அத்ர வ்யவஹாரகாலஸ்ய கதஂசித பராயத்தத்வே ஸதுபபத்திருக்தா.
இஹ ஹி வ்யவஹாரகாலே நிமிஷஸமயாதௌ அஸ்தி தாவத் சிர இதி க்ஷிப்ர இதி ஸஂப்ரத்யயஃ. ஸ கலு தீர்தஹ்ரஸ்வகாலநிபஂதநஂ ப்ரமாணமஂதரேண ந ஸஂபாவ்யதே. ததபி ப்ரமாணஂ புத்கலத்ரவ்யபரிணாமமந்தரேண நாவதார்யதே. ததஃபரபரிணாமத்யோதமாநத்வாத்வயவஹாரகாலோ நிஶ்சயேநாநந்யாஶ்ரிதோபி ப்ரதீத்யபவ இத்யபி–தீயதே. ததத்ராஸ்திகாயஸாமாந்யப்ரரூபணாயாமஸ்திகாயத்வாபாவாத்ஸாக்ஷாதநுபந்யஸ்யமாநோபி
-----------------------------------------------------------------------------
அந்வயார்தஃ– [சிரஂ வா க்ஷிப்ரஂ] ‘சிர’ அதவா ‘க்ஷிப்ர’ ஐஸா ஜ்ஞாந [–அதிக கால அதவா அல்ப கால ஐஸா ஜ்ஞாந] [மாத்ராரஹிதஂ து] பரிமாண பிநா [–காலகே மாப பிநா] [ந அஸ்தி] நஹீஂ ஹோதா; [ஸா மாத்ரா அபி] ஔர வஹ பரிமாண [கலு] வாஸ்தவமேஂ [புத்கலத்ரவ்யேண விநா] புத்கலத்ரவ்யகே நஹீஂ ஹோதா; [தஸ்மாத்] இஸலியே [காலஃ ப்ரதீத்யபவஃ] கால ஆஶ்ரிதரூபஸே உபஜநேவாலா ஹை [அர்தாத் வ்யவஹாரகால பரகா ஆஶ்ரய கரகே உத்பந்ந ஹோதா ஹை ஐஸா உபசாரஸே கஹா ஜாதா ஹை].
டீகாஃ– யஹா வ்யவஹாரகாலகே கதஂசித பராஶ்ரிதபநேகே விஷயமேஂ ஸத்ய யுக்தி கஹீ கஈ ஹை.
ப்ரதம தோ, நிமேஷ–ஸமயாதி வ்யவஹாரகாலமேஂ ‘சிர’ ஔர ‘க்ஷிப்ர’ ஐஸா ஜ்ஞாந [–அதிக கால ஔர அல்ப கால ஐஸா ஜ்ஞாந ஹோதா ஹை]. வஹ ஜ்ஞாந வாஸ்தவமேஂ அதிக ஔர அல்ப கால ஸாத ஸம்பந்த ரகநேவாலே ப்ரமாண [–காலபரிமாண] பிநா ஸஂபவித நஹீஂ ஹோதா; ஔர வஹ ப்ரமாண புத்கலத்ரவ்யகே பரிணாம பிநா நிஶ்சித நஹீஂ ஹோதா. இஸலியே, வ்யவஹாரகால பரகே பரிணாம த்வாரா ஜ்ஞாத ஹோநேகே காரண – யத்யபி நிஶ்சயஸே வஹ அந்யகே ஆஶ்ரித நஹீஂ ஹை ததாபி – ஆஶ்ரிதரூபஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலா [–பரகே அவலம்பநஸே உபஜநேவாலா] கஹா ஜாதா ஹை.
இஸலியே யத்யபி காலகோ அஸ்திகாயபநேகே அபாவகே காரண யஹா அஸ்திகாயகீ ஸாமாந்ய ப்ரரூபணாமேஂ உஸகா ஸாக்ஷாத் கதந நஹீஂஂ ஹை ததாபி, ஜீவ–புத்கலகே பரிணாமகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா ஸித்த ஹோநேவாலா நிஶ்சயரூப கால ஔர உநகே பரிணாமகே ஆஶ்ரித நிஶ்சித ஹோநேவாலா வ்யவஹாரரூப கால பஂசாஸ்திகாயகீ பாதி லோகரூபஸே பரிணத ஹை– ஐஸா, அத்யந்த தீக்ஷ்ண தஷ்டிஸே ஜாநா ஜா ஸகதா ஹை. -------------------------------------------------------------------------- ஸாக்ஷாத் =ஸீதா [காலகா விஸ்த்ருத ஸீதா கதந ஶ்ரீ ப்ரவசநஸாரகே த்விதீய–ஶ்ருதஸ்கஂதமேஂ கியா கயா ஹை; இஸலியே
௫௨