౧౦
] పంచాస్తికాయసంగ్రహ
[భగవానశ్రీకున్దకున్ద
స ఏవ పఞ్చాస్తికాయసమవాయో యావాంస్తావాఁల్లోకస్తతః పరమమితోనన్తో హ్యలోకః, స తు నాభావమాత్రం
కిన్తు తత్సమవాయాతిరిక్తపరిమాణమనన్తక్షేత్రం ఖమాకాశమితి.. ౩..
జీవా పుగ్గలకాయా ధమ్మాధమ్మా తహేవ ఆవాసం.
అత్థిత్తమ్హి య ణియదా అణణ్ణమఇయా అుణమహంతా.. ౪..
జీవాః పుద్గలకాయా ధర్మో ధర్మౌ తథైవ ఆకాశమ్.
అస్తిత్వే చ నియతా అనన్యమయా అణుమహాన్తః.. ౪..
---------------------------------------------------------------------------------------------
అబ, ఉసీ అర్థసమయకా, ౧లోక ఔర అలోకకే భేదకే కారణ ద్వివిధపనా హై. వహీ పంచాస్తికాయసమూహ
జితనా హై, ఉతనా లోక హై. ఉససే ఆగే అమాప అర్థాత అనన్త అలోక హై. వహ అలోక అభావమాత్ర
నహీం హై కిన్తు పంచాస్తికాయసమూహ జితనా క్షేత్ర ఛోడ కర శేష అనన్త క్షేత్రవాలా ఆకాశ హై [అర్థాత
అలోక శూన్యరూప నహీం హై కిన్ంతు శుద్ధ ఆకాశద్రవ్యరూప హై.. ౩..
గాథా ౪
అన్వయార్థః– [జీవాః] జీవ, [పుద్గలకాయాః] పుద్గలకాయ, [ధర్మాధర్మౌ] ధర్మ, అధర్మ [తథా ఏవ]
తథా [ఆకాశమ్] ఆకాశ [అస్తిత్వే నియతాః] అస్తిత్వమేం నియత, [అనన్యమయాః] [అస్తిత్వసే]
అనన్యమయ [చ] ఔర [అణుమహాన్తః] అణుమహాన [ప్రదేశసే బడే] హైం.
--------------------------------------------------------------------------
౧. ‘లోక్యన్తే ద్రశ్యన్తే జీవాదిపదార్థా యత్ర స లోకః’ అర్థాత్ జహాఁ జీవాదిపదార్థ దిఖాఈ దేతే హైం, వహ లోక హై.
అణుమహాన=[౧] ప్రదేశమేం బడే అర్థాత్ అనేకప్రదేశీ; [౨] ఏకప్రదేశీ [వ్యక్తి–అపేక్షాసే] తథా అనేకప్రదేశీ
[శక్తి–అపేక్షాసే].
జీవద్రవ్య, పుద్గలకాయ, ధర్మ, అధర్మ నే ఆకాశ ఏ
అస్తిత్వనియత, అనన్యమయ నే అణుమహాన పదార్థ ఛే. ౪.