కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
అథ ధర్మాధర్మద్రవ్యాస్తికాయవ్యాఖ్యానమ్.
లేగాగాఢం పుట్ఠం పిహులమసంఖాదియపదేసం.. ౮౩..
లేకావగాఢః స్పృష్టః పృథులోసంఖ్యాతప్రదేశః.. ౮౩..
ధర్మస్వరూపాఖ్యానమేతత్.
ధర్మో హి స్పర్శరసగంధవర్ణానామత్యంతాభావాదమూర్తస్వభావః. త్త ఏవ చాశబ్దః. స్కల– లోకాకాశాభివ్యాప్యావస్థితత్వాల్లోకావగాఢః. అయుతసిద్ధప్రదేశత్వాత్ స్పష్టః. స్వభావాదేవ సర్వతో విస్తృతత్వాత్పృథులః. నిశ్చయనయేనైకప్రదేశోపి వ్యవహారనయేనాసంఖ్యాతప్రదేశ ఇతి.. ౮౩.. -----------------------------------------------------------------------------
అబ ధర్మద్రవ్యాస్తికాయ ఔర అధర్మద్రవ్యాస్తికాయకా వ్యాఖ్యాన హై.
అన్వయార్థః– [ధర్మాస్తికాయః] ధర్మాస్తికాయ [అస్పర్శః] అస్పర్శ, [అరసః] అరస, [అవర్ణగంధః] అగన్ధ, అవర్ణ ఔర [అశబ్దః] అశబ్ద హై; [లోకావగాఢః] లోకవ్యాపక హైః [స్పృష్టః] అఖణ్డ, [పృథులః] విశాల ఔర [అసంఖ్యాతప్రదేశః] అసంఖ్యాతప్రదేశీ హై.
టీకాః– యహ, ధర్మకే [ధర్మాస్తికాయకే] స్వరూపకా కథన హై.
స్పర్శ, రస, గంధ ఔర వర్ణకా అత్యన్త అభావ హోనేసే ధర్మ [ధర్మాస్తికాయ] వాస్తవమేం అమూర్తస్వభావవాలా హై; ఔర ఇసీలియే అశబ్ద హై; సమస్త లోకాకాశమేం వ్యాప్త హోకర రహనేసే లోకవ్యాపక హై; ౧అయుతసిద్ధ ప్రదేశవాలా హోనేసే అఖణ్డ హై; స్వభావసే హీ సర్వతః విస్తృత హోనేసే విశాల హై; నిశ్చయనయసే ‘ఏకప్రదేశీ’ హోన పర భీ వ్యవహారనయసే అసంఖ్యాతప్రదేశీ హై.. ౮౩.. --------------------------------------------------------------------------
లోకావగాహీ, అఖండ ఛే, విస్తృత, అసంఖ్యప్రదేశ. ౮౩.
౧. యుతసిద్ధ=జుడే హుఏ; సంయోగసిద్ధ. [ధర్మాస్తికాయమేం భిన్న–భిన్న ప్రదేశోంకా సంయోగ హుఆ హై ఐసా నహీం హై, ఇసలియే
ఉసమేం బీచమేం వ్యవధాన–అన్తర–అవకాశ నహీం హై ; ఇసలియే ధర్మాస్తికాయ అఖణ్డ హై.]
౨. ఏకప్రదేశీ=అవిభాజ్య–ఏకక్షేత్రవాలా. [నిశ్చయనయసే ధర్మాస్తికాయ అవిభాజ్య–ఏకపదార్థ హోనేసే అవిభాజ్య–
ఏకక్షేత్రవాలా హై.]