జానాతీత్యనన్యత్వేపి. యథా ప్రాంశోర్దేవదత్తస్య ప్రాంశుర్గౌరిత్యన్యత్వే సంస్థానం, తథా ప్రాంశోర్వృక్షస్య ప్రాంశుః శాఖాభరో మూర్తద్రవ్యస్య మూర్తా గుణా ఇత్యనన్యత్వేపి. యథైకస్య దేవదత్తస్య దశ గావ జానాతీత్యనన్యత్వేపి. యథా ప్రాంశోర్దేవదత్తస్య ప్రాంశుర్గౌరిత్యన్యత్వే సంస్థానం, తథా ప్రాంశోర్వృక్షస్య ప్రాంశుః శాఖాభరో మూర్తద్రవ్యస్య మూర్తా గుణా ఇత్యనన్యత్వేపి. యథైకస్య దేవదత్తస్య దశ గావ ఇత్యన్యత్వే సంఖ్యా, తథైకస్య వృక్షస్య దశ శాఖాః ఏకస్య ద్రవ్యస్యానంతా గుణా ఇత్యనన్యత్వేపి. యథా గోష్ఠే గావ ఇత్యన్యత్వే విషయః, తథా వృక్షే శాఖాః ద్రవ్యే గుణా ఇత్యనన్యత్వేపి. తతో న వ్యపదేశాదయో ద్రవ్యగుణానాం వస్తుత్వేన భేదం సాధయంతీతి.. ౪౬..
ణాణం ధణం చ కువ్వది ధణిణం జహ ణాణిణం చ దువిధేహిం. భణ్ణంతి తహ పుధత్తం ఏయత్తం చావి తచ్చణ్హూ.. ౪౭..
భణంతి తథా పృథక్త్వమేకత్వం చాపి తత్త్వజ్ఞాః.. ౪౭..
----------------------------------------------------------------------------- గాయేం, ఐసే అన్యపనేమేం సంఖ్యా హోతీ హై, ఉసీ ప్రకార ‘ఏక వృక్షకీ దస శాఖాయేం’, ‘ఏక ద్రవ్యకే అనన్త గుణ’ ఐసే అనన్యపనేమేం భీ [సంఖ్యా] హోతీ హై. జిస ప్రకార ‘బాడేే మేం గాయేం’ ఐసే అన్యపనేమేం విషయ [– ఆధార] హోతా హై, ఉసీ ప్రకార ‘వృక్షమేం శాఖాయేం’, ‘ద్రవ్యమేం గుణ’ ఐసే అనన్యపనేమేం భీ [విషయ] హోతా హై. ఇసలియే [ఐసా సమఝనా చాహియే కి] వ్యపదేశ ఆది, ద్రవ్య–గుణోంమేం వస్తురూపసే భేద సిద్ధ నహీం కరతే.. ౪౬..
అన్వయార్థః– [యథా] జిస ప్రకార [ధనం] ధన [చ] ఔర [జ్ఞానం] జ్ఞాన [ధనినం] [పురుషకో] ‘ధనీ’ [చ] ఔర [జ్ఞానినం] ‘జ్ఞానీ’ [కరోతి] కరతే హైం– [ద్వివిధాభ్యామ్ భణంతి] ఐసే దో ప్రకారసే కహా జాతా హై, [తథా] ఉసీ ప్రకార [తత్త్వజ్ఞాః] తత్త్వజ్ఞ [పృథక్త్వమ్] పృథక్త్వ [చ అపి] తథా [ఏకత్వమ్] ఏకత్వకో కహతే హైం. --------------------------------------------------------------------------
తే రీత తత్త్వజ్ఞో కహే ఏకత్వ తేమ పృథక్త్వనే. ౪౭.
౮౬