అస్తిత్వకో భీ భూల రహా హై ఔర పర పదార్థోంకో సుఖదుఃఖకా కారణ మానకర ఉనకే ప్రతి రాగద్వేష కరతా రహతా హై; జీవకే ఐసే భావోంకే నిమిత్తసే పుద్గల స్వతః జ్ఞానావరణాదికర్మపర్యాయరూప పరిణమిత హోకర జీవకే సాథ సంయోగమేం ఆతే హైం ఔర ఇసలియే అనాది కాలసే జీవకో పౌద్గలిక దేహకా సంయోగ హోతా రహతా హై. పరంతు జీవ ఔర దేహకే సంయోగమేం భీ జీవ ఔర పుద్గల బిలకుల పృథక్ హైం తథా ఉనకే కార్య భీ ఏక దూసరేసే బిలకుల భిన్న ఏవం నిరపేక్ష హైం–– ఐసా జినేంద్రోంనే దేఖా హై, సమ్యగ్జ్ఞానియోనే జానా హై ఔర అనుమానగమ్య భీ హై. జీవ కేవల భ్రాంతికే కారణ హీ దేహకీ దశాసే తథా ఇష్ట–అనిష్ట పర పదార్థోంసే అపనే కో సుఖీ దుఃఖీ మానతా హై. వాస్తవమేం అపనే సుఖగుణకీ వికారీ పర్యాయరూప పరిణమిత హోకర వహ అనాది కాలసే దుఃఖీ హో రహా హై.
జీవ ద్రవ్య–గుణసే సదా శుద్ధ హోనే పర భీ, వహ పర్యాయ–అపేక్షాసే శుభాశుభభావరూపమేం, ఆంశికశుద్ధిరూపమేం, శుద్ధికీ వృద్ధిరూపమేం తథా పూర్ణశుద్ధిరూపమేం పరిణమిత హోతా హై ఔర ఉన భావోంకే నిమిత్తసే శుభాశుభ పుద్గలకర్మోంకా ఆస్రవణ ఏవం బంధన తథా ఉనకా రుకనా, ఖిరనా ఔర సర్వథా ఛూటనా హోతా హై. ఇన భావోంకో సమఝానేకే లియే జినేన్ద్రభగవంతోఅనే నవ పదార్థోహకా ఉపదేశ దియా హై. ఇన నవ పదార్థోంకో సమ్యక్రూపసే సమఝనేపర, జీవకో క్యా హితరూప హై, క్యా అహితరూప హై, శాశ్వత పరమ హిత ప్రగట కరనేకే లియే జీవకో క్యా కరనా చాహియే, పర పదార్థోంకే సాథ అపనా క్యా సమ్బన్ధ హై–ఇత్యాది బాతే యథార్థరూపసే సమఝమేం ఆతీ హై ఔర అపనా సుఖ అపనేమేం హీ జానకర, అపనీ సర్వ పర్యాయోమేం భీ జ్ఞానానందస్వభావీ నిజ జీవద్రవ్యసామాన్య సదా ఏకరూప జానకర, తే అనాది–అప్రాప్త ఐసే కల్యాణబీజ సమ్యగ్దర్శనకో తథా సమ్యగ్జ్ఞానకో ప్రాప్త కరతా హై. ఉనకీ ప్రాప్తి హోనేపర జీవ అపనేకో ద్రవ్య–అపేక్షాసే కృతకృత్య మానతా హై ఔర ఉస కృతకృత్య ద్రవ్యకా పరిపూర్ణ ఆశ్రయ కరనేసే హీ శాశ్వత సుఖకీ ప్రాప్తి– మోక్ష–హోతీ హై ఐసా సమఝతా హై.
సమ్యగ్దర్శనకీ ప్రాప్తి హోనే పర జీవకో శుద్ధాత్మద్రవ్యకా జో అల్ప ఆలమ్బన థయుం హో జాతా హై ఉససే వృద్ధి హోనే పర క్రమశః దేశవిరత శ్రావకత్వ ఏవం మునిత్వ ప్రాప్త హోతా హై. శ్రావకకో తథా మునికో శుద్ధాత్మద్రవ్యకే మధ్యమ ఆలమ్బనరూప ఆంశిక శుద్ధి హోతీ హై వహ కర్మోంకే అటకనే ఖిరనేమేం నిమిత్త హోతీ హై ఔర జో అశుద్ధిరూప అంశ హోతా హై వహ శ్రావకకే దేశవ్రతాదిరూపసే తథా మునికే మహావ్రతాదిరూపసే దేఖాఈ దేతా హై, జో కర్మబంధకా నిమిత్త హోతా హై. అనుక్రమసే వహ జీవ జ్ఞానానందస్వభావీ శుద్ధాత్మద్రవ్యకా అతి ఉగ్రరూపసే అవలంబన కరకే, సర్వ వికల్పోంసే ఛూటకర, సర్వ రాగద్వేష రహిత హోకర, కేవలజ్ఞానకో ప్రాప్త కరకే, ఆయుష్య పూర్ణ హోనే పర దేహాదిసంయోగసే విముక్త హోకర, సదాకాల పరిపూర్ణ జ్ఞానదర్శనరూపసే ఔర అతీన్ద్రియ అనన్త అవ్యాబాధ ఆనందరూపసే రహతా హై.
–యహ, భగవాన కున్దకున్దాచార్యదేవనే పంచాస్తికాయసంగ్రహ శాస్త్రమేం పరమ కరుణాబుద్ధి–పూర్వక ప్రసిద్ధ కియే గయే వస్తుతత్త్వకా సంక్షిప్త సార హై. ఇసమేం జో రీత బతలాఈ హై ఉసకే అతిరిక్త అన్య కిసీ ప్రకార జీవ అనాదికాలీన భంయకర దుఃఖసే ఛూట నహీం సకతా. జబ తక జీవ వస్తుస్వరూపకో నహీం సమఝ పాతా తబ తక అన్య లాఖ ప్రయత్నోంసే భీ మోక్షకా ఉపాయ ఉసకే హాథ నహీం లాగతా. ఇసలియే ఇస శాస్త్రమేం సర్వ ప్రథమ పంచాస్తికాయ ఔర నవ పదార్థకా స్వరూప సమఝాయా గయా హై జిససే కి జీవ వస్తుస్వరూపకో సమఝకర మోక్షమార్గకే మూలభూత సమ్యగ్దర్శనకో ప్రాప్త హో.