Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 217 ; Kalash: 148-149.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 113 of 210

 

PDF/HTML Page 2241 of 4199
single page version

hun khAun’ evI pahelAn je ichchhA hatI te rahI nahi kemake te vakhate to navI bIjI ichchhA thaI jAy chhe. Am ichchhAno thambhAv ja nathI, te kShaNe kShaNe nAsh pAmI jAy chhe tyAn vedakabhAv shun vede? badalAtI-badalAtI vAnchhAnA prasangamAn vedakabhAv kone vede? aho! A samayasAramAn to gajab vAt chhe! kahe chhe-dhAryun to vedAtun ja nathI tethI gnAnIne vibhAvabhAvanun ichchhavApaNun nathI.

have kahe chhe-‘jo em kahevAmAn Ave ke...’ joyun? A sAmAvALAnI dalIl chhe te kahe chhe-ke ‘jo em kahevAmAn Ave ke kAnkShamAN vedyabhAvanI pachhI utpanna thatA bIjA vedyabhAvane vede chhe, to (tyAn em chhe ke) te bIjo vedyabhAv utpanna thayA pahelAn ja te vedakabhAv nAsh pAmI jAy chhe; pachhI te bIjA vedyabhAvane koN vede?’

juo, shun kahe chhe? ke je ichchhA karI hatI ke mAre A padArthane A rIte bhogavavo te ichchhA bhogavavAnA kALe to chAlI gaI chhe tethI te ichchhA to vedAI nahi. to koI kahe chhe ke bIjI ichchhA thAy chhe tene vede, bIjA vedyabhAvane vede. paN kahe chhe-bhAI! em banavun shakay nathI. kem? kemake bIjA vedyabhAvane vede te pahelAn ja vedakabhAvano kAL- bhogavanArA bhAvano kAL chAlyo jAy chhe. juo, e ja kahe chhe ke-‘to (tyAn em chhe ke) te bIjo vedyabhAv utpanna thayA pahelAn ja te vedakabhAv nAsh pAmI jAy chhe.’ ahAhA...! bIjI ichchhA thaI te pahelAn ja je vedakano-anubhavavAno-bhogavavAno kAL hato te kAL to chAlyo jAy chhe. to pachhI te bIjI ichchhAne koN vede?

juo, pahelAn em kahyun ke-bhogavavAnI ichchhAno kAL thAy chhe tyAre vedakabhAvano-bhogavanArA bhAvano kAL hoto nathI ane vedakabhAv thAy chhe tyAre bhogavavAnI ichchhAno kAL chAlyo jAy chhe. have, bIjI ichchhA (vedyabhAv) kare tyAre thAy chhe, parantu jyAre bIjI ichchhA thAy chhe tyAre bhogavavAno bhAv-vedakabhAv-to chhe nahi, kemake bIjI ichchhA utpanna thAy te pahelAn ja vedakabhAv-bhogavavAno bhAv nAsh pAmI jAy chhe. have Am chhe tyAn bIjI ichchhAne-bIjA vedyabhAvane koN vede? bIjI ichchhA paN vedAyA vinA niShphaL ja vahI jAy chhe. mATe, kahe chhe-jene antaramAn AnandanI anubhUti chhe, svabhAvanun jene sahaj vedya-vedakapaNun pragaT chhe tene vibhAvanA vedya-vedakabhAvanI ichchhA hotI nathI. ahA! AvI bahu sUkShma vAt bhAI! sUkShma paDe paN satyArtha chhe prabhu!

bhAI! samyagdarshan ane samyaggnAn koI alaukik chIj chhe! tenA vinA agnAnI jeTalAn vrat ne tap kare te badhay bALavratane bALatap chhe; kemake tyAn jemano paraspar meL khAto nathI evA vibhAvabhAvo-vedya vedakabhAvo UbhA chhe. jyAre gnAnI to temane nirarthak jANI vedya-vedakabhAvonI bhAvanA ja karato nathI em ahIn siddha kare chhe.

ahAhA...! kAnkShamAN (vAnchhAnA bhAv) vakhate jene vedavAnI ichchhA thaI chhe te


PDF/HTML Page 2242 of 4199
single page version

vastu nathI; ane jyAre vastu AvI-vedakabhAvano kAL Avyo tyAre vedavAnI ichchhA nathI, vedavAnI ichchhA chAlI gaI chhe. pachhI vedakabhAv-vedanAro bhAv kone vede?

tyAre kahe chhe-bIjA vedyabhAvane vede; bIjI je ichchhA thaI tene vede. to kahe chhe-e sambhavit nathI kemake bIjo vedyabhAv Ave tyAre te vedakabhAv- bhogavanAro bhAv hato teno kAL chAlyo gayo hoy chhe. tethI bIjA vedyabhAvane-bIjI ichchhAne koN vede? mATe, agnAnInI ichchhA nirarthak ja chhe em siddha thAy chhe. ahA! AvI vAt vItarAganA shAsan sivAy bIje kayAny chhe nahi. juone! keTalI chhaNAvaT karI chhe?

have kahe chhe-‘jo em kahevAmAn Ave ke vedakabhAvanI pachhI utpanna thato bIjo vedakabhAv tene vede chhe, to (tyAn em chhe ke) te bIjo vedakabhAv utpanna thayA pahelAn ja te vedyabhAv viNasI jAy chhe; pachhI te bIjo vedakabhAv shun vede?’

shun kahyun? ke ‘A vastune hun vedun’-evI vedyanI bIjI ichchhA thaI tyAre pahelo vedakabhAv-bhogavavAno bhAv nathI, nAsh pAmI gayo hoy chhe; ane jyAre bIjo vedakabhAv Ave chhe tyAre bIjA vedyabhAvano-vAnchhAnA bhAvano nAsh thaI jAy chhe arthAt je bIjI ichchhA thaI hatI te ichchhA rahetI nathI. Am kayAny meL khAto nathI. bhAI! A to dhIme dhIme kahevAy chhe; samajAy eTalun samajavun bApu! ahAhA...! jain parameshvar bhagavAn jineshvaradeve je dharmasabhAmAn kahyun te svarUp A chhe ane te santo jagat pAse jAher kare chhe. bhAI! tArA hitano panth A chhe bApA!

kahe chhe-‘te bIjo vedakabhAv utpanna thayA pahelAn ja te vedyabhAv viNasI jAy chhe, pachhI te bIjo vedakabhAv shun vede?’ eTale ke je vakhate bIjI ichchhA thaI tyAre jene vedavun chhe teno (pahelo) vedakabhAv nathI, bhogavavAnA bhAvano kAL nathI; ane jyAre bIjo vedakabhAv Avyo tyAre bIjo vedyabhAv-vAnchhA karanAro bhAv raheto nathI, viNasI gayo hoy chhe. Am chhe tyAn bIjo vedakabhAv kone vede? A pramANe ichchhelun vedAtun ja nathI em jANIne jene nityanI draShTi thaI chhe evo gnAnI anitya evA vibhAvabhAvanI ichchhA karato nathI.

prashna– paN gnAnI ichchhA karato hoy tem dekhAy to chhe? uttara– bhAI! e to thaI jAy chhe, karato nathI. gnAnIne ichchhAnI ichchhA hotI nathI. e to je ichchhA thAy chhe teno jANanAr ja rahe chhe.

e ja kahe chhe-ke ‘A rIte kAnkShamAN bhAvanA vedananI anavasthA chhe. te anavasthAne jANato gnAnI kAI paN vAnchhato nathI.’


PDF/HTML Page 2243 of 4199
single page version

joyun? kAnkShamAN bhAvanA vedananI arthAt ichchhAyelA bhAvanA vedananI anavasthA chhe, arthAt ichchhAyelA bhAvanA vedanano meL ja khAto nathI. aho! AchAryadevanI samajAvavAnI koI adbhut shailI chhe! kahe chhe-ichchhAyelA bhAvane vedavAno koI meL ja khAto nathI. Avun jANato gnAnI kAI paN vAnchhato nathI. bhAShA joI? ‘ज्ञानी न किञ्चिदेव कांक्षति’–gnAnI kAI paN vAnchhato nathI. ‘एव’ pad chhe ne! matalab ke nishchayathI gnAnI kAI paN vAnchhato nathI. eTale ke A lakShmI, strI, putra, parivAr, AbarU, rAjapad ke devapad ityAdi mane ho-em kAI paN vAnchhato nathI. bhAI! Avun sUkShma chhe, chhatAn samajAy evun chhe hon. have bhAvArtha kaheshe.

* gAthA 216 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘vedakabhAv ane vedyabhAvane kALabhed chhe. jyAre vedakabhAv hoy chhe tyAre vedyabhAv hoto nathI ane jyAre vedyabhAv hoy chhe tyAre vedakabhAv hoto nathI.’

juo, AmAn pAchhun vedak pahelAn ne vedyabhAv pachhI-em lIdhun. e to mUL pATh chhe ne? enun anusaraN karyun chhe. jyAre TIkAmAn vedya ane vedak-em lIdhun chhe kAraN ke pahelAn vedya ane pachhI vedakabhAv hoy chhe. Ano khulAso pahelAn thaI gayo chhe.

ahIn kahe chhe-vedakabhAv ane vedyabhAvane kALabhed chhe. arthAt anubhavavAnA kALano ane ichchhAnA kALano paraspar bhed chhe.

paN A to bahun jhINun chhe. bhAI! A to haLave haLave kahevAyun chhe. samajAy eTalun samajavun bApu! jhINun paDe to upayog jhINo karIne vichAravun. are! eNe kadI sAmbhaL‌yuny nathI pachhI nityasvabhAvamAn te kayAnthI jAy? ahA! ene kAnkShA nAm ichchhAno nAsh kem thAy? karavAnun to A samajavAnun chhe prabhu! paN are! anantakALamAn te A samajyo nathI! mokShamArgaprakAshakamAn Ave chhe ke-nishchayane (shuddha chaitanyasvarUpane) samajavAno kAL Avyo tyAre nishchayane (shuddha AtmAne) mAnyo nahi ane teno vyavahAramAn-rAgamAn kAL vahI gayo. ahA! rAganI mandatAnA prayatna vaDe vyavahAramAn -rAgamAn eno kAL vahI gayo. ahA! rAganI mandatAnA-dayA, dAn, vrat AdinA vikalpanI ADe ene nishchay (shuddha chaitanyasvarUp) samajavAno kAL Avyo ja nahi! khUb gambhIr vAt chhe bhAI!

panDitapravar shrI ToDaramalajInA samayamAn ek bra. rAyamalajI thaI gayA chhe, temaNe lakhyun chhe ke-dev-guru-shAstra, dayA, dAn, vrat, tap, shIl, sanyam, pUjA, bhakti ityAdi viShe je pariNAm chhe te par taraphanA valaNavALA mand kaShAyanA pariNAm chhe. tathA chha dravya, sAt tattva, nav padArtha, guNasthAn-mArgaNAsthAn ityAdi vishe chintavan


PDF/HTML Page 2244 of 4199
single page version

kare te ethIy visheSh mandakaShAyanA pariNAm chhe. vaLI dravya-guN-paryAyanA vichAramAn upayogane lagAve to adhik-adhik mandakaShAyanA param shuklaleshyAnA pariNAm thAy. mandakaShAyanI apekShAe sUkShma letAn letAn TheTh ‘hun ek gnAyakabhAv chhun’-evo sUkShma vikalpa paN mandakaShAyanA pariNAm chhe, paN te akaShAyabhAv nathI. bhAI! kaShAyabhAvanA Ashraye akaShAyabhAv-vItarAgabhAv na pragaTe. jyAn sudhI andar ‘hun ek gnAyakabhAv chhun’ evo paN vikalpa chhe tyAn sudhI tene svano Ashray nathI ane svanA Ashray vinA, svamAn abhedarUp pariNaman thayA vinA vItarAgatA ke samyagdarshan thatun nathI. panDit shrI ToDaramalajIkRut mokShamArgaprakAshakamAn paN Ano khulAso chhe. ahA! chhatAn A agnAnIo kem mAnatA nahi hoy? are prabhu! tun shun kare chhe A? bhAI! tArI draShTine meL na khAy mATe satyane uDAvI de chhe? bhAI! enun phaL bahu Akarun chhe hon. vyavahAranA-rAganA pakShane lIdhe anantakAL prabhu! tAro sansAranI rajhaLapaTTImAn-dukhamAn gayo chhe.

ahIn bhAvArthamAn shrI jayachandajI kahe chhe-‘jyAre vedakabhAv hoy chhe tyAre vedyabhAv hoto nathI ane jyAre vedyabhAv hoy chhe tyAre vedakabhAv hoto nathI. jyAre vedakabhAv Ave chhe tyAre vedyabhAv viNasI gayo hoy chhe; pachhI vedakabhAv kone vede? ane jyAre vedyabhAv Ave chhe tyAre vedakabhAv viNasI gayo hoy chhe; pachhI vedakabhAv vinA vedyane koN vede? mATe have kahe chhe-‘AvI avyavasthA jANIne...’ joyun? gnAnI pote jANanAr ja rahe chhe. A siddhAnt chhe ke gnAnI jANanAr ja rahe chhe. kahe chhe-‘AvI avyavasthA jANIne gnAnI pote jANanAr ja rahe chhe, vAnchhA karato nathI.’ AvI vAt chhe.

AnI spaShTatA to thaI gaI chhe. ahIn shun kahe chhe? ke vedakabhAv eTale vedavAno- bhogavavAno bhAv. par padArthanA lakShathI vedavAno bhAv te vedakabhAv chhe, ane vedya eTale vAnchhA karanAro bhAv, arthAt Ane hun bhogavun evI ichchhA karanAro bhAv te vedyabhAv chhe. ahIn kahe chhe-te bannene kALabhed chhe. banneno meL khAto ja nathI. koI paN sAmagrInI- strI, paisA, makAn AdinI vAnchhA thaI te vedyabhAv. te vedyabhAvanA kALe te vastu hotI nathI. vastu jo hoy to vAnchhA shun kAm thAy? eTale ichchhAnA kALe bhogavavAno kAL hoto nathI. ane jyAre vastu Ave ane bhogavavAno kAL hoy tyAre ichchhA chAlI gaI hoy chhe. pachhI vedakabhAv kone vede? A pramANe vedyabhAvanA vedananI anavasthA chhe, mATe gnAnI jANanAr ja rahe chhe paN vAnchhA karato nathI.

shun kahe chhe? ke gnAnIne vedya-vedakabhAv hoto nathI. kem? kemake jenI draShTi dhruv svabhAv ek chaitanyabhAv upar paDI chhe te atyant nAshavAn evA vikArabhAvanI vAnchhA ane tenA vedananI vAnchhA kem kare? ahAhA...! koI samyagdraShTine 96 hajAr strI hoy


PDF/HTML Page 2245 of 4199
single page version

chhatAy kahe chhe ke-tene vibhAvabhAvano vedya-vedakabhAv nathI. dharmIne to svabhAvabhAvanI draShTi hovAthI svabhAvanI ekAgratAnun vedya-vedakapaNun hoy chhe. ahAhA...! vedavAyogya pote ane vedavAno bhAv paN pote. ahIn je vedya-vedakanI vAt chhe e to vibhAvanA vedya- vedakanI vAt chhe. ahAhA...! svarUpano-nityAnandasvarUp bhagavAn AtmAno jene sparsha thayo te...

prashna– sparsha thayo eTale shun? uttara– sparsha thayo eTale bhagavAn AtmA prati jhukAv thayo. kharekhar paryAy kAI dravyane sparshatI nathI. paryAy to paryAyarUp rahIne dravyanAn shraddhAn-gnAn kare chhe, paN te kAI dravyamAn bhaLI jaIne tenAn shraddhAn-gnAn karatI nathI, ane dravya paN pote paryAyamAn Avatun nathI; parantu paryAyamAn dravya sambandhInun-dravyanA sAmarthyanun gnAn ne shraddhAn Ave chhe. A pramANe ahAhA...! jene nityAnandasvarUp bhagavAn AtmAnAn gnAn-shraddhAn thayAn chhe te dharmIne vAnchhA-Ane hun bhogavun, vA mane A ho-evI vAnchhA thatI nathI; kemake vAnchhAnA kALane ane je vAnchhayun chhe tenA bhoganA-sAmagrIne bhogavavAnA-kALane bhed chhe, beno meL thato nathI. samajANun kAI...?

AjakAl sAmayikomAn charchA Ave chhe ke-nimitta akinchitkar chhe; mATe, peTrolathI moTar chAle chhe em nathI. bhAI! A vAt bhale shAstramAn na nIkaLe, paN nyAy to Avo nIkaLe chhe ke nahi? pahelAn Avo dAkhalo na hato eTale shAstramAn maLe nahi, parantu tattva to Am chhe ke nahi? peTrolathI moTar chAle nahi kemake peTrol bhinna chIj chhe ne paramANunI gati bhinna chIj chhe. bhinna chIj bhinnanun kArya kem kare? hA, nimitta ho, paN upAdAnamAn te kArya kare chhe vA vilakShaNatA pedA kare chhe em chhe nahi. bhAI! ek dravya bIjA dravyanun kArya kare nahi e to achalit siddhAnt chhe. jo nimitta paramAn-upAdAnamAn kArya kare to nimitta rahe ja nahi. mATe nimitta paramAn akinchitkar chhe e yathArtha chhe.

prashna– Ap kaho chho ke peTrolathI moTar chAle chhe em nathI, paN jovAmAn to em Ave chhe ke-moTar peTrolathI chAle chhe, peTrol na hoy to te na chAle.

uttara– are bhAI! tun sanyogane ja jue chhe. paN rajakaNanI-skandhamAn je rajakaNo chhe te pratyek rajakaNanI-paryAy te kALe (gatinA kALe) svakALe svatantra potAthI thAy chhe. Avun ja svarUp chhe. mATe, moTaranI gati peTrolathI thAy chhe em chhe nahi. (moTaranI sthitinA kALamAn paN rajakaNonun evun ja sthitirUp svatantra pariNaman hoy chhe). vAt to A kharI chhe. A to tattvanun svarUp samajAvavA dAkhalo Apyo chhe.


PDF/HTML Page 2246 of 4199
single page version

juo, agnithI pANI garam thatun nathI, kemake agni chhe te bhinna chIj chhe ne pANI chhe te bhinna chIj chhe. Am hotAn agnithI pANI kem garam thAy? pratyek dravyano svakAL chhe ane te svatantrapaNe kartA thaIne te te paryAyane kare chhe. temAn anya vastu nimitta ho, paN te nimitta dharmAstikAyavat chhe arthAt nimitta upAdAnamAn kAI kare chhe em nathI. bhAI! A vAt akShare-akShar satya chhe, param satya chhe.

ahIn kahe chhe-jyAre vedakabhAv hoy chhe arthAt sAmagrIne bhogavavAno kAL hoy chhe tyAre vedyabhAv-vAnchhA karanAro bhAv hoto nathI; ane jyAre vedyabhAv-vAnchhAno kAL hoy chhe tyAre vedakabhAv-bhogavavAno kAL hoto nathI; ichchhAnA kALe anubhavano kAL hoto nathI.

juo, neminAth bhagavAne snAn karyA pachhI ek vAr shrIkRiShNanI rANI rUkamaNine kahyun ke-kapaDAn dhoI nAkho. tyAre rUkamaNie kahyun-ame kAI tamArI strI nathI te tame hukam karo ne ame kapaDAn dhoI nAkhIe. evun hoy to paraNI jAo ne! Am vAtachIt karatAn karatAn paraNavAnun khUb kahyun tyAre bhagavAne ‘om’-em kahyun. shun? hA, em nahi, paN ‘om’-eTale ke svIkAravAnI vRutti AvI. teo to samakitI hatA. eTale A laun ne A bhogavun-em kartAbuddhi kayAn hatI? paN lagnanI hA pADI eTale sAdhAraN (asthiratAnI) vRutti-vAnchhA AvI. have vAnchhA AvI tyAre vedakabhAv nathI, ane jyAre lagna karavA gayA ane jyAn pashune joyAn tyAn thayun ke A shun? amArA lagna prasangathI A prANIono vadh? Am je vRutti-ichchhA hatI te rahI nahi. joyun? lagna karavA gayA paN ‘sArathi! rath pAchho hAnk’-em kahyun. to vRutti thaI tyAre vedakabhAv lagnaprasang nahoto ane lagnaprasang Avyo tyAre vRutti viNasI gaI. pachhI to ekadam potAne vairAgya thaI gayo.

juo, A to tIrthankar ane traN gnAnanA dhaNI hatA, chhatAn ATalAn varSha gRuhasthAshramamAn rahyA; kemake em kAI tarat chAritrapad AvI jAy evun thoDun chhe? bhagavAn RuShabhadeve paN 83 lAkh pUrva samakitamAn gAL‌yAn hatAn. bhagavAn mahAvIre paN samakitamAn trIs varSha gAL‌yAn hatAn, ane pachhI bAr varSha dIkShAmAn (munidashAmAn) gAL‌yAn hatAn, trIs varSha temane arihantadashA rahI ane pachhI 72 varShe mokSha pAmyA.

prashna– paN samyagdraShTie chAritra ne tyAgano mArag to grahaN karavo joIe ne? uttara– hA; parantu bhAI! kyo tyAg? rAganA tyAgano mArag to andar chhe ane te samakitIne samakitanI sAthe ja abhiprAyamAn andar pragaT thayo chhe. ane asthiratAnA tyAgano mArag (chAritra) to andar sthiratAnA abhyAs vaDe tenA


PDF/HTML Page 2247 of 4199
single page version

svakALe pragaT thAy chhe. bAkI bahArano tyAg e kAI vAstavik mArag nathI.

juo, A bhAv (vibhAvabhAvanun vedya-vedakapaNun) shrI neminAth bhagavAnane lAgu na paDe. A to nyAy darshAvyo chhe. bAkI je vRutti AvI tenA paN teo to gnAtA ja chhe, kartA nahi. ahAhA...! jarA vRutti AvI ne lagnanI hA pADI topaN teo to te vRuttinA gnAtA ja chhe. samajANun kAI...?

ahIn to gnAnIne vedya-vedakabhAvanI-vibhAvabhAvonI bhAvanA hotI nathI em vAt chhe. kem hotI nathI? kemake vedyabhAv ne vedakabhAvane kALabhed chhe, beno koI meL nathI. koI mAno na mAno, mArag to Avo chhe. bApA! panDit shrI dIpachandajIe bhAvadIpikAmAn kahyun chhe ke-

atyAre Agam pramANe je samyakshraddhAn joIe te kayAny mane dekhAtun nathI. tem ja samyak shraddhAn-samyagdarshan Am ja thAy em prarUpaNA karanAro koI vaktA paN dekhAto nathI. be vAt.

vaLI jo hun samyagdarshananI-nishchayanI vAt karavA jAun chhun to sIdhun moDhe koI sAmbhaLatun nathI. traN vAt.

tethI hun A lakhI jAun chhun ke-mArag to A ja chhe bhAI! 2pa0 varSha pahelAn dIpachandajI Am lakhI gayA chhe. pahelAn karatAn atyAre k kpher chhe; kemake A jIv (pU. gurudevano jIv) amuk jAtanun (tIrthankaranun) dravya chhe ne? tethI tene tevI jAtanA visheSh puNyano yog chhe. to kahIe chhIe ke mArag to Aj chhe ke jemAn samyagdarshan pradhAn chhe. mATe he bhAI! pratham samyagdarshan pragaT kar; potAnA svarUpano svAnubhav karIne nirNay kar.

‘जदि दाएज्ज पमाणं’–em pAnchamI gAthAmAn chhe ne? ahAhA...! pAnchamI gAthAmAn AchArya kundakund kahe chhe ke hun ekatva-vibhakta AtmAne mArA nij vaibhavathI batAvun chhun ane jo hun batAvun to tun anubhavathI pramAN karaje. mAtra ‘hA pAD’ em nahi, paN svAnubhavathI pramAN karaje em kahe chhe. ahAhA...! shun digambar santonI vANI! ane temAn paN shrI kundakundAchArya!!!

prashna– Ap ekalA kundakundAchAryane mAnavA jasho to bIjA AchAryonun balidAn thaI jashe?

samAdhAna– are bhAI! tun shun kahe chhe A? shun Ano artha Am thAy? bhAI! jem kundakundanI vANI chhe tem anya munivaronI vANI paN satyArtha chhe. parantu bhAI! jenI vANIthI pratyakSha upakAr bhAse teno mahimA antaramAn visheSh Ave chhe. bhagavAn kundakundanI vANImAn thoDA shabde apAr gAmbhIrya ane spaShTatA bhAsyAn to


PDF/HTML Page 2248 of 4199
single page version

temanA prati ahobhAv-bhaktibhAv jAgyo. (emAn bIjA munivaro prati abhaktino kayAn savAl chhe?)

juone, darshanasAramAn shrI devasenAchArye shun lakhyun chhe? ke ‘shrI sImandharasvAmI pAsethI maLelA divyagnAn vaDe shrI padmanandInAthe (shrI kundakundAchAryadeve) bodh na Apyo hot to, munijano sAchA mArgane kem jANat?’ lyo, AthI shun devasenAchAryanI paramparAmAn bIjA samartha guruvaro-munivaro hatA ja nahi evo artha thAy chhe? evo artha na thAy bhAI!

atyAre to keTalAk agnAnIo TIkA kare chhe ke bhagavAn kundakundAchArya shrI sImandhar paramAtmA pAse gayA hatA e vAt sammat karavA yogya nathI. tyAnthI (shrI sImandhar bhagavAn pAsethI) vANI laIne pAchhA ahIn AvyA ane bodh karyo e vAt sAchI nathI em koI koI kahe chhe. paN bhAI! AchArya devasen to A kahe chhe ke-bhagavAn! Ap sImandhar paramAtmA pAse jaIne AvI vANI na lAvyA hot to munijano satyArtha dharma kem pAmat? mATe yathArtha vAt samajavI joIe.

ahIn kahe chhe-jyAre vedyabhAv hoy chhe tyAre vedakabhAv hoto nathI ane jyAre vedakabhAv Ave chhe tyAre vedyabhAv viNasI gayo hoy chhe; pachhI vedakabhAv kone vede? bhAShA sAdI chhe paN bhAv to eNe samajavo chhe ne!

paN Ap samajAvo tyAre samajIe ne? em nathI bhAI! jenI jyAre lAyakAt hoy tyAre te samaje chhe. paN e to Ape upAdAnanI vAt karI. vAt em ja chhe prabhu! ‘tun pramAN karaje’-em (gAthA pa mAn) na kahyun? matalab ke tun tArAthI (svAnubhavathI) pramAN karaje em kahyun chhe. samajANun kAI...?

vaLI kahe chhe-ane jyAre vedyabhAv Ave chhe, arthAt have jyAre bIjI vAnchhAno kAL Ave chhe tyAre vedakabhAv viNasI gayo hoy chhe arthAt tyAre anubhavano kAL hoto nathI; to pachhI vedakabhAv vinA vedyane koN vede?

‘AvI avyavasthA jANIne...’ joyun? TIkAmAn ‘anavasthA’ arthAt kayAny meL khAto nathI-em hatun. ahIn bemAn avyavasthA chhe em kahyun. ahAhA...! ‘AvI avyavasthA jANIne gnAnI pote jANanAr ja rahe chhe, vAnchhA karato nathI.’

to gnAnIne paN ichchhA to thaI Ave chhe? hA; thaI Ave chhe, paN ‘A mane hajo,’ ‘Ane hun bhogavun’-em ekatva gnAnIne nathI. mAtra sAdhAraN vRutti uThe chhe ane tenA paN te jANanAr ja chhe. te paN


PDF/HTML Page 2249 of 4199
single page version

ichchhAkALe ichchhAnI hayAtI chhe mATe ene jANe chhe emey nahi. e to svane ane parane- ichchhAne jANatI gnAnanI paryAy svaparaprakAshakarUpe svata pariName chhe. ahAhA...! gnAnIne sva ane parane jANatun gnAn potAne potAthI pragaT thayun hoy chhe. gnAnI kAI rAgamAn tanmay thaIne (rAgane) jANe chhe em nathI, e to rAgane pRuthak parasvarUpe ja jANe chhe. Avo jhINo mArag bApu! lokone bichArAone mUL mAraganI khabar na maLe eTale bahAranAn vrat, tap, bhakti ne pUjA ityAdi laIne besI jAy paN bhAI! e to badhA rAganA-shubharAganA prakAr chhe, e kAI dharma nathI vA e vaDe dharma pamAshe em paN nathI.

ahAhA...! kahe chhe-‘AvI avyavasthA jANIne...’ shun avyavasthA? ke vAnchhAkALe vedakano kAL nathI ane vedakano kAL Ave tyAre vAnchhAno kAL raheto nathI, vItI gayo hoy chhe, bIjo kAL thaI gayo hoy chhe. A rIte ‘avyavasthA jANIne gnAnI pote jANanAr ja rahe chhe.’ joyun? je vRutti thaI AvI teno gnAnI jANanAr ja rahe chhe. tathA tene bhogavavAnA kALe jarI vedan thayun teno paN te jANanAr ja rahe chhe. chhatAn (gnAnanI apekShAe) bhogavavAnA kALe je rAg thayo eTalun dukh paN avashya chhe. draShTi ane draShTinA viShayanI apekShAe to gnAnI teno gnAtA ja chhe. parantu draShTinI sAthe je gnAn chhe te gnAnanI apekShAe tene kinchit rAganun-dukhanun vedan chhe. gnAnI paN te pramANe potAne dukhanun vedan chhe em jANe chhe.

ahA! janma-maraNanA dukhathI mukta thavAno Avo mArag! jenA phaLamAn ‘sAdi anant anant samAdhi sukhamAn’ anant anant sukhanI samAdhi pragaT thAy te mArag bhAI! alaukik chhe. ane temAny aho! samyagdarshan!! (apUrva alaukik!) te samyagdarshananI sAthe samyaggnAn ane svarUpAcharaNano-chAritrano ansh paN hoy chhe. anantAnubandhIno abhAv hovAthI svarUpAcharaN-svarUpamAn jarI sthiratAno ansh-hoy chhe parantu tene chAritra nAm apAy em nahi. deshachAritra ke sakalachAritra-em chAritra nAm pADIe evun chAritra tyAn chhe em nahi.

shrAvakapaNun e DhIlApaNun chhe. paN jyAn puruShArtha ugratA dhAraN kare chhe tyAn ekadam chAritra angIkAr kare chhe. ‘णमो सिद्धाणं’–em kahIne tIrthankaro chAritra athavA svarUpanI lInatA angIkAr kare chhe, shuddhopayoganI sthiratA angIkAr kare chhe.

atyAre vaLI koI kahe chhe ke-shuddhopayog to atyAre chhe ja nahi, shubhopayog ja chhe.

are bhAI! jo shuddhopayog nathI to sva-anubhUti ja nathI, kemake chothe guNasthAne je anubhUti thAy chhe te shuddhopayogamAn ja thAy chhe. tethI jo shuddhopayog na


PDF/HTML Page 2250 of 4199
single page version

hoy to, e artha thayo ke tyAn chothun guNasthAn ja nathI; chhaThThun to kayAny rahyun, shuddhopayog vinA to chothun guNasthAney nathI. ahA! paN agnAnIne kayAn javAbadArIthI vAt karavI chhe? ene to vAdavivAd karavo chhe. paN bhAI! vAdavivAdathI kAI sAdhya nathI. samajANun kAI...?

have kahe chhe-‘ahIn prashna thAy chhe ke-AtmA to nitya chhe tethI te banne bhAvone vedI shake chhe; to pachhI gnAnI vAnchhA kem na kare?’

juo, A sAmA (shiShya) vatI pote ne pote bhAvArthakAr prashna uThAve chhe. shun kahe chhe? AtmA pote to nitya chhe; eTale ke vAnchhAkALey AtmA chhe ane bhogavavAnA kALey te chhe. tethI te banne bhAvone vedI shake chhe. temAn harakat kayAn chhe? AtmA nitya hovAthI te nitya je pramANe ichchhe chhe tene te pramANe bhogave chhe. temAn vAndho shun Avyo ke gnAnI vAnchhA na kare?

A prashnanun rUp samajAy chhe? shun kahe chhe? ke tame jyAre em kaho chho ke vAnchhAno kAL ane bhogavavAno kAL-te banne bhinna chhe; bannene kALabhed chhe tethI beno meL khAto nathI. paN ame kahIe chhIe ke AtmA to nitya chhe, tethI vAnchhA kALe paN AtmA chhe ane bhogavavA kALe paN AtmA to mojUd chhe. te kAraNe tene vedya-vedakabhAv thAy temAn vAndho shun chhe? vedya-vedakabhAv kShaNik bhale ho, paN AtmA chhe e to nitya ja chhe. pratyek paryAyakALe AtmA to nityapaNe chhe ja. tethI te banne bhAvone vedI shake chhe, em ke ichchhelun vedI shake chhe. ane jo em chhe to gnAnI vAnchhA kem na kare? Avo prashna UThAvIne panDit shrI jayachandajI samAdhAn kare chhe.

tenun samAdhAna– ‘vedya-vedakabhAvo vibhAvabhAvo chhe, svabhAvabhAv nathI, tethI teo vinAshik chhe;...’

vedya-vedak bhAvo vibhAvo eTale vikArI bhAvo chhe. eTale vikArI bhAvanun karavun ne bhogavavun dharmIne hotun nathI. nitya hovA chhatAn-kAyam rahenAro hovA chhatAn -vikAranI vAnchhAno ane bhogavavAnA kALano paN dharmI gnAtA ja chhe ane A rIte (anitya bhAvothI bhinna) te nitya chhe. jhINI vAt chhe bhAI!

‘vedya-vedak bhAvo vibhAvabhAvo chhe,’ jyAre je nitya chhe e to svabhAvabhAv chhe; arthAt nitya je AtmA chhe e to svabhAvabhAvathI nitya chhe. jyAre vibhAvabhAvo chhe e anitya ja chhe, tathA teo svabhAvabhAv nathI. pahelAn TIkAmAn AvI gayun ne ke -‘gnAnI to, svabhAvabhAvanun dhruvapaNun hovAthI TankotkIrNa ek gnAyakabhAvasvarUp nitya chhe.’ ahA! gnAnI A rIte nitya chhe em kahyun chhe, paN je je paryAy Ave chhe


PDF/HTML Page 2251 of 4199
single page version

tyAn tyAn tene bhogavavA kALe te nitya chhe (tenAthI te sahit chhe.) em kayAn kahevun chhe? e to ek gnAyakabhAv-svabhAvabhAvapaNAne lIdhe nitya chhe. bhAI! AtmA nitya chhe, nitya chhe mATe te beyamAn (vedya-vedak bhAvomAn) rahI shake chhe em tun kahe chhe, paN ame kahIe chhIe ke e to trikALI dhruv gnAyakabhAvapaNAthI-svabhAvabhAvapaNAthI nitya chhe paN vibhAvik paryAyathI te nitya chhe em kayAn chhe? em chhe nahi.

shun kahyun e? ke gnAnI ek gnAyakasvabhAvabhAvapaNAthI nitya chhe, paN vibhAvabhAvarUp paryAyathI nitya chhe em nathI. tethI svabhAvabhAvanI nityatAnA kAraNe kShaNik ane kALabhed utpanna thatA te vibhAvone gnAnI utpanna karato nathI ane bhogavatoy nathI. AvI vAt!

kahe chhe-vedya-vedak bhAvo vibhAvabhAvo chhe, ‘svabhAvabhAv nathI.’ joyun? gnAnI to akhanD ek gnAyakabhAvanA dhruvapaNAthI nitya chhe, arthAt tenI draShTimAn to akhanD ek gnAyakabhAvapaNe AtmA nitya chhe paN vibhAvabhAvathI-paryAyabhAvathI nitya chhe em kayAn chhe? vibhAvabhAvo chhe e to kShaNavinAshI anitya chhe. mATe te kShaNik vibhAvanI ichchhAnA kALe ne bhogavavAnA kALe-emAn gnAyakapaNe nitya evo AtmA chhe em chhe nahi. have A samajAy nahi eTale bichArA agnAnIo upavAsAdi kare ne bahAranA tyAg-grahaN kare paN svarUpanA bhAn vinA emAn dharma kayAnthI thAy?

prashna– shrI kundakundAchArye paN tyAg-grahaN to karyo hato? samAdhAna– e kayo tyAg bApu! e kAI vastrAdi tyAgyAn ne vratAdi laI lIdhAn eTale tyAg thaI gayo? em nathI bhAI! e to samakitIne ke pAnchamA guNasthAnavALAne vratano vikalpa Ave chhe, hun vrat laun em ene thAy chhe, paN andaramAn jyAre te draDhapaNe svAshray-svano Ashray kare chhe tyAre tene chAritranI-traN kaShAyanA tyAganI-vItarAgatAnI ne AnandanI pariNati pragaT thAy chhe ane te tyAg-grahaN chhe. samajANun kAI...? vratanA vikalpa lIdhA mATe andar chAritra pragaT thaI jAy chhe shun em chhe? em nathI. rAjavArtikamAn dAkhalo Apyo chhe ke-andaramAn mAtra samakit ja chhe ane dravyaling lIdhun. paN andaramAn Ashray adhik thayo nahi, puruShArtha visheSh thayo nahi te kAraNe pAnchamun ke chhaThThun guNasthAn pragaTayun nahi. bIjI rIte kahIe to svano Ashray Ave tyAre chAritra pragaT thAy chhe paN vratano vikalpa chhe mATe chAritra Ave chhe em chhe nahi.

bhAI! vItarAg mArgamAn chArey anuyoganun tAtparya vItarAgatA kahyun chhe. (juo panchAstikAy gAthA 172). to vItarAg shAsananun koI paN kathan-chAhe te vrat sambandhI ho, paryAy sambandhI ho, vibhAv sambandhI ho, ke shuddha dravya sambandhI ho-te


PDF/HTML Page 2252 of 4199
single page version

sarvanun tAtparya vItarAgatA ja chhe. tevI rIte kShaNe kShaNe paryAy kramabaddha svakALe pragaT thAy chhe evun kathan Ave tenun tAtparya paN vItarAgatA ja chhe. paN vItarAgatA pragaTe kayAre? ke shuddha trikALI dravyano Ashray le tyAre. bhAI! chAre anuyogamAnthI je je vANI Ave tenun rahasya vItarAgatA chhe em temAnthI kADhavun joIe, ane vItarAgatA svanA Ashraye ja pragaT thAy chhe, mATe chAre anuyogamAn ek svanA Ashrayanun ja kathan chhe em samajavun joIe. ahAhA...! sva-sanmukh thavun e ja vItarAganI vANIno sAr chhe.

ahIn kahe chhe-‘vedya-vedak bhAvo vibhAvabhAvo chhe, svabhAvabhAv nathI, tethI teo vinAshik chhe; mATe vAnchhA karanAro evo vedyabhAv jyAn Ave tyAn sudhImAn vedakabhAv (bhogavanAro bhAv) nAsh pAmI jAy chhe, ane bIjo vedakabhAv Ave tyAn sudhImAn (pahelo) vedyabhAv nAsh pAmI jAy chhe; e rIte vAnchhit bhog to thato nathI. tethI gnAnI niShphaL vAnchhA kem kare?’ jenAn phaL na Ave arthAt je nirarthak-niShphaL jAy evI vAnchhA gnAnI kem kare? na kare em kahe chhe. gAthA bahu UnchI chhe. tene dhIrajathI samajavI joIe.

ahAhA...! vAnchhit vedAtun nathI, pachhI gnAnI niShphaL vAnchhA kem kare? na kare. e to kahevAI gayun ke gnAnI nij svarUpane-nityAnand prabhu AtmAne-vede chhe. AtmA ja vedya chhe ane AtmA ja tene vedak chhe. arthAt pote ja vedavAyogya chhe ane pote ja Anandano vedanAro chhe. vikAranun karavun ane vedavun-e bey gnAnIne nathI, gnAnIne to enun mAtra jANavun chhe. ahIn to draShTi ane dravyanI apekShAe vAt chhe ne? bAkI jyAre gnAn apekShAe vAt le tyAre em chhe ke-je rAg thAy chhe te potAthI thayo chhe ane pote teno bhoktA chhe-em gnAnI jANe chhe. bhAre vAt thaI.

ek kor kahe ke samyagdraShTine bandh thato nathI ane bIjI kor kahe ke dashamA guNasthAn sudhI tene rAg chhe, ane chha karma paN bAndhe chhe!!! A kevun!

bhAI! e to draShTi ane draShTino viShay abhed nirvikalpa vastu chhe. tethI svabhAv ane svabhAvanI draShTithI varNan hoy tyAn em Ave ke dharmIne svabhAvabhAv vyApak ane vartamAn svabhAvaparyAy tenun vyApya chhe; paN vikArI paryAy svabhAvanun vyApya nathI. tethI svabhAvanI draShTimAn dharmIne rAg ne rAgajanit bandh nathI em kahyun. parantu je kALe draShTi thaI chhe te ja kALe gnAn paN sAthe chhe ne? draShTimAn to ekalo abhed nirvikalpa (svabhAv) chhe, ane draShTi paN nirvikalpa chhe; paN gnAn te kALe bene (abhed ane bhedane) jANe chhe. to te kALe pragaT thayelun gnAn em jANe chhe ke-paryAyamAn jeTalo (asthiratAno) rAg chhe te potAnun pariNaman chhe ane pote teno kartA chhe.


PDF/HTML Page 2253 of 4199
single page version

rAg karavA lAyak kartavya chhe em nahi, paN pariNaman apekShAe gnAnI teno kartA chhe. aho! A bahu gambhIr vAt chhe!

ahAhA...! chid-chid-chid evo chidrUpasvarUp prabhu AtmA chhe. te ‘bhagavAn’ chhe ne? ‘bhag’ nAm gnAn ne AnandanI lakShmI, ane ‘vAn’ nAm rUp-svarUp. gnAn ne Anand jenun ‘vAn’ nAm svarUp chhe te AtmA chhe. A nathI kahetA ke A kALe vAne chhe ne A dhoLe vAne chhe? e vAn to bhAI! sharIrano bApA! to AtmA kayA vAne chhe? to kahe chhe-AtmA ‘bhagavAn’ chhe, arthAt gnAn ne Anand jenun rUp chhe te AtmA chhe. ahAhA...! Avo AtmA jenA anubhavamAn Avyo te (gnAnI), vAnchhit bhog thato nathI tethI, niShphaL vAnchhA kem kare?

have ek kor chakravartI roj so-baso kanyAo paraNe ane evI rIte 96 hajAr rANIonA vRundamAn rahe ane bIjI kor em kahevun ke te niShphaL vAnchhA kem kare? to Avun kem mAnavun?

samAdhAna– are bhAI! tane khabar nathI bApu! e to jarI (asthiratAno) lagna karavAno vikalpa chhe tene te jANe chhe ane vikalpanA bhogavavAnA kALe paN, tenA gnAnanI paryAy te ja prakAranI svaparaprakAshakapaNe pragaT thAy chhe tethI, tene (bhogavavAnA vikalpane) paN te jANe ja chhe. sAmagrI mane (mArI) ho evun ene kayAn chhe? ene to TankotkIrNa ek gnAyakabhAv hovAthI vikalpone te mAtra jANe ja chhe, vikalponun karavApaNun ke bhogavavApaNun tene hotun nathI. AvI vAt chhe.

have kahe chhe-‘jyAn manovAnchhit vedAtun nathI...’ juo, sankShepamAn vedya ne vedak em bey kahI dIdhun, bhAShA TUnkI karI dIdhI. ‘manovAnchhit’-e vedya ane ‘vedAtun nathI’-e vedak. ahAhA...! panDit jayachandajInI IShTArthane kahenArI kevI vANI! Anun nAm te panDit! kahe chhe-‘jyAn manovAnchhit vedAtun nathI tyAn vAnchhA karavI te agnAn chhe.’ traN vAt karI-

1. vedak ane vedya bhAvo vibhAvabhAvo chhe, vinAshik chhe. teo svabhAvabhAv nathI. 2. mATe, gnAnI tene kem kare? ane kem bhogave? 3. jyAn manovAnchhit vedAtun nathI tyAn vAnchhA karavI te agnAn chhe. A to khUb gambhIr vAt chhe bApA! tenI gambhIratAno kAI pAr nathI.

*

PDF/HTML Page 2254 of 4199
single page version

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

* kaLash 147 shlokArtha uparanun pravachan *

‘वेद्य–वेदक–विभाव–चलत्वात्’ vedya-vedakarUp vibhAvabhAvonun chaLapaNun (asthirapaNun) hovAthI ‘खलु’ kharekhar ‘कांक्षितम् एव वेद्यते न’ vAnchhit vedAtun nathI.

joyun? vedya-vedakarUp bhAvo vibhAvabhAvo chhe, karmanA udaye utpanna thatA viparIt - viruddha bhAvo chhe; ane teo chaL-asthir chhe, arthAt kShaNik-vinAshik chhe. asthir hovAthI te bey bhAvone meL-meLAp nathI. vedya-vAnchhAno bhAv hoy tyAre vedakabhAvano kAL hoto nathI ane vedak thAy tyAre vedya-vAnchhAno bhAv raheto nathI, viNasI jAy chhe, mATe te beyane meL nathI. tethI kharekhar vAnchhit vedAtun nathI. AvI vAt! tethI kahe chhe-

‘तेन’ mATe ‘विद्वान किञ्चन कांक्षति न’ gnAnI kAI paN vAnchhato nathI. ahIn vidvAn eTale gnAnI kAI paN vAnchhato nathI em kahe chhe. vidvAn eTale ghaNAn shAstrono jANanAr em nahi, paN vidvAn eTale gnAnI tene kahIe jene nirmaLAnandasvarUp prabhu AtmAnun gnAn-shraddhAn ane vedan pragaT thayun chhe. Avo vidvAn kAI paN vAnchhato nathI em kahe chhe. ahAhA...! vAnchhe te vidvAn shAno? jene rAgano ras chhe, rAganI vAnchhA chhe tene to bhagavAn AtmA pratye dveSh chhe, krodh chhe. ahIn kahe chhe-jene bhagavAn AtmAnI ruchi thaI chhe te vidvAn chhe ane te kAI paN (rAjapad, devapad, Adi) vAnchhato nathI.

gnAnIne viShayomAnthI sukhabuddhi uDI gaI hoy chhe. juo, samakitI indra ekAvatArI chhe ane tene indrANI sahit kroDo apsarAo chhe. paN tene emAnthI sukhabuddhi UDI gaI chhe, tene to bhagavAn AtmAmAn sukhabuddhi pragaT thaI chhe, tethI tene vartamAn je kinchit rAganI vRutti chhe tene te mAtra jANe ja chhe. ahAhA...! paryAyamAn kinchit Asakti hoy chhe teno gnAnI mAtra gnAtA ja chhe, kartA nathI, vAnchhak nathI.

kahe chhe-‘विद्वान् किश्चन न कांक्षति’ vidvAn eTale shun? temAn be shabda chhe- vit+vAn, vit eTale gnAn, ane teno vAn te vidvAn chhe. vit eTale lakShmI-paisA artha thAy chhe. paN ahIn vit eTale gnAn-lakShmI em kahevun chhe. gnAnInI lakShmI te gnAn chhe, agnAnInI paisA. to kahe chhe-jene gnAnanun gnAn chhe te vidvAn chhe. gnAn eTale AtmA. ‘AtmA te gnAn’ -em kahyun chhe ne? samayasAramAn badhe ‘gnAn te ja AtmA’-em shailI chhe. samayasAranA arthamAn paN em ja chhe-‘gnAn te AtmA.’ pravachanasAramAn em lIdhun chhe ke gnAn te AtmA ane AtmA te gnAn, darshan, chAritra ne Anand paN chhe. tyAn apekShA bIjI chhe. ahIn to svabhAv chhe te svabhAvI chhe em abhedathI


PDF/HTML Page 2255 of 4199
single page version

vAt chhe. tethI gnAn jeno svabhAv chhe te AtmA-svabhAvI gnAn ja chhe. ahIn kahe chhe- gnAnasvabhAvI AtmAne je jANe chhe te vidvAn chhe ane te kAI vAnchhato nathI kemake vAnchhit vedAtun nathI.

samakitI kAI paN vAnchhato nathI em kaho chho ane chhatAn te chha khanDanun rAjya kare? shun sAmethI chha khanDanA rAjAone jItavA jAy? be bhAI-bAhubalI ne bharat laDe?

samAdhAna– bApu! e bIjI vAt chhe. (tun kare chhe em kahe chhe paN) e to rAg AvI jAy chhe. kare koN? shun samakitI rAg kare? bhAI! e to je rAg AvI jAy chhe tene mAtra jANe ja chhe. rAg karavA jevo chhe, te mArun kartavya chhe, te mArun svarUp chhe em gnAnIne kayAn chhe? gnAnIne rAganun karavApaNun ke svAmIpaNun chhe ja nahi.

te to ‘सर्वतः अपि अतिविरक्तिम् उपैति’ sarva pratye ati viraktapaNAne (vairAgyabhAvane) pAme chhe.

joyun? A vairAgya lIdho. pahelAn gnAn lIdhun ane have vidvAnane ativiraktapaNun hoy chhe em lIdhun. gnAn ne vairAgya banne lIdhA. pUrNasvarUp bhagavAn AtmAnun gnAn- gnAnanun gnAn ane rAganA abhAvarUp vItarAgabhAv-vairAgyabhAv-em banne gnAnIne hoy chhe. ahAhA...! ahIn kahe chhe-gnAnI sarva pratye ati viraktapaNAne pAme chhe. mATe tene kAnkShavun ne vedavun e hotun nathI. jagat prati atyant udAsIn evA gnAnIne bas jANavun- jANavun-jANavun hoy chhe.

koIne vaLI thAy ke A te vaLI kevo dharma! bhAI! mArag to Avo ja chhe bApA! A bIje nathI Avatun? shun? ke thoDunk paN dukh sahan karavAnun Ave chhe te sahan thatun nathI to pachhI prabhu! jenA phaLamAn mahAdukh AvI paDe evAn karma (puNya-pApanI kriyA) kem kare chhe? prabhu! AvAn karma- shubhAshubh bey hon-ke jenA phaLamAn tIvra mahAdukh bhogavavAn paDe te tun kem bAndhe chhe? kShaNavAr paN pratikULatA sahan thatI nathI, ek gumaDun nIkaL‌yun hoy tyAn rADA-rAD karI mUke chhe, sAdhAraN tAv hoy tyAn Uncho-nIcho thaI jAy chhe-have AvAn alpa dukh paN sahan thaI shakatAn nathI to ethI anantagaNAn dukho thAy evAn karma tAre bAndhavAn chhe? bhAI! tane shun thayun chhe A? ahA! bahAranun badhun bhUlI jA prabhu! bahAranI chamak-damak badhI bhUlI jA. ahIn andaramAn dekhavAlAyak dekhanAr bhagavAn chhe tene dekh! bhAI bahAranun dekhavAmAn jarAy sukh nathI. andar dekhanAro chhe ke nahi? chhe ne. te sukhadhAm chhe. to bahAranun dekhavun mUkI daIne andar dekhanAr je tun ja chhe tene dekh. em karatAn tane samakit thashe, gnAn thashe ane


PDF/HTML Page 2256 of 4199
single page version

Anandanun vedan thashe. A ja ek mArga chhe. AvA mArgane pAmelA gnAnIo kAI paN bIjun ichchhatA nathI.

bhAvArtha– ‘anubhavagochar je vedya-vedak vibhAvo temane kALabhed chhe, temano meLAp nathI (kAraN ke teo karmanA nimitte thatAn hovAthI asthir chhe); mATe gnAnI AgAmI kAL sambandhI vAnchhA shA mATe kare?’ na kare. A bhAvArtha kahyo.

*
[pravachan nan. 289 ane 290 * dinAnk 11-1-77 ane 12-1-77]

PDF/HTML Page 2257 of 4199
single page version

gAthA–217

तथाहि–

बंधुवभोगणिमित्ते अज्झवसाणोदएसु णाणिस्स।
संसारदेहविसएसु णेव उप्पज्जदे रागो।।
२१७।।
बन्धोपभोगनिमित्तेषु अध्यवसानोदयेषु ज्ञानिनः।
संसारदेहविषयेषु नैवोत्पद्यते रागः।।
२१७।।

e rIte gnAnIne sarva upabhogo pratye vairAgya chhe em have kahe chhe-

sansAradehasambandhI ne bandhopabhoganimitta je,
te sarva adhyavasAnaudaye rAg thAy na gnAnIne. 217.

gAthArtha– [बन्धोपभोगनिमित्तेषु] bandh ane upabhoganAn nimitta evA [संसारदेहविषयेषु] sansArasambandhI ane dehasambandhI [अध्यवसानोदयेषु] adhyavasAnanA udayomAn [ज्ञानिनः] gnAnIne [रागः] rAg [न एव उत्पद्यते] Upajato ja nathI.

TIkA– A lokamAn je adhyavasAnanA udayo chhe teo keTalAk to sansArasambandhI chhe ane keTalAk sharIrasambandhI chhe. temAn, jeTalA sansArasambandhI chhe teTalA bandhananAn nimitta chhe ane jeTalA sharIrasambandhI chhe teTalA upabhoganAn nimitta chhe. jeTalA bandhananAn nimitta chhe teTalA to rAgadveShamohAdik chhe ane jeTalA upabhoganAn nimitta chhe teTalA sukhadukhAdik chhe. A badhAyamAn gnAnIne rAg nathI; kAraN ke teo badhAy nAnA dravyonA svabhAv hovAthI, TankotkIrNa ek gnAyakabhAv jeno svabhAv chhe evA gnAnIne temano niShedh chhe.

bhAvArtha– je adhyavasAnanA udayo sansAr sambandhI chhe ane bandhananAn nimitta chhe teo to rAg, dveSh, moh ityAdi chhe tathA je adhyavasAnanA udayo deh sambandhI chhe ane upabhoganAn nimitta chhe teo sukh, dukh ityAdi chhe. te badhAy (adhyavasAnanA udayo), nAnA dravyonA (arthAt pudgaladravya ane jIvadravya ke jeo sanyogarUpe chhe temanA) svabhAv chhe; gnAnIno to ek gnAyakasvabhAv chhe. mATe gnAnIne temano niShedh chhe; tethI gnAnIne temanA pratye rAg-prIti nathI. paradravya, parabhAv sansAramAn bhramaNanAn kAraN chhe; temanA pratye prIti kare to gnAnI shAno?


PDF/HTML Page 2258 of 4199
single page version

(स्वागता)
ज्ञानिनो न हि परिग्रहभावं
कर्म रागरसरिक्ततयैति।
रङ्गयुक्तिरकषायितवस्त्रे–
स्वीकृतैव हि बहिर्लुठतीह।। १४८।।
(स्वागता)
ज्ञानवान् स्वरसतोऽपि यतः स्यात्
सर्वरागरसवर्जनशीलः।
लिप्यते सकलकर्मभिरेषः
कर्ममध्यपतितोऽपि ततो न।।
१४९।।

have A arthanA kaLasharUpe tathA AgaLanA kathananI sUchanArUpe shlok kahe chhe- shlokArtha–

[इह अकषायितवस्त्रे] jem lodhar, phaTakaDI vagerethI je kaShAyit

karavAmAn na Avyun hoy evA vastramAn [रङ्गयुक्तिः] rangano sanyog, [अस्वीकृता] vastra vaDe angIkAr nahi karAyo thako, [बहिः एव हि लुठति] bahAr ja loTe chhe-andar pravesh karato nathI, [ज्ञानिनः रागरसरिक्ततया कर्म परिग्रहभावं न हि एति] tem gnAnI rAgarUpI rasathI rahit hovAthI tene karma parigrahapaNAne dhAratun nathI.

bhAvArtha– jem lodhar, phaTakaDI vagere lagADayA vinA vastra par rang chaDato nathI tem rAgabhAv vinA gnAnIne karmanA udayano bhog parigrahapaNAne pAmato nathI. 148.

pharI kahe chhe ke- shlokArtha– [यतः] kAraN ke [ज्ञानवान्] gnAnI [स्वरसतः अपि] nij rasathI ja [सर्वरागरसवर्जनशीलः] sarva rAgarasanA tyAgarUp svabhAvavALo [स्यात्] chhe [ततः] tethI [एषः] te [कर्ममध्यपतितः अपि] karma madhye paDayo hovA chhatAn paN [सकलकर्मभिः] sarva karmothI [न लिप्यते] lepAto nathI. 149.

*
samayasAr gAthA 217 mathALu

e rIte gnAnIne sarva upabhogo pratye vairAgya chhe em have kahe chhe-

* gAthA 217 TIkA uparanun pravachan *

‘A lokamAn je adhyavasAnanA udayo chhe teo keTalAk to sansArasambandhI chhe


PDF/HTML Page 2259 of 4199
single page version

ane keTalAk sharIrasambandhI chhe. temAn, jeTalA sansArasambandhI chhe teTalA bandhanamAn nimitta chhe ane jeTalA sharIrasambandhI chhe teTalA upabhoganAn nimitta chhe.’

shun kahe chhe? ke karmanA sangamAn je rAgAdinI utpatti thAy chhe te sarva adhyavasAn- ekatvabuddhi chhe. teo keTalAk to sansArasambandhI chhe ane keTalAk sharIr sambandhI chhe. juo, A kartA-bhoktApaNun kahe chhe. kahe chhe-jeTalA sansArasambandhI chhe eTale ke sansAranA lakShe je rAgAdi adhyavasAn utpanna thAy chhe te bandhanAn kAraN chhe; tathA jeTalA sharIrasambandhI chhe arthAt sharIrAdi bhogavavAnI chIjanA lakShe je rAgAdi adhyavasAn utpanna thAy chhe te upabhoganAn nimitta chhe.

have kahe chhe-‘jeTalA bandhananAn nimitta chhe teTalA to rAg-dveSh-mohAdik chhe ane jeTalA upabhoganAn nimitta chhe teTalA sukhadukhAdik chhe. A badhAyamAn gnAnIne rAg nathI.’

ahAhA...! gnAnI kone kahIe? ke jene antaramAn nirmaLAnandanA nAth amRutasvarUp bhagavAn AtmAnI anubhUti thaIne Anandarasano-nirAkuL Anandano svAd Avyo chhe te gnAnI chhe. AvA gnAnIne bhoktAsambandhI-sharIrasambandhI rAgamAn ke kartAsambandhI rAgamAn ekatvabuddhi nathI, eTale ke potApaNun nathI. jhINI vAt chhe bhAI!

A nirjarA adhikAr chhe ne? to nirjarA kone thAy chhe enI A vAt chhe. ahAhA...! jene andaramAn pote gnAnAnandasvarUp chhe, atIndriyagnAn ne atIndriy AnandasvarUp chhe evo svanA AshrayapUrvak svIkAr Avyo chhe te samakitIne nirjarA thAy chhe. chothe guNasthAnethI samakitIne atIndriy gnAn ne atIndriy AnandanI anubhUti hovAthI nirjarA thAy chhe. AvI jhINI vAt bApu!

ahIn ‘gnAnI’ kahyo chhe ne? to gnAnInI vyAkhyA chAle chhe ke-‘badhAyamAn gnAnIne rAg nathI.’ chAhe rAgadveShAdi utpanna thAy chAhe sukh-dukhanI kalpanA-e badhAy vibhAv chhe ane svabhAvanI draShTi jene pragaT chhe, ahAhA...! svAnubhUti jene pragaT chhe te gnAnI, te vibhAv potAnA chhe em mAnato nathI. bhAI! anantakALamAn andar AtmA pote shun chIj chhe te jANyun nathI. ahA! rAganA sambandhathI rahit abaddhaspRuShTa prabhu AtmA andar chinmAtrasvarUpathI shobhI rahyo chhe tene eNe jANyo nathI. ahIn kahe chhe-rAgarahit sadA vItarAgasvabhAvI bhagavAn AtmAne jANanAro gnAnI A badhAy vibhAvo mArA chhe em mAnato nathI. samajANun kAI...?

‘जो पस्सदि अप्पाणं...’ ityAdi 1p mI gAthA Ave chhe ne! tyAn kahyun chhe ke je rAg ane karmanA sambandhathI rahit abaddhaspRuShTa Adi svarUp bhagavAn AtmAne


PDF/HTML Page 2260 of 4199
single page version

anubhave chhe te sakal jinashAsanane dekhe chhe, jANe chhe. ahAhA...! je mati-shrutagnAnamAn - nij shuddhopayogamAn-abaddhaspRuShTa, gnAnadarshanAdi bhedathI rahit avisheSh, puNya-pApathI rahit, dhruv-dhruv chidAnand prabhu AtmAne dekhe chhe, anubhave chhe te, ‘पस्सदि जिनशासनम् सव्वं’–sarva jinashAsanane dekhe chhe. lyo, videhakShetre sAkShAt birAjamAn vItarAg sarvagnadev shrI sImandharanAthanI divyadhvani sAmbhaLIne shrI kundakundAchArya A sandesh ahIn laI AvyA chhe; em ke mArag Avo chhe.

kahe chhe-jeNe potAnA AtmAne samyagdarshan ane svAnubhUtimAn grahyo chhe te gnAnI chhe. samyagdarshan te shraddhAnarUp chhe jyAre svAnubhUti te gnAn ne AnandanI paryAy chhe. ahIn ‘gnAnI’ kahyo chhe ne? to A ‘gnAnI’nI vyAkhyA chAle chhe. kahe chhe-‘A badhAyamAn...’

‘A badhAyamAn’ eTale? eTale ke koI paN-kartApaNAnA rAgadveShamAn, puNya-pApamAn ke sharIrasambandhI - bhoktAsambandhInA rAgamAn-gnAnIne rAg nathI. tene rAgano rAg nathI. jhINI vAt chhe prabhu! vItarAg sarvagnanA shAsan sivAy A mArag kayAny chhe nahi. A paddhati ja AkhI (duniyAthI) judI chhe. A to bhagavAnanI omdhvanimAn AvelI vAt chhe. banArasI vilAsamAn Ave chhe ne ke-

“omakAr dhuni suni arthagaNadhar vichArai,
rachI Agam upadesh bhavik jIv sanshay nivArai.”

bhagavAn sarvagna vItarAg paramAtmA hoy chhe. temanI vANI omdhvani hoy chhe. AvI (ApaNA jevI) khanDabhAShA temane hotI nathI. e to anakSharI OMdhvani hoy chhe. te OMdhvani sAmbhaLIne gaNadharadev temAnthI artha vichAre chhe ane Agam-sUtra rache chhe. te sUtra anusAr A samayasAr ek siddhAnt-shAstra chhe. temAn ahIn kahe chhe-bhagavAn! sAmbhaL to kharo ke nirjarA shun chIj chhe? ane te kone hoy chhe?

ahAhA...! nirjarA nAm dharma-shuddhinI vRuddhi chhe ane te traN prakAre kahI chhe. tathA te gnAnIne hoy chhe.

gnAnIne eTale? gnAnIne eTale samyagdraShTine hoy chhe. ahAhA...! jeNe pUrNAnandano nAth sachchidAnandasvarUp prabhu AtmAne gnAnamAn gney banAvIne jANyo chhe tevA samakitIne nirjarA thAy chhe. vartamAn gnAnanI paryAyamAn abhed ek pUrNasvarUp prabhu AtmA jeNe jANyo chhe te gnAnI chhe ane tene nirjarA thAy chhe. juo, vartamAn gnAnanI paryAyamAn AkhI pUraN chIjanun (Atmadravyanun) gnAn thAy chhe paN AkhI ne AkhI chIj (Atma-