కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
ోర్ంవ్యకర్మోదయాపాదితేష్టానిష్టవిషయాణాం భోక్తృత్వాత్తథావిధం ఫలం భుఞ్జన్తే ఇతి. ఏతేన జీవస్య భోక్తృత్వగుణోపి వ్యాఖ్యాతః.. ౬౭..
భేత్తా హు హవది జీవో చేదగభావేణ కమ్మఫలం.. ౬౮..
భేక్తా తు భవతి జీవశ్చేతకభావేన కర్మఫలమ్.. ౬౮..
కర్తృత్వభోక్తృత్వవ్యాఖ్యోపసంహారోయమ్.
త్త ఏతత్ స్థిత్త నిశ్చయేనాత్మనః కర్మ కర్తృ, వ్యవహారేణ జీవభావస్య; జీవోపి నిశ్చయేనాత్మభావస్య కర్తా, వ్యవహారణే కర్మణ ఇతి. యథాత్రోభయనయాభ్యాం కర్మ కర్తృ, తథైకేనాపి నయేన న -----------------------------------------------------------------------------
ఇససే [ఇస కథనసే] జీవకే భోక్తృత్వగుణకా భీ వ్యాఖ్యాన హుఆ.. ౬౭..
అన్వయార్థః– [తస్మాత్] ఇసలియే [అథ జీవస్య భావేన హి సంయుక్తమ్] జీవకే భావసే సంయుక్త ఐసా [కర్మ] కర్మ [ద్రవ్యకర్మ] [కర్తృ] కర్తా హై. [–నిశ్చయసే అపనా కర్తా ఔర వ్యవహారసే జీవభావకా కర్తా; పరన్తు వహ భోక్తా నహీం హై]. [భోక్తా తు] భోక్తా తో [జీవః భవతి] [మాత్ర] జీవ హై [చేతకభావేన] చేతకభావకే కారణ [కర్మఫలమ్] కర్మఫలకా.
టీకాః– యహ, కర్తృత్వ ఔర్ర భోక్తృత్వకీ వ్యాఖ్యాకా ఉపసంహార హై.
ఇసలియే [పూర్వోక్త కథనసే] ఐసా నిశ్చిత హుఆ కి–కర్మ నిశ్చయసే అపనా కర్తా హై, వ్యవహారసే జీవభావకా కర్తా హై; జీవ భీ నిశ్చయసే అపనే భావకా కర్తా హై, వ్యవహారసే కర్మకా కర్తా హై.
జిస ప్రకార యహ నయోంసే కర్మ కర్తా హై, ఉసీ ప్రకార ఏక భీ నయసే వహ భోక్తా నహీం హై. కిసలియే? క్యోంకి ఉసేే చైతన్యపూర్వక అనుభూతికా సద్భావ నహీం హై. ఇసలియే చేతనాపనే కే కారణ
-------------------------------------------------------------------------- జో అనుభూతి చైతన్యపూర్వక హో ఉసీకో యహాఁ భోక్తృత్వ కహా హై, ఉసకే అతిరిక్త అన్య అనుభూతికో నహీం.
తేథీ కరమ, జీవభావసే సంయుక్త కర్తా జాణవుం;
భోక్తాపణుం తో జీవనే చేతకపణే తత్ఫల తణుం ౬౮.