కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
ప్రదేశః, స ఏవ స్పర్శస్య, స ఏవ రసస్య, స ఏవ గంధస్య, స ఏవ రూపస్యేతి. తతః క్వచిత్పరమాణౌ గంధగుణే, క్వచిత్ గంధరసగుణయోః, క్వచిత్ గంధరసరూపగుణేషు అపకృష్యమాణేషు తదవిభక్తప్రదేశః పరమాణురేవ వినశ్యతీతి. న తదపకర్షో యుక్తః. తతః పృథివ్యప్తేజోవాయురూపస్య ధాతుచతుష్కస్యైక ఏవ పరమాణుః కారణం పరిణామవశాత్ విచిత్రో హి పరమాణోః పరిణామగుణః క్వచిత్కస్యచిద్గుణస్య వ్యక్తావ్యక్తత్వేన విచిత్రాం పరిణతిమాదధాతి. యథా చ తస్య పరిణామవశాదవ్యక్తో గంధాదిగుణోస్తీతి ప్రతిజ్ఞాయతే న తథా శబ్దోప్యవ్యక్తోస్తీతి జ్ఞాతుం శక్యతే శక్యతే తస్యైకప్రదేశస్యానేకప్రదేశాత్మకేన శబ్దేన సహైకత్వవిరోధాదితి.. ౭౮.. ----------------------------------------------------------------------------- తో ఉస గుణసే అభిన్న ప్రదేశీ పరమాణు హీ వినష్ట హో జాయేగా. ఇసలియే ఉస గుణకీ న్యూనతా యుక్త [ఉచిత] నహీం హై. [కిసీ భీ పరమాణుమేం ఏక భీ గుణ కమ హో తో ఉస గుణకే సాథ అభిన్న ప్రదేశీ పరమాణు హీ నష్ట హో జాయేగా; ఇసలియే సమస్త పరమాణు సమాన గుణవాలే హీ హై, అర్థాత్ వే భిన్న భిన్న జాతికే నహీం హైం.] ఇసలియే పృథ్వీ, జల, అగ్ని ఔర వాయురూప చార ధాతుఓంకా, పరిణామకే కారణ, ఏక హీ పరమాణు కారణ హై [అర్థాత్ పరమాణు ఏక హీ జాతికే హోనే పర భీ వే పరిణామకే కారణ చార ధాతుఓంకే కారణ బనతే హైం]; క్యోంకి విచిత్ర ఐసా పరమాణుకా పరిణామగుణ కహీం కిసీ గుణకీ
ప్రకార శబ్ద భీ అవ్యక్త హై ఐసా నహీం జానా జా సకతా, క్యోంకి ఏకప్రదేశీ పరమాణుకో అనేకప్రదేశాత్మక శబ్దకే సాథ ఏకత్వ హోనేమేం విరోధ హై.. ౭౮.. --------------------------------------------------------------------------
అవ్యక్త హోతా హై ; అగ్నిమేం స్పర్శ ఔర వర్ణ వ్యక్త హోతే హైం ఔర శేష దో అవ్యక్త హోతే హైం ; వాయుమేం స్పర్శ వ్యక్త
హోతా హై ఔర శేష తీన అవ్యక్త హోతే హైం.]
హై.
౧వ్యక్తావ్యక్తతా ద్వారా విచిత్ర పరిణతికో ధారణ కరతా హై.
౧. వ్యక్తావ్యక్తతా=వ్యక్తతా అథవా అవ్యక్తతా; ప్రగటతా అథవా అప్రగటతా. [పృథ్వీమేం స్పర్శ, రస, గంధ ఔర వర్ణ యహ
౨. జిస ప్రకార పరమాణుమేం గంధాదిగుణ భలే హీ అవ్యక్తరూపసే భీ హోతే తో అవశ్య హైం; ఉసీ ప్రకార పరమాణుమేం శబ్ద భీ