కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
అత్ర పఞ్చాస్తికాయానాం విశేషసంజ్ఞా సామాన్యవిశేషాస్తిత్వం కాయత్వం చోక్తమ్. తత్ర జీవాః పుద్గలాః ధర్మాధర్మౌ ఆకాశమితి తేషాం విశేషసంజ్ఞా అన్వర్థాః ప్రత్యేయాః. సామాన్యవిశేషాస్తిత్వఞ్చ తేషాముత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యమయ్యాం సామాన్యవిశేషసత్తాయాం నియతత్వాద్వయ వస్థితత్వాదవసేయమ్. అస్తిత్వే నియతానామపి న తేషామన్యమయత్వమ్, యతస్తే సర్వదైవానన్య–మయా ఆత్మనిర్వృత్తాః. అనన్యమయత్వేపి తేషామస్తిత్వనియతత్వం నయప్రయోగాత్. ద్వౌ హి నయౌ భగవతా ప్రణీతౌ– ద్రవ్యార్థికః పర్యాయార్థికశ్చ. తత్ర న ఖల్వేకనయాయత్తాదేశనా కిన్తు తదుభయాయతా. తతః పర్యాయార్థాదేశాదస్తిత్వే స్వతః కథంచిద్భిన్నపి వ్యవస్థితాః ద్రవ్యార్థాదేశాత్స్వయమేవ సన్తః సతోనన్యమయా భవన్తీతి. కాయత్వమపి తేషామణుమహత్త్వాత్. అణవోత్ర ప్రదేశా మూర్తోమూర్తాశ్చ నిర్విభాగాంశాస్తైః మహాన్తోణుమహాన్తః ప్రదేశప్రచయాత్మకా ఇతి సిద్ధం తేషాం కాయత్వమ్. అణుభ్యాం. మహాన్త ఇతిః వ్యత్పత్త్యా ---------------------------------------------------------------------------------------------
టీకాః– యహాఁ [ఇస గాథామేం] పాఁచ అస్తికాయోంకీ విశేషసంజ్ఞా, సామాన్య విశేష–అస్తిత్వ తథా కాయత్వ కహా హై.
వహాఁ జీవ, పుద్గల, ధర్మ, అధర్మ ఔర ఆకాశ–యహ ఉనకీ విశేషసంజ్ఞాఏఁ అన్వర్థ జాననా.
వే ఉత్పాద–వ్యయ–ధ్రౌవ్యమయీ సామాన్యవిశేషసత్తామేం నియత– వ్యవస్థిత [నిశ్చిత విద్యమాన] హోనేసే ఉనకే సామాన్యవిశేష–అస్తిత్వ భీ హై ఐసా నిశ్చిత కరనా చాహియే. వే అస్తిత్వమేం నియత హోనే పర భీ [జిసప్రకార బర్తనమేం రహనేవాలా ఘీ బర్తనసే అన్యమయ హై ఉసీప్రకార] అస్తిత్వసే అన్యమయ నహీం హై; క్యోంకి వే సదైవ అపనేసే నిష్పన్న [అర్థాత్ అపనేసే సత్] హోనేకే కారణ [అస్తిత్వసే] అనన్యమయ హై [జిసప్రకార అగ్ని ఉష్ణతాసే అనన్యమయ హై ఉసీప్రకార]. ‘అస్తిత్వసే అనన్యమయ’ హోనే పర భీ ఉనకా ‘అస్తిత్వమేం నియతపనా’ నయప్రయోగసే హై. భగవాననే దో నయ కహే హై – ద్రవ్యార్థిక ఔర పర్యాయార్థిక. వహాఁ కథన ఏక నయకే ఆధీన నహీం హోతా కిన్తు ఉన దోనోం నయోంకే ఆధీన హోతా హై. ఇసలియే వే పర్యాయార్థిక కథనసే జో అపనేసే కథంచిత్ భిన్న భీ హై ఐసే అస్తిత్వమేం వ్యవస్థిత [నిశ్చిత స్థిత] హైం ఔర ద్రవ్యార్థిక కథనసే స్వయమేవ సత్ [–విద్యమాన] హోనేకే కారణ అస్తిత్వసే అనన్యమయ హైం. --------------------------------------------------------------------------- అన్వర్థ=అర్థకా అనుసరణ కరతీ హుఈ; అర్థానుసార. [పాఁచ అస్తికాయోంకే నామ ఉనకే అర్థానుసార హైం.]