కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
స ఖలు జీవో మహాత్మా నిత్యచైతన్యోపయుక్తత్వాదేక ఏవ, జ్ఞానదర్శనభేదాద్వివికల్పః, కర్మఫలకార్యజ్ఞానచేతనాభేదేన లక్ష్యమాణత్వాత్రిలక్షణః ధ్రౌవ్యోత్పాదవినాశభేదేన వా, చతసృషు గతిషు చంక్రమణత్వాచ్చతుశ్చంక్రమణః, పఞ్చభిః పారిణామికౌదయికాదిభిరగ్రగుణైః ప్రధానత్వాత్పఞ్చాగ్రగుణప్రధానః, చతసృషు దిక్షూర్ధ్వమధశ్చేతి భవాంతరసంక్రమణషట్కేనాపక్రమేణ యుక్తత్వాత్షట్కాపక్రమయుక్తః, అసిత– నాస్త్యాదిభిః సప్తభఙ్గైః సద్భావో యస్యేతి సప్తభఙ్గసద్భావః అష్టానాం కర్మణాం గుణానాం వా ఆశ్రయత్వాదష్టాశ్రయః, నవపదార్థరూపేణ వర్తనాన్నవార్థః, పృథివ్యప్తేజోవాయువనస్పతిసాధారణప్రత్యేక–ద్విత్రిచతుః పఞ్చేన్ద్రియరూపేషు దశసు స్థానేషు గతత్వాద్రశస్థానగ ఇతి.. ౭౧–౭౨..
ఉడ్ఢం గచ్ఛది సేసా విదిసావజ్జం గదిం జంతి.. ౭౩..
-----------------------------------------------------------------------------
టీకాః– వహ జీవ మహాత్మా [౧] వాస్తవమేం నిత్యచైతన్య–ఉపయోగీ హోనేసే ‘ఏక ’ హీ హై; [౨] జ్ఞాన ఔర దర్శన ఐసే భేదోంకే కారణ ‘దో భేదవాలా’ హై; [౩] కర్మఫలచేతనా, కార్యచేతనా ఔర జ్ఞానచేతనా ఐసే భేదోంం ద్వారా అథవా ధ్రౌవ్య, ఉత్పాద ఔర వినాశ ఐసే భేదోం ద్వారా లక్షిత హోనేసే ‘త్రిలక్షణ [తీన లక్షణవాలా]’ హై; [౪] చార గతియోంమేం భ్రమణ కరతా హై ఇసలియే ‘చతుర్విధ భ్రమణవాలా’ హై; [౫] పారిణామిక ఔదయిక ఇత్యాది పాఁచ ముఖ్య గుణోం ద్వారా ప్రధానతా హోనేసే ‘పాఁచ ముఖ్య గుణోంసే ప్రధానతావాలా’ హై; [౬] చార దిశాఓంమేం, ఊపర ఔర నీచే ఇస ప్ర్రకార షడ్విధ భవాన్తరగమనరూప అపక్రమసే యుక్త హోనేకే కారణ [అర్థాత్ అన్య భవమేం జాతే హుఏ ఉపరోక్త ఛహ దిశాఓంమేం గమన హోతా హై ఇసలియే] ‘ఛహ అపక్రమ సహిత’ హై; [౭] అస్తి, నాస్తి ఆది సాత భంగో ద్వారా జిసకా సద్భావ హై ఐసా హోనేసే ‘సాత భంగపూర్వక సద్భావవాన’ హై; [౮] [జ్ఞానావరణీయాది] ఆఠ కర్మోంకే అథవా [సమ్యక్త్వాది] ఆఠ గుణోంకే ఆశ్రయభూత హోనేసే ‘ఆఠకే ఆశ్రయరూప’ హై; [౯] నవ పదార్థరూపసే వర్తతా హై ఇసలియే ‘నవ–అర్థరూప’ హై; [౧౦] పృథ్వీ, జల, అగ్ని, వాయు, సాధారణ వనస్పతి, ప్రత్యేక వనస్పతి, ద్వీన్ద్రియ, త్రీన్ద్రియ చతురిన్ద్రియ ఔర పంచేన్ద్రియరూప దశ స్థానోమేం ప్రాప్త హోనేసే ‘దశస్థానగత’ హై.. ౭౧– ౭౨.. --------------------------------------------------------------------------
గతి హోయ ఊంచే; శేషనే విదిశా తజీ గతి హోయ ఛే. ౭౩.