నిశ్చయేన జీవస్య స్వభావానాం కర్తృత్వం పుద్గలకర్మణామకర్తృత్వం చాగమేనోపదర్శితమత్ర ఇతి..౬౧..
జీవో వి య తారిసఓ కమ్మసహావేణ భావేణ.. ౬౨..
జీవోపి చ తాద్రశకః కర్మస్వభావేన భావేన.. ౬౨..
అత్ర నిశ్చయనయేనాభిన్నకారకత్వాత్కర్మణో జీవస్య చ స్వయం స్వరూపకర్తృత్వముక్తమ్.
కర్మ ఖలు కర్మత్వప్రవర్తమానపుద్గలస్కంధరూపేణ కర్తృతామనుబిభ్రాణం, కర్మత్వగమనశక్తిరూపేణ కరణతామాత్మసాత్కుర్వత్, ప్రాప్యకర్మత్వపరిణామరూపేణ కర్మతాం కలయత్, పూర్వభావవ్యపాయేపి ధ్రువత్వా– లంబనాదుపాత్తాపాదానత్వమ్, ఉపజాయమానపరిణామరూపకర్మణాశ్రీయమాణత్వాదుపోఢసంప్రదానత్వమ్, ఆధీయ– మానపరిణామాధారత్వాద్గృహీతాధికరణత్వం, స్వయమేవ షట్కారకీరూపేణ వ్యవతిష్ఠమానం న కారకాంతరమ– పేక్షతే. -----------------------------------------------------------------------------
టీకాః– నిశ్చయసే జీవకో అపనే భావోంకా కర్తృత్వ హై ఔర పుద్గలకర్మోంకా అకర్తృత్వ హై ఐసా యహాఁ ఆగమ ద్వారా దర్శాయా గయా హై.. ౬౧..
అన్వయార్థః– [కర్మ అపి] కర్మ భీ [స్వేన స్వభావేన] అపనే స్వభావసే [స్వకం కరోతి] అపనేకో కరతే హైం [చ] ఔర [తాద్రశకః జీవః అపి] వైసా జీవ భీ [కర్మస్వభావేన భావేన] కర్మస్వభావ భావసే [–ఔదయికాది భావసే] [సమ్యక్ ఆత్మానమ్] బరాబర అపనేకో కరతా హై.
టీకాః– నిశ్చయనయసే అభిన్న కారక హోనేసే కర్మ ఔర జీవ స్వయం స్వరూపకే [–అపనే–అపనే రూపకే] కర్తా హై ఐసా యహాఁ కహా హై.
కర్మ వాస్తవమేం [౧] కర్మరూపసే ప్రవర్తమాన పుద్గలస్కంధరూపసే కర్తృత్వకో ధారణ కరతా హుఆ, [౨] కర్మపనా ప్రాప్త కరనేకీ శక్తిరూప కరణపనేకో అంగీకృత కరతా హుఆ, [౩] ప్రాప్య ఐసే కర్మత్వపరిణామరూపసే కర్మపనేకా అనుభవ కరతా హుఆ, [౪] పూర్వ భావకా నాశ హో జానే పర భీ ధ్రువత్వకో అవలమ్బన కరనేసే జిసనే అపాదానపనేకో ప్రాప్త కియా హై ఐసా, [౫] ఉత్పన్న హోనే వాలే పరిణామరూప కర్మ ద్వారా సమాశ్రిత హోనేసే [అర్థాత్ ఉత్పన్న హోనే వాలే పరిణామరూప కార్య అపనేకో దియా జానేసే] --------------------------------------------------------------------------
ఆత్మాయ కర్మస్వభావరూప నిజ భావథీ నిజనే కరే. ౬౨.
౧౦౪