కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
అథ చూలికా.
ముత్తం పుగ్గలదవ్వం జీవో ఖలు చేదణో తేసు.. ౯౭..
మూర్తం పుద్గలద్రవ్యం జీవః ఖలు చేతనస్తేషు.. ౯౭..
అత్ర ద్రవ్యాణాం మూర్తామూర్తత్వం చేతనాచేతనత్వం చోక్తమ్.
స్పర్శరసగంధవర్ణసద్భావస్వభావం మూర్తం, స్పర్శరసగంధవర్ణాభావస్వభావమమూర్తమ్. చైతన్యసద్భావ–స్వభావం చేతనం, చైతన్యాభావస్వభావమచేతనమ్. తత్రామూర్తమాకాశం, అమూర్తః కాలః, అమూర్తః స్వరూపేణ జీవః పరరూపావేశాన్మూర్తోపి అమూర్తో ధర్మః అమూర్తాధర్మః, మూర్తః పుద్గల ఏవైక ఇతి. అచేతనమాకాశం, -----------------------------------------------------------------------------
అబ, ౧చూలికా హై.
అన్వయార్థః– [ఆకాశకాలజీవాః] ఆకాశ, కాల జీవ, [ధర్మాధర్మౌ చ] ధర్మ ఔర అధర్మ [మూర్తిపరిహీనాః] అమూర్త హై, [పుద్గలద్రవ్యం మూర్తం] పుద్గలద్రవ్య మూర్త హై. [తేషు] ఉనమేం [జీవః] జీవ [ఖలు] వాస్తవమేం [చేతనః] చేతన హై.
టీకాః– యహాఁ ద్రవ్యోంకా మూర్తోమూర్తపనా [–మూర్తపనా అథవా అమూర్తపనా] ఔర చేతనాచేతనపనా [– చేతనపనా అథవా అచేతనపనా] కహా గయా హై.
స్పర్శ–రస–గంధ–వర్ణకా సద్భావ జిసకా స్వభావ హై వహ మూర్త హై; స్పర్శ–రస–గంధ–వర్ణకా అభావ జిసకా స్వభావ హై వహ అమూర్త హై. చైతన్యకా సద్భావ జిసకా స్వభావ హై వహ చేతన హై; చైతన్యకా అభావ జిసకా స్వభావ హై వహ అచేతన హై. వహాఁ ఆకాశ అమూర్త హై, కాల అమూర్త హై, జీవ స్వరూపసే అమూర్త హై, --------------------------------------------------------------------------
ఛే మూర్త పుద్గలద్రవ్యః తేమాం జీవ ఛే చేతన ఖరే. ౯౭.
౧. చూలికా=శాస్త్రమేం జిసకా కథన న హుఆ హో ఉసకా వ్యాఖ్యాన కరనా అథవా జిసకా కథన హో చుకా హో ఉసకా విశేష వ్యాఖ్యాన కరనా అథవా దోనోంకా యథాయోగ్య వ్యాఖ్యాన కరనా.