కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
పఞ్చానాం వర్ణపర్యాయాణామన్యతమేనైకేనైకదా వర్ణో వర్తతే. ఉభయోర్గంధపర్యాయయోరన్యతరేణైకేనైకదా గంధో వర్తతే. చతుర్ణాం శీతస్నిగ్ధశీతరూక్షోష్ణస్నిగ్ధోష్ణరూక్షరూపాణాం స్పర్శపర్యాయద్వంద్వానామన్యతమేనైకేనైకదా స్పర్శో వర్తతే. ఏవమయముక్తగుణవృత్తిః పరమాణుః శబ్దస్కంధపరిణతిశక్తిస్వభావాత్ శబ్దకారణమ్. ఏకప్రదేశత్వేన శబ్దపర్యాయపరిణతివృత్త్యభావాదశబ్దః. స్నిగ్ధరూక్షత్వప్రత్యయబంధవశాదనేకపరమాణ్వేక– త్వపరిణతిరూపస్కంధాంతరితోపి స్వభావమపరిత్యజన్నుపాత్తసంఖ్యత్వాదేక ఏవ ద్రవ్యమితి.. ౮౧..
జం హవది ముత్తమణ్ణం తం సవ్వం పుగ్గలం జాణే.. ౮౨..
యద్భవతి మూర్తమన్యత్ తత్సర్వం పుద్గలం జానీయాత్.. ౮౨..
----------------------------------------------------------------------------- దో గంధపర్యాయోంమేంసే ఏక సమయ కిసీ ఏక [గంధపర్యాయ] సహిత గంధ వర్తతా హై; శీత–స్నిగ్ధ, శీత–రూక్ష, ఉష్ణ–స్నిగ్ధ ఔర ఉష్ణ–రూక్ష ఇన చార స్పర్శపర్యాయోంకే యుగలమేంసే ఏక సమయ కిసీ ఏక యుగక సహిత స్పర్శ వర్తతా హై. ఇస ప్రకార జిసమేం గుణోంకా వర్తన [–అస్తిత్వ] కహా గయా హై ఐసా యహ పరమాణు శబ్దస్కంధరూపసే పరిణమిత హోనే కీ శక్తిరూప స్వభావవాలా హోనేసే శబ్దకా కారణ హై; ఏకప్రదేశీ హోనేకే కారణ శబ్దపర్యాయరూప పరిణతి నహీ వర్తతీ హోనేసే అశబ్ద హై; ఔర ౧స్నిగ్ధ–రూక్షత్వకే కారణ బన్ధ హోనేసే అనేక పరమాణుఓంకీ ఏకత్వపరిణతిరూప స్కన్ధకే భీతర రహా హో తథాపి స్వభావకో నహీం ఛోడతా హుఆ, సంఖ్యాకో ప్రాప్త హోనేసే [అర్థాత్ పరిపూర్ణ ఏకకే రూపమేం పృథక్ గినతీమేం ఆనేసే] ౨అకేలా హీ ద్రవ్య హై.. ౮౧..
అన్వయార్థః– [ఇన్ద్రియైః ఉపభోగ్యమ్ చ] ఇన్ద్రియోంం ద్వారా ఉపభోగ్య విషయ, [ఇన్ద్రియకాయాః] ఇన్ద్రియాఁ, శరీర, [మనః] మన, [కర్మాణి] కర్మ [చ] ఔర [అన్యత్ యత్] అన్య జో కుఛ [మూర్త్తం భవతి] మూర్త హో [తత్ సర్వం] వహ సబ [పుద్గలం జానీయాత్] పుద్గల జానో. --------------------------------------------------------------------------
ఇన్ద్రియ వడే ఉపభోగ్య, ఇన్ద్రియ, కాయ, మన నే కర్మ జే,
వళీ అన్య జే కంఈ మూర్త తే సఘళుంయ పుద్గల జాణజే. ౮౨.
౧. స్నిగ్ధ–రూక్షత్వ=చికనాఈ ఔర రూక్షతా.
౨. యహాఁ ఐసా బతలాయా హై కి స్కంధమేం భీ ప్రత్యేక పరమాణు స్వయం పరిపూర్ణ హై, స్వతంత్ర హై, పరకీ సహాయతాసే రహిత ,
ఔర అపనేసే హీ అపనే గుణపర్యాయమేం స్థితహై.