కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
అన్యాకృతకర్మసంభూతిప్రకారోక్తిరియమ్. ఆత్మా హి సంసారావస్థాయాం పారిణామికచైతన్యస్వభావమపరిత్యజన్నేవానాదిబంధనబద్ధత్వాద– నాదిమోహరాగద్వేషస్నిగ్ధైరవిశుద్ధైరేవ భావైర్వివర్తతే. స ఖలు యత్ర యదా మోహరూపం రాగరూపం ద్వేషరూపం వా స్వస్య భావమారభతే, తత్ర తదా తమేవ నిమిత్తీకృత్య జీవప్రదేశేషు పరస్పరావగాహేనానుప్రవిష్టా స్వభావైరేవ పుద్గలాః కర్మభావమాపద్యంత ఇతి.. ౬౫..
అకదా పరేహిం దిట్ఠా తహ కమ్మాణం వియాణాహి.. ౬౬..
అకృతా పరైర్ద్రష్టా తథా కర్మణాం విజానీహి.. ౬౬..
-----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [ఆత్మా] ఆత్మా [స్వభావం] [మోహరాగద్వేషరూప] అపనే భావకో [కరోతి] కరతా హై; [తత్ర గతాః పుద్గలాః] [తబ] వహాఁ రహనేవాలే పుద్గల [స్వభావైః] అపనే భావోంసే [అన్యోన్యావగాహావగాఢాః] జీవమేం [విశిష్ట ప్రకారసే] అన్యోన్య–అవగాహరూపసే ప్రవిష్ట హుఏ [కర్మభావమ్ గచ్ఛన్తి] కర్మభావకో ప్రాప్త హోతే హైం.
టీకాః– అన్య ద్వారా కియే గయే బినా కర్మకీ ఉత్పత్తి కిస ప్రకార హోతీ హై ఉసకా యహ కథన హై.
ఆత్మా వాస్తవమేం సంసార–అవస్థామేం పారిణామిక చైతన్యస్వభావకో ఛోడే బినా హీ అనాది బన్ధన ద్వారా బద్ధ హోనేసే అనాది మోహరాగద్వేష ద్వారా స్నిగ్ధ ఐసే అవిశుద్ధ భావోంంరూపసే హీ వివర్తనకో ప్రాప్త హోతా హై [– పరిణమిత హోతా హై]. వహ [సంసారస్థ ఆత్మా] వాస్తవమేం జహాఁ ఔర జబ మోహరూప, రాగరూప యా ద్వేషరూప ఐసే అపనే భావకో కరతా హై. వహాఁ ఔర ఉస సమయ ఉసీ భావకో నిమిత్త బనాకర పుద్గల అపనే భావోంసే హీ జీవకే ప్రదేశోంమేం [విశిష్టతాపూర్వక] పరస్పర అవగాహరూపసే ప్రవిష్ట హుఏ కర్మభావకో ప్రాప్త హోతే హైం.
భావార్థః– ఆత్మా జిస క్షేత్రమేం ఔర జిస కాలమేం అశుద్ధ భావరూప పరిణమిత హోతా హై, ఉసీ క్షేత్రమేం స్థిత కార్మాణవర్గణారూప పుద్గలస్కంధ ఉసీ కాలమేం స్వయం అపనే భావోంసే హీ జీవకే ప్రదేశోంమేం విశేష ప్రకారసే పరస్పర– అవగాహరూపసే ప్రవిష్ట హుఏ కర్మపనేకో ప్రాప్త హోతే హైం. -------------------------------------------------------------------------- స్నిగ్ధ=చీకనే; చీకనాఈవాలే. [మోహరాగద్వేష కర్మబంధమేం నిమితభూత హోనేకే కారణ ఉన్హేం స్నిగ్ధతాకీ ఉపమా దీ
పరథీ అకృత, తే రీత జాణో వివిధతా కర్మో తణీ. ౬౬.