కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
సో తస్స తేణ కత్తా హవది త్తి య సాసణే పఢిదం.. ౫౭..
కర్మ వేదయమానో జీవో భావం కరోతి యాద్రశకమ్.
స తస్య తేన కర్తా భవతీతి చ శాసనే పఠితమ్.. ౫౭..
జీవస్యౌదయికాదిభావానాం కర్తృత్వప్రకారోక్తిరియమ్.
జీవేన హి ద్రవ్యకర్మ వ్యవహారనయేనానుభూయతే; తచ్చానుభూయమానం జీవభావానాం నిమిత్తమాత్రముపవర్ణ్యతే. తస్మిన్నిమిత్తమాత్రభూతే జీవేన కర్తృభూతేనాత్మనః కర్మభూతో భావః క్రియతే. అమునా యో యేన ప్రకారేణ జీవేన భావః క్రియతే, స జీవస్తస్య భావస్య తేన ప్రకారేణ కర్తా భవతీతి.. ౫౭..
-----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [కర్మ వేదయమానః] కర్మకో వేదతా హఆ [జీవః] జీవ [యాద్రశ–కమ్ భావం] జైసే భావకో [కరోతి] కరతా హై, [తస్య] ఉస భావకా [తేన] ఉస ప్రకారసే [సః] వహ [కర్తా భవతి] కర్తా హై–[ఇతి చ] ఐసా [శాసనే పఠితమ్] శాసనమేం కహా హై.
టీకాః– యహ, జీవకే ఔదయికాది భావోంకే కర్తృత్వప్రకారకా కథన హై.
జీవ ద్వారా ద్రవ్యకర్మ వ్యవహారనయసే అనుభవమేం ఆతా హై; ఔర వహ అనుభవమేం ఆతా హుఆ జీవభావోంకా నిమిత్తమాత్ర కహలాతా హై. వహ [ద్రవ్యకర్మ] నిమిత్తమాత్ర హోనేసే, జీవ ద్వారా కర్తారూపసే అపనా కర్మరూప [కార్యరూప] భావ కియా జాతా హై. ఇసలియే జో భావ జిస ప్రకారసే జీవ ద్వారా కియా జాతా హై, ఉస భావకా ఉస ప్రకారసే వహ జీవ కర్తా హై.. ౫౭..
--------------------------------------------------------------------------
తే భావనో తే జీవ ఛే కర్తా–కహ్యుం జినశాసనే. ౫౭.