కువ్వంతి సదో ణాసం అసదో భావస్స ఉప్పాదం.. ౫౫..
కుర్వన్తి సతో నాశమసతో భావస్యోత్పాదమ్.. ౫౫..
జీవస్య సదసద్భావోచ్ఛిత్త్యుత్పత్తినిమిత్తోపాధిప్రతిపాదనమేతత్. -----------------------------------------------------------------------------
భావార్థః– ౫౩ వీం గాథామేం జీవకో సాది–సాన్తపనా తథా అనాది–అనన్తపనా కహా గయా హై. వహాఁ ప్రశ్న సమ్భవ హై కి–సాది–సాంతపనా ఔర అనాది–అనంతపనా పరస్పర విరుద్ధ హై; పరస్పర విరుద్ధ భావ ఏకసాథ జీవకో కైసే ఘటిత హోతే హైం? ఉసకా సమాధాన ఇస ప్రకార హైః జీవ ద్రవ్య–పర్యాయాత్మక వస్తు హై. ఉసే సాది–సాన్తపనా ఔర అనాది–అనన్తపనా దోనోం ఏక హీ అపేక్షాసే నహీం కహే గయే హైం, భిన్న– భిన్న అపేక్షాసే కహే గయే హైం; సాది–సాన్తపనా కహా గయా హై వహ పర్యాయ–అపేక్షాసే హై ఔర అనాది– అనన్తపనా ద్రవ్య–అపేక్షాసే హై. ఇసలియే ఇస ప్రకార జీవకో సాది–సాన్తపనా తథా అనాది–అనన్తపనా ఏకసాథ బరాబర ఘటిత హోతా హై.
[యహాఁ యద్యపి జీవకో అనాది–అనన్త తథా సాది–సాన్త కహా గయా హై, తథాపి ఐసా తాత్పర్య గ్రహణ కరనా చాహియే కి పర్యాయార్థికనయకే విషయభూత సాది–సాన్త జీవకా ఆశ్రయ కరనేయోగ్య నహీం హై కిన్తు ద్రవ్యార్థికనయకే విషయభూత ఐసా జో అనాది–అనన్త, టంకోత్కీర్ణజ్ఞాయకస్వభావీ, నిర్వికార, నిత్యానన్దస్వరూప జీవద్రవ్య ఉసీకా ఆశ్రయ కరనే యోగ్య హై].. ౫౪..
అన్వయార్థః– [నారకతిర్యంఙ్మనుష్యాః దేవాః] నారక, తిర్యంచ, మనుష్య ఔర దేవ [ఇతి నామసంయుతాః] ఐసే నామోంవాలీ [ప్రకృతయః] [నామకర్మకీ] ప్రకృతియాఁ [సతః నాశమ్] సత్ భావకా నాశ ఔర [అసతః భావస్య ఉత్పాదమ్] అసత్ భావకా ఉత్పాద [కుర్వన్తి] కరతీ హైం. --------------------------------------------------------------------------
తే వ్యయ కరే సత్ భావనో, ఉత్పాద అసత తణో కరే. ౫౫.
౯౬