కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
తే హోంతి అత్థికాయా ణిప్పిణ్ణం జేహిం తఇల్లుక్కం.. ౫..
తే భవన్త్యస్తికాయాః నిష్పన్నం యైస్త్రైలోక్యమ్.. ౫..
-----------------------------------------------------------------------------
పునశ్చ, యహ పాఁచోం ద్రవ్య కాయత్వవాలే హైం కారణ క్యోంకి వే అణుమహాన హై. వే అణుమహాన కిసప్రకార హైం సో బతలాతే హైంః––‘అణుమహాన్తః’ కీ వ్యుత్పత్తి తీన ప్రకారసే హైః [౧] అణుభిః మహాన్తః అణుమహాన్తః అర్థాత జో బహు ప్రదేశోం ద్వారా [– దో సే అధిక ప్రదేశోం ద్వారా] బడే హోం వే అణుమహాన హైం. ఇస వ్యుత్పత్తికే అనుసార జీవ, ధర్మ ఔర అధర్మ అసంఖ్యప్రదేశీ హోనేసే అణుమహాన హైం; ఆకాశ అనంతప్రదేశీ హోనేసే అణుమహాన హై; ఔర త్రి–అణుక స్కంధసే లేకర అనన్తాణుక స్కంధ తకకే సర్వ స్కన్ధ బహుప్రదేశీ హోనేసే అణుమహాన హై. [౨] అణుభ్యామ్ మహాన్తః అణుమహాన్తః అర్థాత జో దో ప్రదేశోం ద్వారా బడే హోం వే అణుమహాన హైం. ఇస వ్యుత్పత్తికే అనుసార ద్వి–అణుక స్కంధ అణుమహాన హైం. [౩] అణవశ్చ మహాన్తశ్చ అణుమహాన్తః అర్థాత్ జో అణురూప [–ఏక ప్రదేశీ] భీ హోం ఔర మహాన [అనేక ప్రదేశీ] భీ హోం వే అణుమహాన హైం. ఇస వ్యుత్పత్తికే అనుసార పరమాణు అణుమహాన హై, క్యోంకి వ్యక్తి–అపేక్షాసే వే ఏకప్రదేశీ హైం ఔర శక్తి–అపేక్షాసే అనేకప్రదేశీ భీ [ఉపచారసే] హైం. ఇసప్రకార ఉపర్యుక్త పాఁచోం ద్రవ్య అణుమహాన హోనేసే కాయత్వవాలే హైం ఐసా సిద్ధ హుఆ.
కాలాణుకో అస్తిత్వ హై కిన్తు కిసీ ప్రకార భీ కాయత్వ నహీం హై, ఇసలియే వహ ద్రవ్య హై కిన్తు అస్తికాయ నహీం హై.. ౪..
అన్వయార్థః– [యేషామ్] జిన్హేం [వివిధైః] వివిధ [గుణైః] గుణోం ఔర [పర్యయైః] పర్యాయోంకే [– ప్రవాహక్రమనకే తథా విస్తారక్రమకే అంశోంకే] [సహ] సాథ [స్వభావః] అపనత్వ [అస్తి] హై [తే] వే [అస్తికాయాః భవన్తి] అస్తికాయ హై [యైః] కి జినసే [త్రైలోక్యమ్] తీన లోక [నిష్పన్నమ్] నిష్పన్న హై. -------------------------------------------------------------------------- పర్యాయేం = [ప్రవాహక్రమకే తథా విస్తారక్రమకే] నిర్విభాగ అంశ. [ప్రవాహక్రమకే అంశ తో ప్రత్యేక ద్రవ్యకే హోతే హైం, కిన్తు విస్తారక్రమకే అంశ అస్తికాయకే హీ హోతే హైం.]
తే అస్తికాయో జాణవా, త్రైలోక్యరచనా జే వడే. ౫.