౫౦
] పంచాస్తికాయసంగ్రహ
[భగవానశ్రీకున్దకున్ద
సమఓ ణిమిసో కట్ఠా కలా య ణాలీ తదో దివారత్తీ.
మాసోదుఅయణసంవచ్ఛరో త్తి కాలో పరాయత్తో.. ౨౫..
సమయో నిమిషః కాష్ఠా కలా చ నాలీ తతో దివారాత్ర.
మాసర్త్వయనసంవత్సరమితి కాలః పరాయత్త.. ౨౫..
అత్ర వ్యవహారకాలస్య కథంచిత్పరాయత్తత్వం ద్యోతితమ్.
పరమాణుప్రచలనాయత్తః సమయః. నయనపుటఘటనాయత్తో నిమిషః. తత్సంఖ్యావిశేషతః కాష్ఠా కలా నాలీ
-----------------------------------------------------------------------------
ఉత్తరః– జిస ప్రకార లటకతీ హుఈ లమ్బీ డోరీకో, లమ్బే బాఁసకో యా కుమ్హారకే చాకకో ఏక హీ
స్థాన పర స్పర్శ కరనే పర సర్వత్ర చలన హోతా హై, జిస ప్రకార మనోజ్ఞ స్పర్శనేన్ద్రియవిషయకా అథవా
రసనేన్ద్రియవిషయకా శరీరకే ఏక హీ భాగమేం స్పర్శ హోనే పర భీ సమ్పూర్ణ ఆత్మామేం సుఖానుభవ హోతా హై
ఔర జిస ప్రకార సర్పదంశ యా వ్రణ [ఘావ] ఆది శరీరకే ఏక హీ భాగమేం హోనే పర భీ సమ్పూర్ణ ఆత్మామేం
దుఃఖవేదనా హోతీ హై, ఉసీ ప్రకార కాలద్రవ్య లోకాకాశమేం హీ హోనే పర భీ సమ్పూర్ణ ఆకాశమేం పరిణతి
హోతీ హై క్యోంకి ఆకాశ అఖణ్డ ఏక ద్రవ్య హై.
యహాఁ యహ బాత ముఖ్యతః ధ్యానమేం రఖనా చాహియే కి కాల కిసీ ద్రవ్యకో పరిణమిత నహీం కరతా,
సమ్పూర్ణ స్వతంత్రతాసే స్వయమేవ పరిణమిత హోనేవాలే ద్రవ్యోంకో వహ బాహ్యనిమిత్తమాత్ర హై .
ఇస ప్రకార నిశ్చయకాలకా స్వరూప దర్శాయా గయా.. ౨౪..
గాథా ౨౫
అన్వయార్థః– [సమయః] సమయ, [నిమిషః] నిమేష, [కాష్ఠా] కాష్ఠా, [కలా చ] కలా, [నాలీ]
ఘడీ, [తతః దివారాత్రః] అహోరాత్ర, [–దివస], [మాసర్త్వయనసంవత్సరమ్] మాస, ఋతు, అయన ఔర వర్ష
– [ఇతి కాలః] ఐసా జో కాల [అర్థాత్ వ్యవహారకాల] [పరాయత్తః] వహ పరాశ్రిత హై.
టీకాః– యహాఁ వ్యవహారకాలకా కథంచిత్ పరాశ్రితపనా దర్శాయా హై.
పరమాణుకే గమనకే ఆశ్రిత సమయ హై; ఆంఖకే మిచనేకే ఆశ్రిత నిమేష హై; ఉసకీ [–నిమేషకీ]
అముక సంఖ్యాసే కాష్ఠా, కలా ఔర ఘడీ హోతీ హై; సూర్యకే గమనకే ఆశ్రిత అహోరాత్ర హోతా హై; ఔర
ఉసకీ [–అహోరాత్రకీ] అముక సంఖ్యాసే మాస, ఋతు, అయన ఔర వర్ష హోతే హైం. –ఐసా వ్యవహారకాల