కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
యథా హి జలరాశేర్జలరాశిత్వేనాసదుత్పాదం సదుచ్ఛేదం చాననుభవతశ్చతుర్భ్యః కకుబ్విభాగేభ్యః క్రమేణ వహమానాః పవమానాః కల్లోలానామసదుత్పాదం సదుచ్ఛేదం చ కుర్వన్తి, తథా జీవస్యాపి జీవత్వేన సదుచ్ఛేదమసదుత్పత్తిం చాననుభవతః క్రమేణోదీయమానాః నారకతిర్యఙ్మనుష్యదేవనామప్రకృతయః సదుచ్ఛేదమసదుత్పాదం చ కుర్వంతీతి.. ౫౫..
జుత్తా తే జీవగుణా బహుసు య అత్థేసు విచ్ఛిణ్ణా.. ౫౬..
యుక్తాస్తే జీవగుణా బహుషు చార్థేషు విస్తీర్ణాః.. ౫౬..
-----------------------------------------------------------------------------
టీకాః– జీవకో సత్ భావకే ఉచ్ఛేద ఔర అసత్ భావకే ఉత్పాదమేం నిమిత్తభూత ఉపాధికా యహ ప్రతిపాదన హై.
జిస ప్రకార సముద్రరూపసే అసత్కే ఉత్పాద ఔర సత్కే ఉచ్ఛేదకా అనుభవ న కరనేవాలే ఐసే సముద్రకో చారోం దిశాఓంమేంసే క్రమశః బహతీ హుఈ హవాఏఁ కల్లోలోంసమ్బన్ధీ అసత్కా ఉత్పాద ఔర సత్కా ఉచ్ఛేద కరతీ హైం [అర్థాత్ అవిద్యమాన తరంగకే ఉత్పాదమేం ఔర విద్యమాన తరంగకే నాశమేం నిమిత్త బనతీ హై], ఉసీ ప్రకార జీవరూపసే సత్కే ఉచ్ఛేద ఔర అసత్కే ఉత్పాద అనుభవ న కరనేవాలే ఐసే జీవకో క్రమశః ఉదయకో ప్రాప్త హోనే వాలీ నారక–తిర్యంచ–మనుష్య–దేవ నామకీ [నామకర్మకీ] ప్రకృతియాఁ [భావోంసమ్బన్ధీ, పర్యాయోంసమ్బన్ధీ] సత్కా ఉచ్ఛేద తథా అసత్కా ఉత్పాద కరతీ హైం [అర్థాత్ విద్యమాన పర్యాయకే నాశమేం ఔర అవిద్యమాన పర్యాయకే ఉత్పాదమేం నిమిత్త బనతీ హైం].. ౫౫..
అన్వయార్థః– [ఉదయేన] ఉదయసే యుక్త, [ఉపశమేన] ఉపశమసే యుక్త, [క్షయేణ] క్షయసే యుక్త, [ద్వాభ్యాం మిశ్రితాభ్యాం] క్షయోపశమసే యుక్త [చ] ఔర [పరిణామేన యుక్తాః] పరిణామసే యుక్త–[తే] ఐసే [జీవగుణాః] [పాఁచ] జీవగుణ [–జీవకే భావ] హైం; [చ] ఔర [బహుషు అర్థేషు విస్తీర్ణాః] ఉన్హేం అనేక ప్రకారోంమేం విస్తృత కియా జాతా హై. --------------------------------------------------------------------------
తే పాంచ జీవగుణ జాణవా; బహు భేదమాం విస్తీర్ణ ఛే. ౫౬.