౧౬
] పంచాస్తికాయసంగ్రహ
[భగవానశ్రీకున్దకున్ద
పదార్థానాం గుణపర్యాయయోగపూర్వకమస్తిత్వం సాధయన్తి. అనుమీయతే చ ధర్మాధర్మాకాశానాం ప్రత్యేకమూర్ధ్వా–
ధోమధ్యలోకవిభాగరూపేణ పరిణమనాత్కాయత్వాఖ్యం సావయవత్వమ్. ఝవిానామపి
ప్రత్యేకమూర్ధ్వాధోమధ్యలోకవిభాగరూపేణ పరిణమనాల్లోకపూరణావస్థావ్యవస్థితవ్యక్తేస్సదా సన్నిహిత–
శక్తేస్తదనుమీయత ఏవ. పుద్గలానామప్యూర్ధ్వాధోమధ్యలోకవిభాగరూపపరిణతమహాస్కన్ధత్వప్రాప్తివ్యక్తి–
శక్తియోగిత్వాత్తథావిధా సావయవత్వసిద్ధిరస్త్యేవేతి.. ౫..
-----------------------------------------------------------------------------
ఉనకీ జో తీన లోకరూప నిష్పన్నతా [–రచనా] కహీ వహ భీ ఉనకా అస్తికాయపనా
[అస్తిపనా తథా కాయపనా] సిద్ధ కరనేకే సాధన రూపసే కహీ హై. వహ ఇసప్రకార హైః–
[౧] ఊర్ధ్వ–అధో–మధ్య తీన లోకకే ఉత్పాద–వ్యయ–ధ్రౌవ్యవాలే భావ– కి జో తీన లోకకే
విశేషస్వరూప హైం వే–భవతే హుఏ [పరిణమత హోతే హుఏ] అపనే మూలపదార్థోంకా గుణపర్యాయయుక్త అస్తిత్వ సిద్ధ
కరతే హైం. [తీన లోకకే భావ సదైవ కథంచిత్ సద్రశ రహతే హైం ఔర కథంచిత్ బదలతే రహతే హైం వే ఐసా
సిద్ధ కరతే హై కి తీన లోకకే మూల పదార్థ కథంచిత్ సద్రశ రహతే హైం ఔర కథంచిత్ పరివర్తిత హోతే
రహతే హైం అర్థాత్ ఉన మూల పదార్థోంకా ఉత్పాద–వ్యయ–ధౌవ్యవాలా అథవా గుణపర్యాయవాలా అస్తిత్వ హై.]
[౨] పునశ్చ, ధర్మ, అధర్మ ఔర ఆకాశ యహ ప్రత్యేక పదార్థ ఊర్ధ్వ–అధో–మధ్య ఐసే లోకకే
[తీన] ౧విభాగరూపసే పరిణమిత హోనేసే ఉనకేే కాయత్వ నామకా సావయవపనా హై ఐసా అనుమాన కియా జా
సకతా హై. ప్రత్యేక జీవకే భీ ఊర్ధ్వ–అధో–మధ్య ఐసే తీన లోకకే [తీన] విభాగరూపసే పరిణమిత
--------------------------------------------------------------------------
౧. యది లోకకే ఊర్ధ్వ, అధః ఔర మధ్య ఐసే తీన భాగ హైం తో ఫిర ‘యహ ఊర్ధ్వలోకకా ఆకాశభాగ హై, యహ
అధోలోకకా ఆకాశభాగ హై ఔర యహ మధ్యలోకకా ఆకాశభాగ హైే’ – ఇసప్రకార ఆకాశకే భీ విభాగ కియే జా
సకతే హైం ఔర ఇసలియే యహ సావయవ అర్థాత్ కాయత్వవాలా హై ఐసా సిద్ధ హోతా హై. ఇసీప్రకార ధర్మ ఔర అధర్మ భీ
సావయవ అర్థాత కాయత్వవాలే హైం.