శాస్త్రోం కా అర్థ కరనే కీ పద్ధతి
…… * * ……
వ్యవహార కా శ్రద్ధాన ఛోడకర నిశ్చయకా శ్రద్ధాన కరనా యోగ్య హై. వ్యవహారనయ స్వద్రవ్య ఔర
పరద్రవ్యకో తథా ఉనకే భావోంకో తథా కారణ–కార్యాది కో కిసీకో కిసీమేం మిలాకర నిరూపణ కరతా
హై, అతః ఐసే హీ శ్రద్ధాన సే మిథ్యాత్వ హై; ఇసలియే ఉసకా త్యాగ కరనా. తథా నిశ్చయనయ ఉన్హీంో
యథావత్ నిరూపణ కరతా హై, కిసీ కో కిసీ మేం నహీం మిలాతా, అతః ఐసే హీ శ్రద్ధానసే సమ్యక్త్వ హోతా
హై, ఇసలియే ఉసకా శ్రద్ధాన కరనా.
ప్రశ్నః––––యది ఐసా హై, తో జినమార్గ మేం దోనోం నయోం కో గ్రహణ కరనా కహా హై––––వహ
కిస ప్ర్రకార కహా హై?
ఉత్తరః––––జినమార్గ మేం కహీం తో నిశ్చయనయకీ ముఖ్యతాసే వ్యాఖ్యాన హై, ఉసే తో ‘సత్యార్థ
ఐసా హీ హై’ ––––ఐసా జాననా; తథా కహీం వ్యవహారనయకీ ముఖ్యతాసే వ్యాఖ్యాన హై, ఉసే ‘ఐసా నహీం,
నిమిత్తాదికీ అపేక్షాసే ఉపచార కియా హై’ ఐసా జాననా. ఇస ప్రకార జాననేకా నామ హీ దోనోం నయోంకా
గ్రహణ హై. పరన్తు దోనోం నయోంకే వ్యాఖ్యానకో సమాన సత్యార్థ జానకర ‘ఐసా భీ హై ఔర ఐసా భీ హై ’
ఐసా భ్రమరూప ప్రవర్తనేసే తో దోనోం నయోంకా గ్రహణ కరనా నహీం కహా హై.
ప్రశ్నః– యది వ్యవహారనయ అసత్యార్థ హై, తో ఉసకా ఉపదేశ జినమార్గమేం కిసలియే దియా? ఏక
నిశ్చయనయకా హీ నిరూపణ కరనా థా?
ఉత్తరః– ఐసా హీ తర్క శ్రీ సమయసారమేం కియా హై; వహాఁ యహ ఉత్తర దియా హైః–
జహ ణవి సక్కమణజ్జో అణజ్జభాసం విణా ఉ గాహేఉం.
తహ వవహారేణ విణా పరమత్థువఏసణమసక్కం..
అర్థః– జిస ప్రకార అనార్యకో –మ్లేచ్ఛకో మ్లేచ్ఛభాషాకే బినా అర్థ గ్రహణ కరానా శక్య నహీం హై,
ఉసీ ప్రకార వ్యవహారకే బినా పరమార్థకా ఉపదేశ అశక్య హై. ఇసలియే వ్యవహారకా ఉపదేశ హైే.
తథా ఇసీ సూత్రకీ వ్యాఖ్యామేం ఐసా కహా హై కి – వ్యవహారనయో నానుసర్తవ్యః’ అర్థాత్ నిశ్చయకో
అంగీకార కరానేకే లియేే వ్యవహార ద్వారా ఉపదేశ దియా జాతా హై, పరన్తు వ్యవహారనయ హై వహ అంగీకార
కరనే యోగ్య నహీం హై.