కహానజైనశాస్త్రమాలా] నవపదార్థపూర్వక–మోక్షమార్గప్రపంచవర్ణన
జలచరస్థలచరఖచరా బలినః పంచేన్ద్రియా జీవాః.. ౧౧౭..
పఞ్చేన్ద్రియప్రకారసూచనేయమ్. అథ స్పర్శనరసనఘ్రాణచక్షుఃశ్రోత్రేన్ద్రియావరణక్షయోపశమాత్ నోఇన్ద్రియావరణోదయే సతి స్పర్శ– రసగంధవర్ణశబ్దానాం పరిచ్ఛేత్తారః పంచేన్ద్రియా అమనస్కాః. కేచిత్తు నోఇన్ద్రియావరణస్యాపి క్షయోప–శమాత్ సమనస్కాశ్చ భవన్తి. తత్ర దేవమనుష్యనారకాః సమనస్కా ఏవ, తిర్యంచ ఉభయజాతీయా ఇతి..౧౧౭..
తిరియా బహుప్పయారా ణేరఇయా పుఢవిభేయగదా.. ౧౧౮..
తిర్యంచః బహుప్రకారాః నారకాః పృథివీభేదగతాః.. ౧౧౮..
-----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [వర్ణరసస్పర్శగంధశబ్దజ్ఞాః] వర్ణ, రస, స్పర్శ, గన్ధ ఔర శబ్దకో జాననేవాలే ం[సురనరనారకతిర్యంఞ్చః] దేవ–మనుష్య–నారక–తిర్యంచ–[జలచరస్థలచరఖచరాః] జో జలచర, స్థలచర, ఖేచర హోతే హైం వే –[బలినః పంచేన్ద్రియాః జీవాః] బలవాన పంచేన్ద్రియ జీవ హైం.
టీకాః– యహ, పంచేన్న్ద్రియ జీవోంకే ప్రకారకీ సూచనా హై.
స్పర్శనేన్ద్రియ, రసనేన్ద్రియ, ఘ్రాణేన్ద్రియ, చక్షురిన్ద్రియ ఔర శ్రోత్రేన్ద్రియకే ఆవరణకే క్షయోపశమకే కారణ, మనకే ఆవరణకా ఉదయ హోనేసే, స్పర్శ, రస, గన్ధ, వర్ణ ఔర శబ్దకో జాననేవాలే జీవ మనరహిత పంచేన్ద్రియ జీవ హైం; కతిపయ [పంచేన్ద్రియ జీవ] తో, ఉన్హేం మనకే ఆవరణకా భీ క్షయోపశమ హోనేసే, మనసహిత [పంచేన్ద్రియ జీవ] హోతే హైం.
ఉనమేం, దేవ, మనుష్య ఔర నారకీ మనసహిత హీ హోతే హైం; తిర్యంచ దోనోం జాతికే [అర్థాత్ మనరహిత తథా మనసహిత] హోతే హైం.. ౧౧౭..
అన్వయార్థః– [దేవాః చతుర్ణికాయాః] దేవోంకే చార నికాయ హైం, [మనుజాః కర్మభోగ– --------------------------------------------------------------------------