౨౧౨
-----------------------------------------------------------------------------
భావార్థః– నిర్వికార నిష్క్రియ చైతన్యచమత్కారమేం నిశ్చల పరిణతి వహ ౨ధ్యాన హై. యహ ధ్యాన మోక్షకే ఉపాయరూప హై.
జిస ప్రకార థోడీ–సీ అగ్ని బహుత–సే ఘాస ఔర కాష్ఠకీ రాశికో అల్ప కాలమేం జలా దేతీ హై, ఉసీ ప్రకార మిథ్యాత్వ–కషాయాది విభావకే పరిత్యాగస్వరూప మహా పవనసే ప్రజ్వలిత హుఈ ఔర అపూర్వ– అద్భూత–పరమ–ఆహ్లాదాత్మక సుఖస్వరూప ఘృతసే సించీ హుఈ నిశ్చయ–ఆత్మసంవేదనరూప ధ్యానాగ్ని మూలోత్తరప్రకృతిభేదవాలే కర్మరూపీ ఇన్ధనకీ రాశికో క్షణమాత్రమేం జలా దేతీ హై.
ఇస పంచమకాలమేం భీ యథాశక్తి ధ్యాన హో సకతా హై. ఇస కాలమేేం జో విచ్ఛేద హై సో శుక్లధ్యానకా హై, ధర్మధ్యానకా నహీం. ఆజ భీ యహాఁసే జీవ ధర్మధ్యాన కరకే దేవకా భవ ఔర ఫిర మనుష్యకా భవ పాకర మోక్ష ప్రాప్త కరతే హైం. ఔర బహుశ్రుతధర హీ ధ్యాన కర సకతే హైం ఐసా భీ నహీం హై; సారభూత అల్ప శ్రుతసే భీ ధ్యాన హో సకతా హై. ఇసలియే మోక్షార్థీయోంకో శుద్ధాత్మాకా ప్రతిపాదక, సవంరనిర్జరాకా కరనేవాలా ఔర జరామరణకా హరనేవాలా సారభూత ఉపదేశ గ్రహణ కరకే ధ్యాన కరనేయోగ్య హై.
[యహాఁ యహ లక్షమేం రఖనే యోగ్య హై కి ఉపరోక్త ధ్యానకా మూల సమ్యగ్దర్శన హై. సమ్యగ్దర్శనకే బినా ధ్యాన నహీం హోతా, క్యోంకి నిర్వికార నిష్క్రియ చైతన్యచమత్కారకీ [శుద్ధాత్మాకీ] సమ్యక్ ప్రతీతి బినా ఉసమేం నిశ్చల పరిణతి కహాఁసే హోసకతీ హై? ఇసలియే మోక్షకే ఉపాయభూత ధ్యాన కరనేకీ ఇచ్ఛా రఖనేవాలే జీవకోే ప్రథమ తో జినోక్త ద్రవ్యగుణపర్యాయరూప వస్తుస్వరూపకీ యథార్థ సమఝపూర్వక నిర్వికార నిష్క్రియ చైతన్యచమత్కారకీ సమ్యక్ ప్రతీతికా సర్వ ప్రకారసే ఉద్యమ కరనే యోగ్య హై; ఉసకే పశ్చాత్ హీ చైతన్యచమత్కారమేం విశేష లీనతాకా యథార్థ ఉద్యమ హో సకతా హై].. ౧౪౬..
ఇస ప్రకార నిర్జరాపదార్థకా వ్యాఖ్యాన సమాప్త హుఆ. ------------------------------------------------------------------------- ౧. దుర్మేధ = అల్పబుద్ధి వాలే; మన్దబుద్ధి; ఠోట. ౨. మునికో జో శుద్ధాత్మస్వరూపకా నిశ్చల ఉగ్ర ఆలమ్బన వర్తతా హై ఉసే యహాఁ ముఖ్యతః ‘ధ్యాన’ కహా హై.
హై, క్యోం కి ఉసే భీ శుద్ధాత్మస్వరూపకా జఘన్య ఆలమ్బన తో హోతా హై.]