ద్రవ్యస్య హి సహక్రమప్రవృత్తగుణపర్యాయసద్భావరూపస్య త్రికాలావస్థాయినోనాదినిధనస్య న సముచ్ఛేదసముదయౌ యుక్తౌ. అథ తస్యైవ పర్యాయాణాం సహప్రవృత్తిభాజాం కేషాంచిత్ ధ్రౌవ్యసంభవేప్యరేషాం క్రమప్రవృత్తిభాజాం వినాశసంభవసంభావనముపపన్నమ్. తతో ద్రవ్యార్థార్పణాయామనుత్పాదముచ్ఛేదం సత్స్వభావమేవ ద్రవ్యం, తదేవ పర్యాయార్థార్పణాయాం సోత్పాదం సోచ్ఛేదం చావబోద్ధవ్యమ్. సర్వమిదమనవద్యఞ్చ ద్రవ్యపర్యాయాణామభేదాత్.. ౧౧..
దోణ్హం అణణ్ణభూదం భావం సమణా పరువింతి.. ౧౨..
ద్వయోరనన్యభూతం భావం శ్రమణాః ప్రరూపయన్తి.. ౧౨..
అత్ర ద్రవ్యపర్యాయాణామభేదో నిర్దిష్ట. ----------------------------------------------------------------------------- సహవర్తీ కతిపయ [పర్యాయోం] కా ధ్రౌవ్య హోనే పర భీ అన్య క్రమవర్తీ [పర్యాయోం] కే–వినాశ ఔర ఉత్పాద హోనా ఘటిత హోతే హైం. ఇసలియే ద్రవ్య ద్రవ్యార్థిక ఆదేశసే [–కథనసే] ఉత్పాద రహిత, వినాశ రహిత, సత్స్వభావవాలా హీ జాననా చాహియే ఔర వహీ [ద్రవ్య] పర్యాయార్థిక ఆదేశసే ఉత్పాదవాలా ఔర వినాశవాలా జాననా చాహియే.
–––యహ సబ నిరవద్య [–నిర్దోష, నిర్బాధ, అవిరుద్ధ] హై, క్యోంకి ద్రవ్య ఔర పర్యాయోంకా అభేద [–అభిన్నపనా ] హై.. ౧౧..
అన్వయార్థః– [పర్యయవియుతం] పర్యాయోంసే రహిత [ద్రవ్యం] ద్రవ్య [చ] ఔర [ద్రవ్యవియుక్తాః] ద్రవ్య రహిత [పర్యాయాః] పర్యాయేం [న సన్తి] నహీం హోతీ; [ద్వయోః] దోనోంకా [అనన్యభూతం భావం] అనన్యభావ [– అనన్యపనా] [శ్రమణాః] శ్రమణ [ప్రరూపయన్తి] ప్రరూపిత కరతే హైం.
టీకాః– యహాఁ ద్రవ్య ఔర పర్యాయోంకా అభేద దర్శాయా హై. --------------------------------------------------------------------------
పర్యాయ తేమ జ ద్రవ్య కేరీ అనన్యతా శ్రమణో కహే. ౧౨.
౩౦