భోక్తృ. కుతః? చైతన్యపూర్వకానుభూతిసద్భావాభావాత్. తతశ్చేత–నత్వాత్ కేవల ఏవ జీవః కర్మఫలభూతానాం కథంచిదాత్మనః సుఖదుఃఖపరిణామానాం కథంచిదిష్టా–నిష్టవిషయాణాం భోక్తా ప్రసిద్ధ ఇతి.. ౬౮..
హిడది పారమపారం సంసారం మోహసంఛణ్ణో.. ౬౯..
హిండతే పారమపారం సంసారం మోహసంఛన్నః.. ౬౯..
కర్మసంయుక్తత్వముఖేన ప్రభుత్వగుణవ్యాఖ్యానమేతత్. ఏవమయమాత్మా ప్రకటితప్రభుత్వశక్తిః స్వకైః కర్మభిర్గృహీతకర్తృత్వభోక్తృత్వాధికారోనాదిమోహా– వచ్ఛన్నత్వాదుపజాతవిపరీతాభినివేశః ప్రత్యస్తమితసమ్యగ్జ్ఞానజ్యోతిః సాంతమనంతం వా సంసారం పరిభ్రమతీతి.. ౬౯.. ----------------------------------------------------------------------------- మాత్ర జీవ హీ కర్మఫలకా – కథంచిత్ ఆత్మాకే సుఖదుఃఖపరిణామోంకా ఔర కథంచిత్ ఈష్టానిష్ట విషయోంకా – భోక్తా ప్రసిద్ధ హై.. ౬౮..
అన్వయార్థః– [ఏవం] ఇస ప్రకార [స్వకైః కర్మభిః] అపనే కర్మోంసే [కర్తా భోక్తా భవన్] కర్తా– భోక్తా హోతా హుఆ [ఆత్మా] ఆత్మా [మోహసంఛన్నః] మోహాచ్ఛాదిత వర్తతా హుఆ [పారమ్ అపారం సంసారం] సాన్త అథవా అనన్త సంసారమేం [హిండతే] పరిభ్రమణ కరతా హై.
టీకాః– యహ, కర్మసంయుక్తపనేకీ ముఖ్యతాసే ప్రభుత్వగుణకా వ్యాఖ్యాన హై.
ఇస ప్రకార ప్రగట ప్రభుత్వశక్తికే కారణ జిసనే అపనే కర్మోం ద్వారా [–నిశ్చయసే భావకర్మోం ఔర వ్యవహారసే ద్రవ్యకర్మోం ద్వారా] కర్తృత్వ ఔర భోక్తృత్వకా అధికార గ్రహణ కియా హై ఐసే ఇస ఆత్మాకో, అనాది మోహాచ్ఛాదితపనేకే కారణ విపరీత అభినివేశకీ ఉత్పత్తి హోనేసే సమ్యగ్జ్ఞానజ్యోతి అస్త హో గఈ హై, ఇసలియే వహ సాన్త అథవా అనన్త సంసారమేం పరిభ్రమణ కరతా హై. [ఇస ప్రకార జీవకే కర్మసహితపనేకీ ముఖ్యతాపూర్వక ప్రభుత్వగుణకా వ్యాఖ్యాన కియా గయా..] ౬౯.. -------------------------------------------------------------------------- అభినివేశ =అభిప్రాయ; ఆగ్రహ.
కర్తా అనే భోక్తా థతో ఏ రీత నిజ కర్మో వడే
జీవ మోహథీ ఆచ్ఛన్న సాన్త అనన్త సంసారే భమే. ౬౯.
౧౧౪