ பர்யாயேஂ பூர்வ–பூர்வ பரிணாமகே நாஶரூப ஔர உத்தர–உத்தர பரிணாமகே உத்பாதரூப ஹோநேஸே விநாஶ–உத்பாததர்மவாலீ [–விநாஶ ஏவஂ உத்பாதரூப தர்மவாலீ] கஹீ ஜாதீ ஹை, ஔர வே [பர்யாயேஂ] வஸ்துரூபஸே த்ரவ்யஸே அப்ருதக்பூத ஹீ கஹீ கஈ ஹை. இஸலியே, பர்யாயோஂகே ஸாத ஏகவஸ்துபநேகே காரண ஜந்மதா ஔர மரதா ஹோநே பர பீ ஜீவத்ரவ்ய ஸர்வதா அநுத்பந்ந ஏவஂ அவிநஷ்ட ஹீ தேகநா [–ஶ்ரத்தா கரநா]; தேவ மநுஷ்யாதி பர்யாயேஂ உபஜதீ ஹை ஔர விநஷ்ட ஹோதீ ஹைஂ க்யோஂகி வே க்ரமவர்தீ ஹோநேஸே உநகா ஸ்வஸமய உபஸ்தித ஹோதா ஹை ஔர பீத ஜாதா ஹை.. ௧௮..
அந்வயார்தஃ– [ஏவஂ] இஸப்ரகார [ஜீவஸ்ய] ஜீவகோ [ஸதஃ விநாஶஃ] ஸத்கா விநாஶ ஔர [அஸதஃ உத்பாதஃ] அஸத்கா உத்பாத [ந அஸ்தி] நஹீஂ ஹை; [‘தேவ ஜந்மதா ஹைே ஔர மநுஷ்ய மரதா ஹை’ – ஐஸா கஹா ஜாதா ஹை உஸகா யஹ காரண ஹை கி] [ஜீவாநாம்] ஜீவோஂகீ [தேவஃ மநுஷ்யஃ] தேவ, மநுஷ்ய [இதி கதிநாம] ஐஸா கதிநாமகர்ம [தாவத்] உதநே ஹீ காலகா ஹோதா ஹை. --------------------------------------------------------------------------
ஸுரநரப்ரமுக கதிநாமநோ ஹதயுக்த காள ஜ ஹோய சே. ௧௯.
௧. பூர்வ = பஹலேகீ. ௨. உத்தர = பாதகீ