ఊర్ధ్వ గచ్ఛతి శేషా విదిగ్వర్జాం గతిం యాంతి.. ౭౩..
అథ పుద్గలద్రవ్యాస్తికాయవ్యాఖ్యానమ్.
ఇది తే చదువ్వియప్పా పుగ్గలకాయా ముణేయవ్వా.. ౭౪..
ఇతి తే చతుర్వికల్పాః పుద్గలకాయా జ్ఞాతవ్యాః.. ౭౪..
-----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [ప్రకృతిస్థిత్యనుభాగప్రదేశబంధైః] ప్రకృతిబన్ధ, స్థితిబన్ధ, అనుభాగబన్ధ ఔర ప్రదేశబన్ధసే [సర్వతః ముక్తః] సర్వతః ముక్త జీవ [ఊధ్వం గచ్ఛతి] ఊర్ధ్వగమన కరతా హై; [శేషాః] శేష జీవ [భవాన్తరమేం జాతే హుఏ] [విదిగ్వర్జా గతిం యాంతి] విదిశాఏఁ ఛోడ కర గమన కరతే హైం.
టీకాః– బద్ధ జీవకో కర్మనిమిత్తక షడ్విధ గమన [అర్థాత్ కర్మ జిసమేం నిమిత్తభూత హైం ఐసా ఛహ దిశాఓంంమేం గమన] హోతా హై; ముక్త జీవకో భీ స్వాభావిక ఐసా ఏక ఊర్ధ్వగమన హోతా హై. – ఐసా యహాఁ కహా హై.
భావార్థః– సమస్త రాగాదివిభావ రహిత ఐసా జో శుద్ధాత్మానుభూతిలక్షణ ధ్యాన ఉసకే బల ద్వారా చతుర్విధ బన్ధసే సర్వథా ముక్త హుఆ జీవ భీ, స్వాభావిక అనన్త జ్ఞానాది గుణోంసే యుక్త వర్తతా హుఆ, ఏకసమయవర్తీ అవిగ్రహగతి ద్వారా [లోకాగ్రపర్యంత] స్వాభావిక ఊర్ధ్వగమన కరతా హై. శేష సంసారీ జీవ మరణాన్తమేం విదిశాఏఁ ఛోడకర పూర్వోక్త షట్–అపక్రమస్వరూప [కర్మనిమిత్తక] అనుశ్రేణీగమన కరతే హైం.. ౭౩..
ఇస ప్రకార జీవద్రవ్యాస్తికాయకా వ్యాఖ్యాన సమాప్త హుఆ.
అబ పుద్గలద్రవ్యాస్తికాయకా వ్యాఖ్యాన హై. --------------------------------------------------------------------------
తే స్కంధ తేనో దేశ, స్ంకధప్రదేశ, పరమాణు కహ్యా. ౭౪.
౧౧౮