౧౮
] పంచాస్తికాయసంగ్రహ
[భగవానశ్రీకున్దకున్ద
అత్ర పఞ్చాస్తికాయానాం కాలస్య చ ద్రవ్యత్వముక్తమ్.
ద్రవ్యాణి హి సహక్రమభువాం గుణపర్యాయాణామనన్యతయాధారభూతాని భవన్తి. తతో
వృత్తవర్తమానవర్తిష్యమాణానాం భావానాం పర్యాయాణా స్వరూపేణ పరిణతత్వాదస్తికాయానాం పరివర్తనలిఙ్గస్య
కాలస్య చాస్తి ద్రవ్యత్వమ్. న చ తేషాం భూతభవద్భవిష్యద్భావాత్మనా పరిణమమానానామనిత్యత్వమ్, యతస్తే
భూతభవద్భవిష్యద్భావావస్థాస్వపి ప్రతినియతస్వరూపాపరిత్యాగా–న్నిత్యా ఏవ. అత్ర కాలః
పుద్గలాదిపరివర్తనహేతుత్వాత్పుద్గలాదిపరివర్తనగమ్యమానపర్యాయత్వా–చ్చాస్తికాయేష్వన్తర్భావార్థ స పరివర్తన–
లిఙ్గ ఇత్యుక్త ఇతి.. ౬..
-----------------------------------------------------------------------------
ద్రవ్య వాస్తవమేం సహభావీ గుణోంకో తథా క్రమభావీ పర్యాయోంకో ౧అనన్యరూపసే ఆధారభూత హై. ఇసలియే
జో వర్త చూకే హైం, వర్త రహే హైం ఔర భవిష్యమేం వర్తేంగే ఉన భావోం–పర్యాయోంరూప పరిణమిత హోనేకే కారణ
[పాఁచ] అస్తికాయ ఔర ౨పరివర్తనలింగ కాల [వే ఛహోం] ద్రవ్య హైం. భూత, వర్తమాన ఔర భావీ భావస్వరూప
పరిణమిత హోనేసే వే కహీం అనిత్య నహీం హై, క్యోంకి భూత, వర్తమాన ఔర భావీ భావరూప అవస్థాఓంమేం భీ
ప్రతినియత [–అపనే–అపనే నిశ్విత] స్వరూపకో నహీం ఛోడతే ఇసలియే వే నిత్య హీ హై.
యహాఁ కాల పుద్గలాదికే పరివర్తనకా హేతు హోనేసే తథా పుద్గలాదికే పరివర్తన ద్వారా ఉసకీ
పర్యాయ గమ్య [జ్ఞాత] హోతీ హైం ఇసలియే ఉసకా అస్తికాయోంమేం సమావేశ కరనేకే హేతు ఉసే
‘౩పరివర్తనలింగ’ కహా హై. [పుద్గలాది అస్తికాయోంకా వర్ణన కరతే హుఏ ఉనకే పరివర్తన (పరిణమన)
కా వర్ణన కరనా చాహియే. ఔర ఉనకే పరివర్తనకా వర్ణన కరతే హుఏ ఉన పరివర్తనమేం నిమిత్తభూత
పదార్థకా [కాలకా] అథవా ఉస పరివర్తన ద్వారా జినకీ పర్యాయేం వ్యక్త హోతీ హైం ఉస పదార్థకా
[కాలకా] వర్ణన కరనా అనుచిత నహీం కహా జా సకతా. ఇసప్రకార పంచాస్తికాయకే వర్ణనమేం కాలకే
వర్ణనకా సమావేశ కరనా అనుచిత నహీం హై ఐసా దర్శానేకే హేతు ఇస గాథాసూత్రమేం కాలకే లియే
‘పరివర్తనలింగ’ శబ్దకా ఉపయోగ కియా హై.].. ౬..
--------------------------------------------------------------------------
౧. అనన్యరూప=అభిన్నరూప [జిసప్రకార అగ్ని ఆధార హై ఔర ఉష్ణతా ఆధేయ హై తథాపి వే అభిన్న హైం, ఉసీప్రకార ద్రవ్య
ఆధార హై ఔర గుణ–పర్యాయ ఆధేయ హైం తథాపి వే అభిన్న హైం.]
౨. పరివర్తనలింగ=పుద్గలాదికా పరివర్తన జిసకా లింగ హై; వహ పుద్గలాదికే పరిణమన ద్వారా జో జ్ఞాన హోతా హై
వహ. [లింగ=చిహ్న; సూచక; గమక; గమ్య కరానేవాలా; బతలానేవాలా; పహిచాన కరానేవాలా.]
౩. [౧] యది పుద్గలాదికా పరివర్తన హోతా హై తో ఉసకా కోఈ నిమిత్త హోనా చాహియే–ఇసప్రకార పరివర్తనరూపీ చిహ్న
ద్వారా కాలకా అనుమాన హోతా హై [జిసప్రకార ధుఆఁరూపీ చిహ్న ద్వారా అగ్నికా అనుమాన హోతా హై ఉసీప్రకార],
ఇసలియే కాల ‘పరివర్తనలింగ’ హై. [౨] ఔర పుద్గలాదికే పరివర్తన ద్వారా కాలకీ పర్యాయేం [–‘కర్మ సమయ’,
‘అధిక సమయ ఐసీ కాలకీ అవస్థాఏఁ] గమ్య హోతీ హైం ఇసలియే భీ కాల ‘పరివర్తనలింగ’ హై.