కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
పూర్వసూత్రోదితపూర్వపక్షసిద్ధాంతోయమ్.
వ్యవహారేణ నిమిత్తమాత్రత్వాజ్జీవభావస్య కర్మ కర్తృ, కర్మణోపి జీవభావః కర్తా; నిశ్చయేన తు న జీవభావానాం కర్మ కర్తృ, న కర్మణో జీవభావః. న చ తే కర్తారమంతరేణ సంభూయేతే; యతో నిశ్చయేన జీవపరిణామానాం జీవః కర్తా, కర్మపరిణామానాం కర్మ కర్తృ ఇతి.. ౬౦..
న హి పుద్గలకర్మణామితి జినవచనం జ్ఞాతవ్యమ్.. ౬౧..
-----------------------------------------------------------------------------
టీకాః– యహ, పూర్వ సూత్రమేం [౫౯ వీం గాథామేం] కహే హుఏ పూర్వపక్షకే సమాధానరూప సిద్ధాన్త హై.
వ్యవహారసే నిమిత్తమాత్రపనేకే కారణ జీవభావకా కర్మ కర్తా హై [–ఔదయికాది జీవభావకా కర్తా ద్రవ్యకర్మ హై], కర్మకా భీ జీవభావ కర్తా హై; నిశ్చయసే తో జీవభావోంకా న తో కర్మ కర్తా హై ఔర న కర్మకా జీవభావ కర్తా హై. వే [జీవభావ ఔర ద్రవ్యకర్మ] కర్తాకే బినా హోతే హైం ఐసా భీ నహీం హై; క్యోంకి నిశ్చయసే జీవపరిణామోంకా జీవ కర్తా హై ఔర కర్మపరిణామోంకా కర్మ [–పుద్గల] కర్తా హై.. ౬౦..
అన్వయార్థః– [స్వకం స్వభావం] అపనే స్వభావకో [కుర్వన్] కరతా హుఆ [ఆత్మా] ఆత్మా [హి] వాస్తవమేం [స్వకస్య భావస్య] అపనే భావకా [కర్తా] కర్తా హై, [న పుద్గలకర్మణామ్] పుద్గలకర్మోకా నహీం; [ఇతి] ఐసా [జినవచనం] జినవచన [జ్ఞాతవ్యమ్] జాననా. -------------------------------------------------------------------------- యద్యపి శుద్ధనిశ్చయసే కేవజ్ఞానాది శుద్ధభావ ‘స్వభావ’ కహలాతే హైం తథాపి అశుద్ధనిశ్చయసే రాగాదిక భీ ‘స్వభావ’
కర్తా న పుద్గలకర్మనో; –ఉపదేశ జిననో జాణవో. ౬౧.