கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௬௧
பாணேஹிஂ சதுஹிஂ ஜீவதி ஜீவிஸ்ஸதி ஜோ ஹு ஜீவிதோ புவ்வஂ.
ஸோ ஜீவோ பாணா புண பலமிஂதியமாஉ உஸ்ஸாஸோ.. ௩௦..
ப்ராணைஶ்சதுர்பிர்ஜீவதி ஜீவிஷ்யதி யஃ கலு ஜீவிதஃ பூர்வம்.
ஸ ஜீவஃ ப்ராணாஃ புநர்பலமிந்த்ரியமாயுருச்சவாஸஃ.. ௩௦..
ஜீவத்வகுணவ்யாக்யேயம்.
-----------------------------------------------------------------------------
ஆத்மா ஸமஸ்த ஜ்ஞேயகோ ஜாநதா ஹை. ஐஸீ ஸர்வஜ்ஞதஶா இஸ க்ஷேத்ரமேஂ இஸ காலமேஂ [அர்தாத் இஸ க்ஷேத்ரமேஂ இஸ
காலமேஂ ஜந்ம லேநே வாலே ஜீவோஂகோ ] ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதீ ததாபி ஸர்வஜ்ஞத்வஶக்திவாலே நிஜ ஆத்மாகா ஸ்பஷ்ட
அநுபவ இஸ க்ஷேத்ரமேஂ இஸ காலமேஂ பீ ஹோ ஸகதா ஹை.
யஹ ஶாஸ்த்ர அத்யாத்ம ஶாஸ்த்ர ஹோநேஸே யஹா ஸர்வஜ்ஞஸித்திகா விஸ்தார நஹீஂ கியா கயா ஹை; ஜிஜ்ஞாஸுகோ
வஹ அந்ய ஶாஸ்த்ரோமேஂ தேக லேநா சாஹியே.. ௨௯..
காதா ௩௦
அந்வயார்தஃ– [யஃ கலு] ஜோ [சதுர்பிஃ ப்ராணைஃ] சார ப்ராணோஂஸே [ஜீவதி] ஜீதா ஹை, [ஜீவிஷ்யதி]
ஜியேகா ஔர [ஜீவிதஃ பூர்வம்] பூர்வகாலமேஂ ஜீதா தா, [ஸஃ ஜீவஃ] வஹ ஜீவ ஹை; [புநஃ ப்ராணாஃ] ஔர
ப்ராண [இந்த்ரியம்] இந்த்ரிய, [பலம்] பல, [ஆயுஃ] ஆயு ததா [உச்சவாஸஃ] உச்ச்வாஸ ஹை.
டீகாஃ– யஹ, ஜீவத்வகுணகீ வ்யாக்யா ஹை.
ப்ராண இந்த்ரிய, பல, ஆயு ஔர உச்ச்வாஸஸ்வரூப ஹை. உநமேஂ [–ப்ராணோஂமேஂ], சித்ஸாமாந்யரூப
அந்வயவாலே வே பாவப்ராண ஹை ஔர புத்கலஸாமாந்யரூப அந்வயவாலே வே த்ரவ்யப்ராண ஹைஂ. உந தோநோஂ ப்ராணோஂகோ
த்ரிகால அச்சிந்ந–ஸஂதாநரூபஸே [அடூட தாராஸே] தாரண கரதா ஹை இஸலியே ஸஂஸாரீகோ ஜீவத்வ ஹை.
முக்தகோ [ஸித்தகோ] தோ கேவல பாவப்ராண ஹீ தாரண ஹோநேஸே ஜீவத்வ ஹை ஐஸா ஸமஜநா.. ௩௦..
--------------------------------------------------------------------------
ஜிந ப்ராணோஂமேஂ சித்ஸாமாந்யரூப அந்வய ஹோதா ஹை வே பாவப்ராண ஹைஂ அர்தாத் ஜிந ப்ராணோஂமேஂ ஸதைவ ‘சித்ஸாமாந்ய,
சித்ஸாமாந்ய, சித்ஸாமாந்ய’ ஐஸீ ஏகரூபதா–ஸத்ரஶதா ஹோதீ ஹை வேே பாவப்ராண ஹைஂ. [ஜிந ப்ராணோஂமேஂ ஸதைவ
‘புத்கலஸாமாந்ய, புத்கலஸாமாந்ய, புத்கலஸாமாந்ய ’ ஐஸீ ஏகரூபதா–ஸத்ரஶதா ஹோதீ ஹை வே த்ரவ்யப்ராண ஹைஂ.]
ஜே சார ப்ராணே ஜீவதோ பூர்வே, ஜீவே சே, ஜீவஶே,
தே ஜீவ சே; நே ப்ராண இந்த்ரிய–ஆயு–பல–உச்ச்வாஸ சே. ௩௦.