తత్పరిణామాన్యథానుపపతిగమ్యమానత్వాదనుక్తోపి నిశ్చయకాలో–స్తీతి నిశ్చీయతే. యస్తు
నిశ్చయకాలపర్యాయరూపో వ్యవహారకాలః స జీవపద్గలపరిణామేనాభి–వ్యజ్యమానత్వాత్తదాయత్త ఏవాభిగమ్యత
ఏవేతి.. ౨౩..
సద్భావమేం దిఖాఈ దేతా హై, గతి–స్థిత–అవగాహపరిణామకీ భాఁతి. [జిసప్రకార గతి, స్థితి ఔర
అవగాహరూప పరిణామ ధర్మ, అధర్మ ఔర ఆకాశరూప సహకారీ కారణోంకే సద్భావమేం హోతే హైం, ఉసీ ప్రకార
ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యకీ ఏకతారూప పరిణామ సహకారీ కారణకే సద్భావమేం హోతే హైం.] యహ జో సహకారీ
కారణ సో కాల హై.
ఔర జో నిశ్చయకాలకీ పర్యాయరూప వ్యవహారకాల వహ, జీవ–పుద్గలోంకే పరిణామసే వ్యక్త [–గమ్య]
హోతా హై ఇసలియే అవశ్య తదాశ్రిత హీ [–జీవ తథా పుద్గలకే పరిణామకే ఆశ్రిత హీ] గినా జాతా హై
..౨౩..
పరిణామకీ హీ బాత లీ గఈ హై.
పరిణామ అర్థాత్ ఉనకీ సమయవిశిష్ట వృత్తి. వహ సమయవిశిష్ట వృత్తి సమయకో ఉత్పన్న కరనేవాలే కిసీ పదార్థకే
బినా [–నిశ్చయకాలకే బినా] నహీం హో సకతీ. జిసప్రకార ఆకాశ బినా ద్రవ్య అవగాహన ప్రాప్త నహీం కర
సకతే అర్థాత్ ఉనకా విస్తార [తిర్యకపనా] నహీం హో సకతా ఉసీ ప్రకార నిశ్చయకాల బినా ద్రవ్య పరిణామకో
ప్రాప్త నహీం హో సకతే అర్థాత్ ఉనకో ప్రవాహ [ఊర్ధ్వపనా] నహీం హో సకతా. ఇస ప్రకార నిశ్చయకాలకే అస్తిత్వ
బినా [అర్థాత్ నిమిత్తభూత కాలద్రవ్యకే సద్భావ బినా] అన్య కిసీ ప్రకార జీవ–పుద్గలకే పరిణామ బన నహీం
సకతే ఇసలియే ‘నిశ్చయకాల విద్యమాన హై’ ఐసా జ్ఞాత హోతా హై– నిశ్చిత హోతా హై.]