కహానజైనశాస్త్రమాలా] నవపదార్థపూర్వక–మోక్షమార్గప్రపంచవర్ణన
ఉక్తజీవప్రపంచోపసంహారోయమ్.
ఏతే హ్యుక్తప్రకారాః సర్వే సంసారిణో దేహప్రవీచారాః, అదేహప్రవీచారా భగవంతః సిద్ధాః శుద్ధా జీవాః. తత్ర దేహప్రవీచారత్వాదేకప్రకారత్వేపి సంసారిణో ద్విప్రకారాః భవ్యా అభవ్యాశ్చ. తే శుద్ధ– స్వరూపోపలమ్భశక్తిసద్భావాసద్భావాభ్యాం పాచ్యాపాచ్యముద్గవదభిధీయంత ఇతి.. ౧౨౦..
జం హవది తేసు ణాణం జీవో త్తి య తం పరూవేంతి.. ౧౨౧..
యద్భవతి తేషు జ్ఞానం జీవ ఇతి చ తత్ప్రరూపయన్తి.. ౧౨౧..
----------------------------------------------------------------------------- [సంసారిణాః] సంసారీ [భవ్యాః అభవ్యాః చ] భవ్య ఔర అభవ్య ఐసే దో ప్రకారకే హైం.
టీకాః– యహ ఉక్త [–పహలే కహే గయే] జీవవిస్తారకా ఉపసంహార హై.
జినకే ప్రకార [పహలే] కహే గయే ఐసే యహ సమస్త సంసారీ దేహమేం వర్తనేవాలే [అర్థాత్ దేహసహిత] హైం; దేహమేం నహీం వర్తనేవాలే [అర్థాత్ దేహరహిత] ఐసే సిద్ధభగవన్త హైం– జో కి శుద్ధ జీవ హై. వహాఁ, దేహమేం వర్తనేకీ అపేక్షాసే సంసారీ జీవోంకా ఏక ప్రకార హోనే పర భీ వే భవ్య ఔర అభవ్య ఐసే దో ప్రకారకే హైం. ‘౧పాచ్య’ ఔర ‘౨అపాచ్య’ మూఁగకీ భాఁతి, జినమేం శుద్ధ స్వరూపకీ ౩ఉపలబ్ధికీ శక్తికా సద్భావ హై ఉన్హేం ‘భవ్య’ ఔర జినమేం శుద్ధ స్వరూపకీ ఉపలబ్ధికీ శక్తికా అసద్భావ హై ఉన్హేం ‘అభవ్య’ కహా జాతా హైం .. ౧౨౦..
అన్వయార్థః– [న హి ఇంద్రియాణి జీవాః] [వ్యవహారసే కహే జానేవాలే ఏకేన్ద్రియాది తథా పృథ్వీకాయికాది ‘జీవోం’మేం] ఇన్ద్రియాఁ జీవ నహీం హై ఔర [షట్ప్రకారాః ప్రజ్ఞప్తాః కాయాః పునః] ఛహ --------------------------------------------------------------------------
ఛే తేమనామాం జ్ఞాన జే బస తే జ జీవ నిర్దిష్ట ఛే. ౧౨౧.
౧. పాచ్య = పకనేయోగ్య; రంధనేయోగ్య; సీఝనే యోగ్య; కోరా న హో ఐసా.
౨. అపాచ్య = నహీం పకనేయోగ్య; రంధనే–సీఝనేకీ యోగ్యతా రహిత; కోరా.
౩. ఉపలబ్ధి = ప్రాప్తి; అనుభవ.