కహానజైనశాస్త్రమాలా] నవపదార్థపూర్వక–మోక్షమార్గప్రపంచవర్ణన
ప్రపఞ్చితవివిత్రవికల్పరూపైః, నిశ్చయనయేన మోహరాగద్వేషపరిణతిసంపాదితవిశ్వరూపత్వాత్కదాచిదశుద్ధైః కదాచిత్తదభావాచ్ఛుద్ధైశ్చైతన్యవివర్తగ్రన్థిరూపైర్బహుభిః పర్యాయైః జీవమధిగచ్ఛేత్. అధిగమ్య చైవమచైతన్య– స్వభావత్వాత్ జ్ఞానాదర్థాంతరభూతైరితః ప్రపంచ్యమానైర్లిఙ్గైర్జీవసంబద్ధమసంబద్ధం వా స్వతో భేదబుద్ధి–ప్రసిద్ధయ ర్థమజీవమధిగచ్ఛేదితి.. ౧౨౩..
-----------------------------------------------------------------------------
ఇసప్రకార ఇస నిర్దేశకే అనుసార [అర్థాత్ ఉపర సంక్షేపమేం సమఝాయే అనుసార], [౧] వ్యవహారనయసే పర్యాయోం ద్వారా, తథా [౨] నిశ్చయనయసే మోహరాగ–ద్వేషపరిణతిసంప్రాప్త ౩విశ్వరూపతాకే కారణ కదాచిత్ అశుద్ధ [ఐసీ] ఔర కదాచిత్ ఉసకే [–మోహరాగద్వేషపరిణతికే] అభావకే కారణ శుద్ధ ఐసీ కారణ, ౫జ్ఞానసే అర్థాంతరభూత ఐసే, యహాఁసే [అబకీ గాథాఓంమేం] కహే జానేవాలే లింగోంం ద్వారా, ౬జీవ– సమ్బద్ధ యా జీవ–అసమ్బద్ధ అజీవకో, అపనేసే భేదబుద్ధికీ ప్రసిద్ధికే లియే జానో.. ౧౨౩..
ఇసప్రకార జీవపదార్థకా వ్యాఖ్యాన సమాప్త హుఆ. --------------------------------------------------------------------------
౧కర్మగ్రంథప్రతిపాదిత జీవస్థాన–గుణస్థాన–మార్గణాస్థాన ఇత్యాది ద్వారా ౨ప్రపంచిత విచిత్ర భేదరూప బహు
౪చైతన్యవివర్తగ్రన్థిరూప బహు పర్యాయోం ద్వారా, జీవకో జానో. ఇసప్రకార జీవకో జానకర, అచైతన్యస్వభావకే
౧. కర్మగ్రంథప్రతిపాదిత = గోమ్మటసారాది కర్మపద్ధతికే గ్రన్థోమేం ప్రరూపిత –నిరూపిత .
౨. ప్రపంచిత = విస్తారపూర్వక కహీ గఈ.
౩. మోహరాగద్వేషపరిణతికే కారణా జీవకో విశ్వరూపతా అర్థాత్ అనేకరూపతా ప్రాప్త హోతీ హై.
౪. గ్రన్థి = గాఁఠ. [జీవకీ కదాచిత్ అశుద్ధ ఔర కదాచిత్ శుద్ధ ఐసీ పర్యాయేం చైతన్యవివర్తకీ–చైతన్యపరిణమనకీ–
గ్రన్థియాఁ హైం; నిశ్చయనయసే ఉనకే ద్వారా జీవకో జానో.]
౫. జ్ఞానసే అర్థాంన్తరభూత = జ్ఞానసే అన్యవస్తుభూత; జ్ఞానసే అన్య అర్థాత్ జడ. [అజీవకా స్వభావ అచైతన్య హోనేకే
కారణ జ్ఞానసే అన్య ఐసే జడ చిహ్నోంం ద్వారా వహ జ్ఞాత హోతా హై.]
౬. జీవకే సాథ సమ్బద్ధ యా జీవ సాథ అసమ్బద్ధ ఐసే అజీవకో జాననేకా ప్రయోజన యహ హై కి సమస్త అజీవ
అపనేసే [స్వజీవసే] బిలకుల భిన్న హైం ఐసీ బుద్ధి ఉత్పన్న హో.