కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
ఇది జిణవరేహిం భణిదం అణ్ణోణ్ణవిరుద్ధమవిరుద్ధం.. ౫౪..
ఏవం సతో వినాశోసతో జీవస్య భవత్యుత్పాదః.
ఇతి జినవరైర్భణితమన్యోన్యవిరుద్ధమవిరుద్ధమ్.. ౫౪..
ఏవం హి పఞ్చభిర్భావైః స్వయం పరిణమమానస్యాస్య జీవస్య కదాచిదౌదయికేనైకేన మనుష్యత్వాదిలక్షణేన భావేన సతో వినాశస్తథాపరేణౌదయికేనైవ దేవత్వాదిలక్షణేన భావేన అసత ఉత్పాదో భవత్యేవ. ఏతచ్చ ‘న సతో వినాశో నాసత ఉత్పాద’ ఇతి పూర్వోక్తసూత్రేణ సహ విరుద్ధమపి న విరుద్ధమ్; యతో జీవస్య ద్రవ్యార్థికనయాదేశేన న సత్ప్రణాశో నాసదుత్పాదః, తస్యైవ పర్యాయార్థికనయాదేశేన సత్ప్రణాశోసదుత్పాదశ్చ. న చైతదనుపపన్నమ్, నిత్యే జలే కల్లోలానామ–నిత్యత్వదర్శనాదితి.. ౫౪.. -----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [ఏవం] ఇస ప్రకార [జీవస్య] జీవకో [సతః వినాశః] సత్కా వినాశ ఔర [అసతః ఉత్పాదః] అసత్కా ఉత్పాద [భవతి] హోతా హై– [ఇతి] ఐసా [జినవరైః భణితమ్] జినవరోంనే కహా హై, [అన్యోన్యవిరుద్ధమ్] జో కి అన్యోన్య విరుద్ధ [౧౯ వీం గాథాకే కథనకే సాథ విరోధవాలా] తథాపి [అవిరుద్ధమ్] అవిరుద్ధ హై.
టీకాః– యహ, జీవకో భావవశాత్ [ఔదయిక ఆది భావోంకే కారణ] సాది–సాంతపనా ఔర అనాది–అనన్తపనా హోనేమేం విరోధకా పరిహార హై.
ఇస ప్రకార వాస్తవమేం పాఁచ భావరూపసే స్వయం పరిణమిత హోనేవాలే ఇస జీవకో కదాచిత్ ఔదయిక ఐసే ఏక మనుష్యత్వాదిస్వరూప భావకీ అపేక్షాసే సత్కా వినాశ ఔర ఔదయిక హీ ఐసే దూసరే దేవత్వాదిస్వరూప భావకీ అపేక్షాసే అసత్కా ఉత్పాద హోతా హీ హై. ఔర యహ [కథన] ‘సత్కా వినాశ నహీం హై తథా అసత్కా ఉత్పాద నహీం హై’ ఐసే పూర్వోక్త సూత్రకే [–౧౯వీం గాథాకే] సాథ విరోధవాలా హోనే పర భీ [వాస్తవమేం] విరోధవాలా నహీం హై; క్యోంకి జీవకో ద్రవ్యార్థికనయకే కథనసే సత్కా నాశ నహీం హై ఔర అసత్కా ఉత్పాద నహీం హై తథా ఉసీకో పర్యాయార్థికనయకే కథనసే సత్కా నాశ హై ఔర అసత్కా ఉత్పాద హై. ఔర యహ ౧అనుపపన్న నహీం హై, క్యోంకి నిత్య ఐసే జలమేం కల్లోలోంకా అనిత్యపనా దిఖాఈ దేతా హై. -------------------------------------------------------------------------- యహాఁ ‘సాది’కే బదలే ‘అనాది’ హోనా చాహియే ఐసా లగతా హై; ఇసలియే గుజరాతీమేం ‘అనాది’ ఐసా అనువాద
–భాఖ్యుం జినే, జే పూర్వ–అపర విరుద్ధ పణ అవిరుద్ధ ఛే. ౫౪.
౧.అనుపపన్న = అయుక్త; అసంగత; అఘటిత; న హో సకే ఐసా.