౮౪
అవిభక్తప్రదేశత్వలక్షణం ద్రవ్యగుణానామనన్యత్వమభ్యుపగమ్యతే. విభక్తప్రదేశత్వలక్షణం త్వన్యత్వ– మనన్యత్వం చ నాభ్యుపగమ్యతే. తథా హి–యథైకస్య పరమాణోరేకేనాత్మప్రదేశేన సహావిభక్తత్వాదనన్య–త్వం, తథైకస్య పరమాణోస్తద్వర్తినాం స్పర్శరసగంధవర్ణాదిగుణానాం చావిభక్తప్రదేశత్వాదనన్యత్వమ్. యథా త్వత్యంతవిప్రకృష్టయోః సహ్యవింధ్యయోరత్యంతసన్నికృష్టయోశ్చ మిశ్రితయోస్తోయపయసోర్విభక్తప్రదేశత్వలక్షణ– మన్యత్వమనన్యత్వం చ, న తథా ద్రవ్యగుణానాం విభక్తప్రదేశత్వాభావాదన్యత్వమనన్యత్వం చేతి.. ౪౫.. -----------------------------------------------------------------------------
టీకాః– యహ, ద్రవ్య ఔర గుణోంకే స్వోచిత అనన్యపనేకా కథన హై [అర్థాత్ ద్రవ్య ఔర గుణోంకో కైసా అనన్యపనా ఘటిత హోతా హై వహ యహాఁ కహా హై].
ద్రవ్య ఔర గుణోంకో ౧అవిభక్తప్రదేశత్వస్వరూప అనన్యపనా స్వీకార కియా జాతా హై; పరన్తు విభక్తప్రదేశత్వస్వరూప అన్యపనా తథా [విభక్తప్రదేశత్వస్వరూప] అనన్యపనా స్వీకార నహీం కియా జాతా. వహ స్పష్ట సమఝాయా జాతా హైః– జిస ప్రకార ఏక పరమాణుకో ఏక స్వప్రదేశకే సాథ అవిభక్తపనా హోనేసే అనన్యపనా హై, ఉసీ ప్రకార ఏక పరమాణుకో తథా ఉసమేం రహనేవాలే స్పర్శ–రస–గంధ–వర్ణ ఆది గుణోంకో అవిభక్త ప్రదేశ హోనేసే [అవిభక్త–ప్రదేశత్వస్వరూప] అనన్యపనా హై; పరన్తు జిస ప్రకార అత్యన్త దూర ఐసే ౨సహ్య ఔర వింధ్యకో విభక్తప్రదేశత్వస్వరూప అన్యపనా హై తథా అత్యన్త నికట ఐసే మిశ్రిత ౩క్షీర–నీరకో విభక్తప్రదేశత్వస్వరూప అనన్యపనా హై, ఉసీ ప్రకార ద్రవ్య ఔర గుణోంకో విభక్త ప్రదేశ న హోనేసే [విభక్తప్రదేశత్వస్వరూప] అన్యపనా తథా [విభక్తప్రదేశత్వస్వరూప] అనన్యపనా నహీం హై.. ౪౫.. -------------------------------------------------------------------------- ౧. అవిభక్త = అభిన్న. [ద్రవ్య ఔర గుణోంకే ప్రదేశ అభిన్న హై ఇసలియే ద్రవ్య ఔర గుణోంకో అభిన్నప్రదేశత్వస్వరూప
౨. అత్యన్త దూర స్థిత సహ్య ఔర వింధ్య నామకే పర్వతోంకో భిన్నప్రదేశత్వస్వరూప అన్యపనా హై. ౩. అత్యన్త నికట స్థిత మిశ్రిత దూధ–జలకో భిన్నప్రదేశత్వస్వరూప అనన్యపనా హై. ద్రవ్య ఔర గుణోంకో ఐసా