కహానజైనశాస్త్రమాలా] నవపదార్థపూర్వక–మోక్షమార్గప్రపంచవర్ణన
ఆకాశాదీనామచేతనత్వసామాన్యే పునరనుమానమేతత్. సుఖదుఃఖజ్ఞానస్య హితపరికర్మణోహితభీరుత్వస్య చేతి చైతన్యవిశేషాణాం నిత్యమనుపలబ్ధేర– విద్యమానచైతన్యసామాన్యా ఏవాకాశాదయోజీవా ఇతి.. ౧౨౫.. -----------------------------------------------------------------------------
అన్వయార్థః– [సుఖదుఃఖజ్ఞానం వా] సుఖదుఃఖకా జ్ఞాన [హితపరికర్మ] హితకా ఉద్యమ [చ] ఔర [అహితభీరుత్వమ్] అహితకా భయ– [యస్య నిత్యం న విద్యతే] యహ జిసే సదైవ నహీం హోతే, [తమ్] ఉసే [శ్రమణాః] శ్రమణ [అజీవమ్ బ్రువన్తి] అజీవ కహతే హైం.
టీకాః– యహ పునశ్చ, ఆకాశాదికా అచేతనత్వసామాన్య నిశ్చిత కరనేకే లియే అనుమాన హై.
ఆకాశాదికో సుఖదుఃఖకా జ్ఞాన, హితకా ఉద్యమ ఔర అహితకా భయ–ఇన చైతన్యవిశేషోంకీ సదా అనుపలబ్ధి హై [అర్థాత్ యహ చైతన్యవిశేష ఆకాశాదికో కిసీ కాల నహీం దేఖే జాతే], ఇసలియే [ఐసా నిశ్చిత హోతా హై కి] ఆకాశాది అజీవోంకో చైతన్యసామాన్య విద్యమాన నహీం హై.
భావార్థః– జిసే చేతనత్వసామాన్య హో ఉసే చేతనత్వవిశేష హోనా హీ చాహిఏ. జిసే చేతనత్వవిశేష న హో ఉసే చేతనత్వసామాన్య భీ నహీం హోతా. అబ, ఆకాశాది పాఁచ ద్రవ్యోంకో సుఖదుఃఖకా సంచేతన, హిత కే లిఏ ప్రయత్న ఔర అహితకే లిఏ భీతి–యహ చేతనత్వవిశేష కభీ దేఖే నహీం జాతే; ఇసలియే నిశ్చిత హోతా హై కి ఆకాశాదికో చేతనత్వసామాన్య భీ నహీం హై, అర్థాత్ అచేతనత్వసామాన్య హీ హై.. ౧౨౫.. -------------------------------------------------------------------------- హిత ఔర అహితకే సమ్బన్ధమేం ఆచార్యవర శ్రీ జయసేనాచార్యదేవకృత తాత్పర్యవృత్తి నామక టీకామేం నిమ్నోక్తానుసార
అజ్ఞానీ జీవ ఫూలకీ మాలా, స్త్రీ, చందనాదికోే తథా ఉనకే కారణభూత దానపూజాదికో హిత సమఝతే హైం ఔర
నిశ్చయరత్నత్రయపరిణత పరమాత్మద్రవ్యకో హిత సమఝతే హైం ఔర ఆకులతాకే ఉత్పాదక ఐసే దుఃఖకో తథా ఉసకే
కారణభూత మిథ్యాత్వరాగాదిపరిణత ఆత్మద్రవ్యకో అహిత సమఝతే హైం.