కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
అణ్ణాణీతి చ వయణం ఏగత్తప్పసాధగం హోది.. ౪౯..
అజ్ఞానీతి చ వచనమేకత్వప్రసాధకం భవతి.. ౪౯..
జ్ఞానజ్ఞానినోః సమవాయసంబంధనిరాసోయమ్.
న ఖలుజ్ఞానాదర్థాన్తరభూతః పురుషో జ్ఞానసమవాయాత్ జ్ఞానీ భవతీత్యుపపన్నమ్. స ఖలు జ్ఞానసమవాయాత్పూర్వం కిం జ్ఞానీ కిమజ్ఞానీ? యది జ్ఞానీ తదా జ్ఞానసమవాయో నిష్ఫలః. అథాజ్ఞానీ తదా కిమజ్ఞానసమవాయాత్, కిమజ్ఞానేన సహైకత్వాత్? న తావదజ్ఞానసమవాయాత్; అజ్ఞానినో హ్యజ్ఞానసమవాయో నిష్ఫలః, జ్ఞానిత్వం తు జ్ఞానసమవాయాభావాన్నాస్త్యేవ. తతోజ్ఞానీతి వచనమజ్ఞానేన సహైకత్వమవశ్యం -----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [జ్ఞానతః అర్థాంతరితః తు] జ్ఞానసే అర్థాన్తరభూత [సః] ఐసా వహ [–ఆత్మా] [సమవాయాత్] సమవాయసే [జ్ఞానీ] జ్ఞానీ హోతా హై [న హి] ఐసా వాస్తవమేం నహీం హై. [అజ్ఞానీ] ‘అజ్ఞానీ’ [ఇతి చ వచనమ్] ఐసా వచన [ఏకత్వప్రసాధకం భవతి] [గుణ–గుణీకే] ఏకత్వకో సిద్ధ కరతా హై.
టీకాః– యహ, జ్ఞాన ఔర జ్ఞానీకో సమవాయసమ్బన్ధ హోనేకా నిరాకరణ [ఖణ్డన] హై. జ్ఞానసే అర్థాన్తరభూత ఆత్మా జ్ఞానకే సమవాయసే జ్ఞానీ హోతా హై ఐసా మాననా వాస్తవమేం యోగ్య నహీం హై. [ఆత్మాకో జ్ఞానకే సమవాయసే జ్ఞానీ హోనా మానా జాయే తో హమ పూఛతే హైం కి] వహ [–ఆత్మా] జ్ఞానకా సమవాయ హోనేసే పహలే వాస్తవమేం జ్ఞానీ హై కి అజ్ఞానీ? యది జ్ఞానీ హై [ఐసా కహా జాయే] తో జ్ఞానకా సమవాయ నిష్ఫల హై. అబ యది అజ్ఞానీ హై [ఐసా కహా జాయే] తో [పూఛతే హైం కి] అజ్ఞానకే సమవాయసే అజ్ఞానీ హై కి అజ్ఞానకే సాథ ఏకత్వసే అజ్ఞానీ హై? ప్రథమ, అజ్ఞానకే సమవాయసే అజ్ఞానీ హో నహీం సకతా; క్యోంకి అజ్ఞానీకో అజ్ఞానకా సమవాయ నిష్ఫల హై ఔర జ్ఞానీపనా తో జ్ఞానకే సమవాయకా అభావ హోనేసే హై హీ నహీంం. ఇసలియే ‘అజ్ఞానీ’ ఐసా వచన అజ్ఞానకే సాథ ఏకత్వకో అవశ్య సిద్ధ కరతా హీ హై. ఔర ఇస ప్రకార అజ్ఞానకే సాథ ఏకత్వ సిద్ధ హోనేసే జ్ఞానకే సాథ భీ ఏకత్వ అవశ్య సిద్ధ హోతా హై. --------------------------------------------------------------------------
‘అజ్ఞానీ’ ఏవుం వచన తే ఏకత్వనీ సిద్ధి కరే. ౪౯.