౧౫౪
కాలసంభూత ఇత్యభిధీయతే. తత్రేదం తాత్పర్యం–వ్యవహారకాలో జీవపుద్గలపరిణామేన నిశ్చీయతే, నిశ్చయ– కాలస్తు తత్పరిణామాన్యథానుపపత్త్యేతి. తత్ర క్షణభఙ్గీ వ్యవహారకాలః సూక్ష్మపర్యాయస్య తావన్మాత్రత్వాత్, నిత్యో నిశ్చయకాలః ఖగుణపర్యాయాధారద్రవ్యత్వేన సర్వదైవావినశ్వరత్వాదితి.. ౧౦౦..
ఉప్పణ్ణప్పద్ధంసీ అవరో దీహంతరట్ఠాఈ.. ౧౦౧..
ఉత్పన్నప్రధ్వంస్యపరో దీర్ధాంతరస్థాయీ.. ౧౦౧..
----------------------------------------------------------------------------- నిశ్చిత హోతా హై; ఔర నిశ్చయకాల జీవ–పుద్గలోంకే పరిణామకీ అన్యథా అనుపపత్తి ద్వారా [అర్థాత్ జీవ–పుద్గలోంకే పరిణామ అన్య ప్రకారసే నహీం బన సకతే ఇసలియే] నిశ్చిత హోతా హై.
వహాఁ, వ్యవహారకాల క్షణభంగీ హై, క్యోంకి సూక్ష్మ పర్యాయ మాత్ర ఉతనీ హీ [–క్షణమాత్ర జితనీ హీ, సమయమాత్ర జితనీ హీ] హై; నిశ్చయకాల నిత్య హై, క్యోంకి వహ అపనే గుణ–పర్యాయోంకే ఆధారభూత ద్రవ్యరూపసే సదైవ అవినాశీ హై.. ౧౦౦..
అన్వయార్థః– [కాలః ఇతి చ వ్యపదేశః] ‘కాల’ ఐసా వ్యపదేశ [సద్గావప్రరూపకః] సద్భావకా ప్రరూపక హై ఇసలియే [నిత్యః భవతి] కాల [నిశ్చయకాల] నిత్య హై. [ఉత్పన్నధ్వంసీ అపరః] ఉత్పన్నధ్వంసీ ఐసా జో దూసరా కాల [అర్థాత్ ఉత్పన్న హోతే హీ నష్ట హోనేవాలా జో వ్యవహారకాల] వహ [దీర్ధాంతరస్థాయీ] [క్షణిక హోనే పర భీ ప్రవాహఅపేక్షాసే] దీర్ధ స్థితికా భీ [కహా జాతా] హై. -------------------------------------------------------------------------- క్షణభంగీ=ప్రతి క్షణ నష్ట హోనేవాలా; ప్రతిసమయ జిసకా ధ్వంస హోతా హై ఐసా; క్షణభంగుర; క్షణిక.
ఉత్పన్నధ్వంసీ అన్య జే తే దీర్ధస్థాయీ పణ ఠరే. ౧౦౧.