PDF/HTML Page 2521 of 4199
single page version
have kahe chhe-‘mATe kathanane nayavibhAgathI yathArtha samajI shraddhAn karavun. sarvathA ekAnt mAnavun te to mithyAtva chhe’
parane mAravAno abhiprAy hoy chhatAn, shAstramAn paraghAtathI gnAnIne bandh nathI em kahyun chhe mATe hun parane mArun to mane bandh nathI em na mAnI levun. em mAnavun e mithyAtva chhe, bandhapaddhati chhe. gnAnIne to parajIvane mAravAno ke jivADavAno abhiprAy ja nathI; ene to hun chaitanyaghan prabhu pUraN gnAtA-draShTA chhun em abhiprAy chhe. te kadIy gnAnamAn paranun-rAganun ekatva karato nathI.
ahAhA...! eNe shAnAn abhimAn karavAn prabhu? A sundar rUpALun sharIr mArun ne A chhokarAn mArAn ne sampatti mArI em abhimAn kare chhe paN bApu! e ke di’ tArAn chhe? bAp kono ne chhokaro kono? ne konI A chIj badhI? A sharIr, bAyaDI, chhokarAn, dhanasampatti vagere pragaT paravastu chhe. vaLI e badhAn chhoDI jangalamAn jAy to mAne ke mAre badhAn hatAn te men chhoDI dIdhAn. bhAI! Avo paramAn ekapaNAno bhAv-abhiprAy mithyAtva chhe; tathA rAganA ekatvano bhAv paN mithyAtva chhe.
ahA! jene shuddha chaitanyanun avalamban thayun chhe ne rAganun avalamban maTI gayun chhe te jyAn ho tyAn AtmAmAn chhe. kadAch te chakravartInA rAjavaibhavamAn beThelo bahArathI dekhAto hoy topaN te AtmAmAn chhe, bahAramAn chhe ja nahi. AvI vAt chhe.
jyAre mAravAno abhiprAy kare, rAganI ruchimAn rahe ne mAne ke mane paraghAtathI bandh nathI kemake hun parane mArI shakato nathI to te enI sarvathA ekAnt mAnyatA chhe. ane te mithyAtva ja chhe. vAstavamAn te nayavibhAgane samajato nathI. eNe to potAnA gnAtA- draShTA svabhAvane haNyo chhe mATe ene bandh thashe ja. samajANun kAI...?
have uparanA bhAvArthamAn kahelo Ashay pragaT karavAne kAvya kahe chhe-
‘तथापि’ tathApi (arthAt lok Adi kAraNothI bandh kahyo nathI ane rAgAdikathI ja bandh kahyo chhe topaN) ‘ज्ञानिनां निरर्गलं चरितुम् न ईष्यते’ gnAnIone nirargal (- maryAdArahit, svachchhandapaNe) pravartavun yogya nathI kahyun.
ahAhA...! shun kahe chhe? ke A lok, man-vachan-kAyAno yog, par jIvano ghAt vagere kAraNothI bandh kahyo nathI paN rAgAdikathI ja bandh kahyo chhe. rAgAdikathI eTale rAg chhe te hun chhun evI ekatvabuddhithI bandh kahyo chhe. rAganun astitva rAgamAn
PDF/HTML Page 2522 of 4199
single page version
chhe, shuddha chaitanyamAn nathI. paN em na mAnatAn rAganun astitva potAnun mAnyun evA mithyAtvasahit rAgAdikathI ja bandh chhe.
tyAre koI vaLI kahe chhe-bas karavun dharavun (vrat, tap Adi karavAn-dharavAn) kAI nahi eTale majhA.
tene kahIe chhIe-shun karavun chhe bhAI? shun rAgane karavo chhe? ahA! rAgane koN kare? rAgane karavo e to mithyAtva chhe. are prabhu! rAg vinAno andar chaitanyaghanasvarUp bhagavAn AtmA chhe temAn javun e shun karavun nathI? e ja kartavya chhe bhAI! paN are! ene bichArAne enI sUjh paDatI nathI ane bahAranun (rAganun kartApaNun) chhoDAtun nathI. shun thAy? prabhu! tun avaLe (mArge) chho bhAI!
A to gaNadharo munivaro ne ekAvatArI IndronI samakSha dharmasabhAmAn devAdhidev arahant parameshvar bhagavAn jineshvaradevanI je vANI kharI te A chhe bhAI! shun kahyun? ke bhagavAnanI vANImAn A Avyun chhe ke je koI prANI bhagavAn AtmAmAn svabhAv- vibhAvane ekapaNe kare chhe te mithyAdraShTi chhe. hun parane mArun em abhiprAyathI sva-parane ek kare chhe te mithyAdraShTi chhe.
ahA! chidAnandaghan akRutrim prabhu AtmAmAn kRutrim rAgane bheLavavo te mithyAtva chhe, sansAr chhe. emAn to vItarAgatA ne rAg bey mAnyatAmAn ek thayA; paN em kadIy banavA yogya nathI. pachhI vyavahAr karatAn karatAn nishchay thAy em kayAn rahyun?
ahA! jene gnAn ne rAganI bhinnatA bhAsI chhe te samakitI kadIy rAgane potAnI chIj mAne nahi eNe to rAgathI judo traNalokano nAth gnAnAnandano dariyo potAno AtmA draShTimAn lIdho chhe. tethI tene man-vachan-kAyano yog, indriyono vepAr ke chetan-achetanano ghAt ityAdi bandhanAn kAraN thatAn nathI.
agnAnI jIv potAnA trikALI svabhAvamAn rAganun ekatva kare chhe. tethI koI paN prANIne te bahAramAn haNato nathI toy te chhakAyanA jIvano hinsak chhe. potAno, svarUpano ghAt kare chhe ne? tethI te hinsak chhe. (juo pravachanasAr gAthA 236 TIkA). bhajanamAn Ave chhe ne ke-
ahA! AtmAne (agnAnIne) rAganI ekatArUp mithyAtvano dav lAgyo chhe. tyAn shun thAy? tene svabhAvanI hinsA thAy ja chhe, tene bandh thAy ja chhe.
ahIn kahe chhe-lok, man-vachan-kAyano yog, indriyono vepAr ne chetan- achetanano ghAt ityAdi kAraNothI bandh nathI kahyo, ek rAgAdikathI ja bandh kahyo chhe
PDF/HTML Page 2523 of 4199
single page version
topaN gnAnIone nirargal pramAdasahit pravartavun yogya nathI kahyun. jIvono ghAt thayo to thayo-em pramAdasahit viShay-kaShAyamAn svachchhandapaNe pravartavun yogya nathI kahyun. kem? to kahe chhe-
‘सा निरर्गला व्यापृतिः किल तद्–आयतनम् एव’ kAraN ke te nirargal pravartan kharekhar bandhanun ja ThekANun chhe. rAganI ruchipUrvak kAm-bhog levo te bandhanun ja ThekANun chhe. ahA! buddhipUrvak viShay-kaShAyomAn nirankush AcharaN e bandhanun ja sthAn chhe. paraghAt vagerethI mane bandh nathI evI yukti batAvIne svachchhande AcharaN to mithyAdraShTine ja hoy chhe ane tene avashya bandh thAy chhe.
‘ज्ञानिनां अकाम–कृत–कर्म तत् अकारणम् मतम्’ gnAnIone vAnchhA vinA karma (kArya) hoy chhe te bandhanun kAraN kahyun nathI.
shun kahyun? ke jene ichchhA nathI, rAganI ruchi nathI evA dharmI jIvane nirabhilASh karma hoy chhe te bandhanun kAraN nathI. juo noAkhalImAn (noAkhalI pUrvabangALanun gAm chhe) lokoe kALo ker vartAvyo hato. mA-dIkarAne ne bhAI-bahenane nAgA karI bhegA kare evo julma! e vakhate beyane thAy ke ararar! dharatI mArga Ape to andar samAI jaIe. emAn prem chhe jarAy! jarAy nathI. tem gnAnIne rAgamAn Avavun jher jevun lAge chhe; rAgano bheTo karavo ene jher samAn bhAse chhe. te andaramAn rAgano bheTo (ekapaNun) karato ja nathI. tethI tene rAganI ruchi vagar je yog Adi kriyA thAy chhe te bandhanun kAraN kahyun nathI. e ja draDh kare chhe-
kemake ‘जानाति च करोति’–jANe paN chhe ane (karmane) kare paN chhe ‘द्वयं किमु न विरुध्यते’ e banne kriyA shun virodharUp nathI? (karavun ane jANavun nishchayathI virodharUp ja chhe.)
jANe paN chhe arthAt Anandane anubhave chhe ane vaLI sAthe rAgAdine kare chhe-em be kriyA ekamAn ek sAthe kem hoy? AtmA ek sAthe be kriyA kem kare? na ja kare. je jANe chhe te jANe ja chhe, karato nathI. samajANun kAI...? bApA! A to vItarAgano mArag! antaranI chIj prabhu! emAn khAlI vidvatA na chAle.
bahAranI kriyA-e man-vachan-kAyanA yoganI kriyA, rAganI kriyA, haNavAnI kriyA vagere potAnI chaitanyasattAmAn kayAn chhe? potAnI sattAmAn rAg ja nathI tyAn bIjI yog ke haNavA AdinI kriyA temAn kayAnthI AvI? ahA! jain parameshvar sarvagnadeve kahelo Avo mArag mahA alaukik bhAI!
jenI ek samayanI paryAyamAn ekI sAthe lokAlok sahit anantA kevaLIo jaNAy te sarvagna shun chhe bhAI? bApu! jagatamAn AvA sarvagnanI sattA chhe ane evo
PDF/HTML Page 2524 of 4199
single page version
ja sarvagnasvabhAv darek jIvano chhe. ahAhA...! bhagavAn AtmA sarvagna thAy evo ja eno svabhAv chhe, alpagna rahe ne viparItapaNe rahe evo eno svabhAv ja nathI .
ahIn kahe chhe-karavun ane jANavun nishchayathI virodharUp ja chhe. Ane mArun, Ane sukhI karun, Ane dukhI karun, Ane jivADun vagere bhAv ane vaLI hun gnAtA-draShTA chhun-em bey bhAv ek sAthe kem rahI shake? e to viruddha chhe. jANe te kare nahi ane kare te jANe nahi. lyo, AvI vAt chhe.
‘pahelA kAvyamAn lok Adine bandhanAn kAraN na kahyAn tyAn em na samajavun ke bAhyavyavahArapravRuttine bandhanA kAraNomAn sarvathA ja niShadhI chhe; bAhyavyavahAr pravRutti rAgAdi pariNAmane-bandhanA kAraNane-nimittabhUt chhe; te nimittapaNAno ahIn niShedh na samajavo.’
shun kahyun ? ke bAhyavyavahArapravRutti vakhate bandh thato ja nathI em sarvathA na mAnavun; kemake bAhyapravRutti, rAgAdi pariNAm je nishchay bandhanun kAraN chhe tene nimittabhUt chhe. eTale agnAnIne te vyavahArathI bandhanun kAraN chhe; kemake tene rAgAdi hayAt chhe.
‘gnAnIone abuddhipUrvak-vAnchhA vinA-pravRutti thAy chhe tethI bandh kahyo nathI, temane kAI svachchhande pravartavAnun kahyun nathI; kAraN ke maryAdArahit (ankush vinA) pravartavun te to bandhanun ja ThekANun chhe.’
juo, dharmI puruSho avAnchhak hoy chhe. temane rAganI ruchi vinA je bAhya- vyavahArapravRutti thAy chhe te bandhanun kAraN thatI nathI. tethI kAI temane svachchhande pravartavAnun kahyun nathI shun kahyun? game tem khAo, pIo ne kAm-bhogamAn pravarto-em nirankush pravartan karavAnun kahyun nathI. dharmIne to je kriyA thAy chhe teno te jANanAr rahe chhe ane tethI tene e kriyAthI bandh nathI. paN samakitInA nAme koI game tem svachchhandapaNe viShay-kaShAyamAn pravarte tene to te pravartan-AcharaN bandhanun ja ThekANun chhe, kemake bandhanun kAraN je rAgAdi tenA sadbhAv vinA nirankush pravartan hotun nathI.
‘jANavAmAn ne karavAmAn to paraspar virodh chhe; gnAtA raheshe to bandh nahi thAy, kartA thashe to avashya bandh thashe.’
paranI kriyA thAy eno jANanAr rahevun ane e kriyA hun karun chhun em teno kartA thavun e banne taddan viruddha chhe; tethI ek sAthe gnAtApaNun ne kartApaNun sambhavI shakatun nathI. gnAtA rahe te kartA nathI ane kartA thAy te gnAtA nathI. tyAn gnAtA rahe
PDF/HTML Page 2525 of 4199
single page version
tene bandh nathI kemake tene bandhanun kAraN je rAgAdino sadbhAv teno abhAv chhe; jyAre kartA thAy tene avashya bandh thashe kemake tene rAgAdino sadbhAv chhe. ahA! rAgAdine paranI kriyAno hun karanAro chhun em mAnashe tene mithyAtva thashe ane tethI tene bandh thashe ja. AvI vAt chhe.
“je jANe chhe te karato nathI ane je kare chhe te jANato nathI; karavun te to karmano rAg chhe, rAg chhe te agnAn chhe ane agnAn chhe te bandhanun kAraN chhe.” AvA arthanun kAvya have kahe chhe-
‘य जानाति सः न करोति’ je jANe chhe te karato nathI ‘तु’ ane ‘यः करोति अयं खलु जानाति न’ je kare chhe te jANato nathI.
shun kahyun? ke je koI AtmA potAnA shuddha ek gnAnAnandasvarUp prabhu AtmAne jANe chhe, anubhave chhe te karato nathI. karato nathI eTale ke potAmAn rAgane karato nathI. lyo, rAgane karato nathI to pachhI paranI kriyA karavAnI to vAt ja kayAn rahI?
tyAre koI panDito vaLI kahe chhe ke-AtmA paranun kare; parano kartA na mAne te digambar nahi.
are bhAI! A shun thayun chhe tane? A to mahA viparItatA chhe, narI mUDhatA chhe. ahIn to mahAn digambarAchArya em kahe chhe ke-jeNe ekalA gnAn ane Anandano samudra vignAnaghan prabhu AtmAne paryAyamAn bhALyo-anubhavyo te rAgane-vikalpane karato nathI. ahA! jene tattvadraShTi samyak pragaT thai te draShTinI paryAyano kartA chhe paN rAgano kartA nathI.
bhagavAn AtmA ekalA jANag-jANag svabhAvanun daL prabhu nitya gnAtA-draShTA svabhAvI chhe. AvA potAnA svarUpanun bhAn thaine jene paryAyamAn nirmaL ratnatrayarUp dharma pragaTayo e dharmI jIvane, haju pUraN vItarAg thayo nathI tyAn sudhI vyavahAraratnatrayano shubh vikalpa hoy chhe, paN te e shubh vikalpane potAnAmAn karato nathI, tene mAtra jANe chhe em kahe chhe. ahA! je jANe chhe te karato nathI. gajab vAt prabhu!
vaLI ‘je kare chhe te jANato nathI.’ shun kahyun? ke hun dayA, dAn, vrat, tap, bhakti Adino karanAro em je vyavahAradharmanA-vyavahAraratnatrayanA shubharAgane kare chhe te jANato nathI. jANato nathI eTale shun? ke je rAgane potAmAn kare chhe te agnAnI jIv potAno ek gnAtA-draShTAsvabhAvI AtmA chhe tene jANato nathI. ahA! kare chhe te jANato nathI. rAgane kare chhe te rAgarahit shuddha AtmAne jANato nathI. ahA! A to jainadarshananun param adbhut rahasya chhe.
PDF/HTML Page 2526 of 4199
single page version
have visheSh kahe chhe-‘तत् किल कर्मरागः’ je karavun te to kharekhar karmarAg chhe, ‘तु’ ane ‘रागं अबोधमयम् अध्यवसायम् आहुः’ rAgane (munioe) agnAnamay adhyavasAy kahyo chhe.
koI loko rAD pADe chhe ke-A to kAI karavun nahi em kahe chhe. paN AtmA to karmane kare chhe ne karmane bhogave chhe.
bhagavAn! tun shun kahe chhe A? prabhu! tun shuddha chaitanyamay gnAnAnandasvabhAvano dariyo chhe tenI tane khabar nathI. ahA! jene potAnA gnAnAnandasvabhAvanun antaramAn antadraShTi thaine bhAn thayun chhe te shun kare? te gnAn kare ke rAg kare? tene rAganun karavun to chhe nahi, paN te gnAn kare e paN vyavahAr chhe. dravya paryAyane kare evo dravya-paryAyano bhed pADavo te vyavahAr chhe.
gnAnIne rAg thAy kharo paN te rAgano jANanAramAtra rahe chhe. A antaranI (shuddha samakitanI) balihArI chhe prabhu! jyAre agnAnInI draShTi rAg upar chhe. tene karavun, karavun- evo karmarAg chhe ne? te rAgane potAnun kartavya mAne chhe tethI rAgathI bhinna paDato nathI ne andar gnAtA-draShTAsvabhAvathI bharelA potAnA bhagavAnane jANato nathI, oLakhato nathI.
ahA! gaNadharo ne indronI sabhAmAn bhagavAn sarvagnadeve je dharma kahyo te dharmanI A vAt chhe. temAn Aje koI lokone-panDitone moTo pheraphAr karI nAkhavo chhe. paN bApu! emAn pheraphAr na thAy. (tAre pharavun paDashe). dharma to trikAL dharmarUp ja raheshe. ahA! dharma eTale trikAL gnAnAnandasvabhAvI chidAnandaghan prabhu AtmAnA Ashraye nirmaL vItarAgI dashA-nirmaL ratnatrayanI dashA-pragaT karavI e enun kartavya chhe; paN rAg karavo-dayA, dAn, vrat, bhakti Adino rAg karavo e kAI kartavya nathI. e hoy chhe e judI vAt chhe paN e kAI kartavya nathI. (balake hey ja chhe).
tyAre vaLI loko kahe chhe-te vyavahArane hey kahe chhe ne vaLI te vyavahArane kare to chhe.
bhAI! ‘kare chhe’-kone kahevun? jene karmarAg chhe te kare chhe; bAkI kShaNik kRutrim rAg ne trikALI sahaj akRutrim chaitanyanA upayogamay prabhu AtmA-e bannenun jene bhedagnAn varte chhe, svabhAv-vibhAvathI jene svane parapaNe vahenchaNI thai gai chhe te rAgane-vyavahArane karato ja nathI. lyo, Avun jhINun bahu; paN A ek ja satya ane lAbhadAyak chhe.
jem sakarakand mIThAshano kand chhe, tem bhagavAn AtmA sachchidAnandasvarUp prabhu atIndriy gnAn ne Anandano kand chhe, enAmAn vikArane kare, dayA, dAn Adi vikalpane utpanna kare evo koI guN nathI. ahA! Avo AtmA ke je bhagavAn
PDF/HTML Page 2527 of 4199
single page version
sarvagnadeve jANyo, anubhavyo ne kahyo tenI jene antadraShTi thai te dharmI jIv dharmapariNatine-vItarAgapariNatine kare paN rAgAdipariNatine na kare; te paradravyanI pariNatine kare e to prashna ja nathI.
AmAnthI koI em artha kADhe ke karma AtmAmAn chhe ne karmane laine jIvane vikAr thAy chhe to em nathI. bhAI! je vikAr thAy chhe te potAnI paryAyamAn potAnA ja aparAdhathI thAy chhe. karma nimitta ho, paN vikAr potAno ja aparAdh chhe, dharmInI draShTi vikAr upar nathI paN shuddha chaitanyasvabhAv upar chhe. tethI te vikArano kartA nathI em vAt chhe. vItarAgano mArag bahu jhINo bApA! duniyA sAthe meL khAy nahi ne virodh Ubho thAy. paN shun thAy?
bhAI! tun AtmA chho ne! shuddha chaitanyaghan prabhu tun Anandanun dhAm chho ne! bhAI! tun emAn jA ne, emAn ja sthiti karIne rahe ne. tethI tane nirAkul Anand thashe ane karavAno bojo raheshe nahi.
karavun te to karmarAg chhe. karmarAg eTale rAgAdi kriyA karavAnI ruchi. shun kahyun? ke rAgAdi kriyAnI ruchi-prem te karmarAg chhe. te karmarAgane bhagavAn gaNadharadevoe, munivaroe agnAnamay adhyavasAy kahyo chhe. rAganI ruchi vA upayogamAn rAganun ekatva karavun te agnAnamay adhyavasAy chhe.
ahAhA...! bhagavAn AtmA chidAnandaghanaprabhu ek jANag-jANag-jANag svabhAvamay chhe; ane rAg chhe te agnAnamay chhe kemake temAn gnAnano ansh nathI. mATe karmarAgane agnAnamay adhyavasAy kahyo chhe. rAganA kartApaNAno adhyavasAy agnAnamay adhyavasAy chhe ane te ja mithyAdarshanarUp mahApAp ne mahA ahit chhe.
are! anantakALamAn eNe satya shun chhe e jANavAnI darakAr na karI ane bahAranA badhA bhapakAmAn-chamakadamakamAn munjhAy gayo! e bhapakA to ekakor rahyA; ahIn kahe chhe- bhagavAn! andaramAn je rAg thAy teno tun kartA thAy e tArun mahA ahit chhe; mahA ahit chhe eTale ke enA garbhamAn anantA janma-maraNanAn dukh paDelAn chhe. samajANun kAn...?
ahAhA...! pote ek gnAn ne AnandasvarUp chhe. ATh varShanI bAlikA hoy paN potAnA sahaj paramAtmasvarUpanI draShTi thaine samyagdarshan pAme tyAre, rAg to haju chhe ne tethI lagna kare toy, tene karmarAg nathI; e rAgamAn ekatvabuddhi nathI. juo, traN gnAnanA svAmI shrI shAntinAth, shrI kunthunAth ane shrI aranAth traNey tIrthankar hatA, chakravartI hatA ane kAmadev puruSh hatA. shun temanA sharIranun saundarya! aho! chha khanDamAn kayAny joevA na maLe tevun temanun adbhut rUp hatun. emane chhannu
PDF/HTML Page 2528 of 4199
single page version
hajAro strIo ane chhannu karoDanun pAyadaL Adi mahAvaibhav hato. ahA! paN e saghaLI chIjomAn munjhAyelA na hatA. enA prati je rAg thato hato tenA paN te kartA nahotA, mAtra enA gnAtA-draShTA rahIne jANatA-dekhatA hatA. aho! jemane karmarAg nahoto evA te dharmAtmA hatA.
atyAre to prarUpaNA ja AvI chhe ke-paranI dayA pALo to dharma thashe.
are bhagavAn! paranI dayA tun pALI shakato nathI, tathApi paranI dayA pALavAno jo tane karmarAg chhe, paranI dayAnA bhAvamAn jo tane lAbhabuddhi vA ekatva chhe to tun mithyAdraShTi chho. ahA! dharmI puruSh to potAne je shuddha nirmaL pariNati thAy ene jANe chhe ane sAthe je ashuddha rAgAnsh hoy tene paN mAtra jANe ja chhe; je rAgAnsh thayo ene kare nahi, ene aDey nahi, aDayA vinA gnAtApaNe mAtra tene jANee ja chhe. AvI adbhut vAt chhe! aho! A kaLash mahA alaukik chhe.
vItarAg sarvagna parameshvar jene ek samayamAn traNakAL-traNalok jaNAyA chhe te bhagavAn kevaLInI vANImAn A Avyun chhe. ‘bhagavAnanI vANI’-em kahevun e vyavahAr chhe; nimittanI mukhyatAthI kahevAy ke ‘bhagavAnanI vANI’; bAkI vANI vANInI chhe; vANI to jaD chhe; vANIno kartA jIv nathI. svaparane jANavAno svabhAv jIvano chhe, paN paranun-vANInun kartApaNun jIvane nathI. chhatAn koI vANIno kartA potAne mAne to te mithyAdraShTi chhe. ahIn bIjI visheSh vAt chhe. shun? ke vANI ityAdi paranI kriyA thavAmAn je ichchhA-rAg uThe chhe te rAgamAn ekatvabuddhi hovI te mithyAtva chhe. shun kahyun? hun rAg karun evo karmarAg mithyA adhyavasAy chhe ane te avashya mithyAdraShTine ja hoy chhe. ahA! Avo mArag! atyAre to badhun lop thai gayun chhe. ahIn kahe chhe-bhagavAn! ek vAr sAmbhaL. tArA chaitanyanI prabhutAnun jo tane bhAn thAy to pAmar evA rAganun tane kartRutva na rahe, ane jo tane karmarAg chhe, rAganun kartRutva chhe to bhagavAn AtmAnun bhAn nahi thAy, AnandanI prApti nahi thAy. A bhagavAn sarvagnanun kahelun siddhAntatattva chhe.
ahAhA...! kahe chhe-rAgane agnAnamay adhyavasAy kahyo chhe. juo, ‘agnAnamay adhyavasAy’-em pATh chhe ke nahi? chhe ne. ahIn rAg eeeTale rAganI ekatvabuddhi levI chhe. rAg te hun chhun, rAgathI mane lAbh chhe-evo je adhyavasAy te rAganI ekatvabuddhi chhe. te niyamathI mithyAdraShTine hoy chhe. arthAt agnAnamay adhyavasAy jene chhe te niyamathI mithyAdraShTi chhe, kemake enI evI mithyA mAnyatA chhe ke-bIjAnI dayA pALI shakAy, bIjAne mArI shakAy, paisA Adi dhUL kamAine meLavI shakAy ne bIjAne dai shakAy ityAdi.
PDF/HTML Page 2529 of 4199
single page version
are! anAdikALathI mithyAtvane paDakhe chaDhelo te dukhI chhe. e moTo tavangar sheTh thayo, moTo rAjA thayo, moTo dev thayo paN emAn badhey e mithyAtvane laIne dukhI ja dukhI rahyo chhe. bhAI! A badhA karoDapati sheThiyA mithyAtvane laIne dukhI ja chhe. paN hun gnAnAnandasvarUpI chaitanya mahAprabhu chhun em jyAre bhAn thAy tyAre te nirAkuL Anand anubhave chhe. kemake tyAre ene rAg je dukh chhe tenI sAthe ekatvabuddhi nathI. bhAI! A to nyAyathI-lojIkathI samaje to samajAy evun chhe. ahA! pote hun gnAnAnandasvabhAvI chhun em jyAn samyagdarshanamAn bhAn thayun tyAn pachhI svabhAvathI viparIt vibhAvamAn tene ekatva kem rahe? vibhAv mArun kartavya chhe evI draShTi tene kem hoy? ahA! rAg thAy kharo, hoy kharo, topaN gnAnI rAgamAn nathI, gnAnamAn chhe, svabhAvanA bhAnamAn chhe.
AmAny lokonI moTI takarAr! shun? ke vyavahAraratnatrayathI nishchay pragaT thAy. are prabhu! tun shun kahe chhe bhAI? vyavahAraratnatrayano je vikalpa chhe e shuddha chaitanyasvabhAvathI-vItarAgasvabhAvathI viruddha bhAv chhe. to viruddha evA rAgano kartA thAy ene akartApaNun (-vItarAgatA) kaI rIte pragaT thAy? koI rIte na thAy. ahIn to rAganA kartRutvane mithyA adhyavasAy kahI te niyamathI mithyAdraShTione hoy chhe em kahyun chhe. samajANun kAI....?
ahA! gnAnIne karmarAg nathI, agnAnamay adhyavasAy nathI. tethI gnAnI kadAchit laDAImAn Ubho hoy topaN tene rAg (-rAganI ruchi) vidyamAn nathI tethI tene bandh nathI; jyAre agnAnI muni thayo hoy, chhakAyanI hinsA bahAramAn karato-karAvato na hoy topaN andaramAn vyavahAranA rAg sAthe ekatva hovAthI tene rAg (-rAganI ruchi) vidyamAn chhe tethI tene avashya bandh thAy chhe. lyo, e ja kahyun chhe ke-
‘च’ ane ‘सः बन्धहेतुः’ te bandhanun kAraN chhe. ahA? karmarAg ke je agnAnamay adhyavasAy chhe te bandhanun kAraN chhe. have Avun sAmbhaLavuny kaThaN paDe tene te samajavun to kyAy dUr rahI gayun. shun thAy? bichAro agnAnaandhakAramAn aTavAI jAy!
PDF/HTML Page 2530 of 4199
single page version
जो मण्णदि हिंसामि य हिंसिज्जामि य परेहिं सत्तेहिं। सो मूढो अण्णाणी णाणी एत्तो दु विवरीदो।। २४७।।
स मूढोऽज्ञानी ज्ञान्यतस्तु विपरीतः।। २४७।।
have mithyAdraShTinA Ashayane gAthAmAn spaShTa rIte kahe chhe-
te mUDh chhe, agnAnI chhe, viparIt ethI gnAnI chhe. 247.
gAthArtha– [यः] je [मन्यते] em mAne chhe ke [हिनस्मि च] ‘hun par jIvone mArun chhun (-haNun chhun) [परैः सत्त्वैः हिंस्ये च] ane par jIvo mane mAre chhe’, [सः] te [मूढः] mUDh (-mohI) chhe, [अज्ञानी] agnAnI chhe, [तु] ane [अतः विपरीतः] AnAthI viparIt (arthAt Avun nathI mAnato) te [ज्ञानी] gnAnI chhe.
TIkA– ‘par jIvo ne hun haNun chhun ane par jIvo mane haNe chhe’-evo adhyavasAy dhruvapaNe (-nishchitapaNe, niyamathI) agnAn chhe. te adhyavasAy jene chhe te agnAnIpaNAne lIdhe mithyAdraShTi chhe; ane jene te adhyavasAy nathI te gnAnIpaNAne lIdhe samyagdraShTi chhe.
bhAvArtha– ‘par jIvone hun mArun chhun ane par mane mAre chhe’ evo Ashay agnAn chhe tethI jene evo Ashay chhe te agnAnI chhe-mithyAdraShTi chhe ane jene evo Ashay nathI te gnAnI chhe-samyagdraShTi chhe.
nishchayanaye kartAnun svarUp e chhe ke-pote svAdhInapaNe je bhAvarUpe pariName te bhAvano pote kartA kahevAy chhe. mATe paramArthe koI koInun maraN karatun nathI. je parathI paranun maraN mAne chhe, te agnAnI chhe. nimittanaimittikabhAvathI kartA kahevo te vyavahAranayanun vachan chhe; tene yathArtha rIte (apekShA samajIne) mAnavun te samyaggnAn chhe.
have mithyAdraShTinA Ashayane gAthAmAn spaShTa rIte kahe chhe-
“par jIvone hun haNun chhun ane par jIvo mane haNe chhe”-evo adhyavasAy
PDF/HTML Page 2531 of 4199
single page version
dhruvapaNe (-nishchitapaNe, niyamathI) agnAn chhe. te adhyavasAy jene chhe te agnAnIpaNAne lIdhe mithyAdraShTi chhe.
shun kIdhun? ke par jIvone eTale ke ekendriyathI panchendriy sudhInA badhA jIvo je sharIr sahit chhe temane hun haNun chhun-haNI shakun chhun em je mAne chhe te niyamathI mUDh agnAnI chhe. bIjA jIvone haNavun eTale shun? enI vyAkhyA em chhe ke ene dash prAN chhe enAthI hun eno judo karI shakun chhun. pAnch Indriy, man-vachan-kAy, Ayu ne shvAs vagerethI enA AtmAne judo karI shakun chhun. bhAI! hun Indriyo kApI shakun, Ankhane phoDI shakun ItyAdi je mAnyatA chhe te niyamathI agnAn chhe, mUDhatA chhe.
prANo jaD chhe ne AtmA chetan chhe. banne judI judI chIj chhe. koI koIne aDey nahi to pachhI AtmA jaD prANone judo kem karI shake? traNakALamAn na karI shake. bApu! A vItarAgano mArga duniyAthI sAv judo chhe. eTale to keTalAk kahe chhe ke A sonagaDhathI navo kADhayo chhe. paN bhAI! A to sanAtan mArga chhe, tene ahIn AchArya kundakunde pragaT karyo chhe ane te ahIn kahevAy chhe. samajANun kAI...?
‘hun parane haNun ne parajIvo mane haNe’-emAn to hun ne par-banne bhinna bhinna dravya chhe. bhAI! ek dravyane anya dravyanI kriyA karatun mAne chhe e to mUDh agnAnI chhe. kem? kemake e paranI kriyA kyAn karI shake chhe? paranun je astitva hayAtI chhe te to ene- potAne laIne chhe, kAI Ane laIne nathI. aho! A traNalokanA nAthano svatantratAno DhanDhero chhe ke-sarva dravyo svatantra chhe, koI koIne laIne chhe, vA koI dravya anyadravyanI kriyA kare chhe em chhe ja nahi.
paN nimitta to chhe ne?
uttara– nimitta chhe eno artha shun? eTalo ja ke kAryakALe bIjI chIjanI hayAtI- mojudagI chhe, paN AmAn-upAdAnamAn te kAI kare chhe em chhe nahi.
AgaLanI gAthAomAn paN AvI gayun ke-rAganI ekatAbuddhi bandhanun kAraN chhe paN man-vachan-kAyanI kriyA ke chetan-achetanano ghAt Adi bahAranI kriyA bandhanun kAraN nathI. matalab ke te paranI kriyA karI shakato ja nathI. ahIn paN kahe chhe ke-hun parane haNun chhun ke par mane haNe chhe evo je adhyavasAy nAm mithyA mAnyatA chhe te dhruvapaNe eTale niyamathI chokkasapaNe agnAn chhe. have jainamAn janmelAne paN khabar nathI ke jain- parameshvar shun kahe chhe? A to haNavAnun kIdhun chhe, AgaL jivADavAnun paN kaheshe.
PDF/HTML Page 2532 of 4199
single page version
ekendriy je shAkabhAjI-bhInDA, turiyAn, dUdhI ItyAdine hun chharI vaDe kApI shakun chhun ne AngaLIthI chUnTI shakun chhun-em paranI kriyA karI shakun chhun em mAnanAro mithyAdraShTi chhe; kemake AtmA sharIrAdi parathI judo hovAthI te AngaLI halAvI shake nahi ne AngaLIthI chharI vaDe kApI shake nahi. bApu! A to jagat samakSha vItarAg parameshvarano pokAr chhe. bhAI! shun tun paranI kriyA karI shake chhe? paranI sattAmAn shun tAro pravesh chhe ke tun ene haNI shake? par jIvanI sattAmAn ke jaD paramANumAn tAro pravesh ja nathI, pachhI tun parane kem haNI shake? vaLI tArI sattAmAn par jIvano ke paramANuno praveesh ja nathI; pachhI par jIvo tane kem haNI shake?
tyAre keTalAkane em thAy ke-jo Am chhe to badhA ek bIjAne nirankush thaI mArashe.
are bhAI! koI koI anyane mArI shakato ja nathI tyAn pachhI prashna shun chhe? bhAI! A to ‘जिणपण्णत्तो धम्माe’-bhagavAn jineshvaradeve kahelo dharma mahA alaukik! je samajashe te svarUpamAn raheshe, bAkI agnAnInI shun kathA? (te to rakhaDashe).
bhAI! koI koI parane mArI shakato nathI e siddhAnt chhe. mAravAnA bhAv hoy, paN ethI te sAmA jIvane mArI shake chhe kAI? bIlakul nahi hon.
to juo, rAjAnA hukamathI panDit shrI ToDaramalajIne hAthIne page masaLI nAkhyA ke nahi?
bApu! e to kriyA je kALe thavAnI hatI te thaI chhe, eno bIjo koI (hAthI ke rAjA) karanAro nathI. (nimittathI kahevAy e vAt bIjI chhe). ahA! kevo e dharmanI draDhatAno prasang! mane koI haNatun nathI evI shraddhAnI samatAno e mahA alaukik prasang hato. ahA! pote viShamatA rahit bhagavAn gnAnasvabhAvamAn rahI gayA ane deh chhUTI gayo.
bIje, AtmA ajar-amar chhe; mATe tun mAr, tane vAndho nathI-em je upadesh chhe e to tattvathI taddan viparIt vAt chhe. ahIn to mAravAno je abhiprAy chhe ke hun parane haNun ne par mane haNe te mithyAtva chhe em kahe chhe, kemake koI koIne mArI shakatun ja nathI. mithyAtva eTale shun? mithyAtva eTale je anant sansAranun kAraN chhe evun mahApAp. je thaI shake nahi te thaI shake chhe em anant-anant padArtha sambandhI mAnavun-evI mithyAshraddhAmAn anant-anant ras-anubhAg chhe ane enA phaLamAn anant sansAr chhe.
have kahe chhe-‘ane jene te adhyavasAy nathI te gnAnIpaNAne lIdhe samyagdraShTi chhe.’ ahA! gnAnIne, bIjo mAravA Ave te kALe, mane e mArI shakato nathI evA
PDF/HTML Page 2533 of 4199
single page version
abhiprAyanI draDhatA hoy chhe tethI samatAbhAv pragaT thAy chhe shrImadnA ‘apUrva avasar’mAn Ave chhe ne ke-
‘ekAkI vicharato vaLI smashAnamAn, vaLI parvatamAn vAgh-sinh sanyog jo; aDol Asan ne manamAn nahi kShobhatA, param mitrano jANe pAmyA yog jo.’ - apUrva
ahA! vAgh-sinh khAvA Ave to jANe mitrano yog thayo em samaje; matalab ke gnAnIne te kALe chittamAn dveSh ke kShobh na upaje. kem? kemake sharIr mArun nathI, mArun rAkhyun rahyun nathI ane e levA Avyo chhe te bhale laI jAy, emAn mane shun chhe? AvI samyagdarshanamAn samatA hoy chhe. hun parane haNun ne par mane haNe evo adhyavasAy jene nathI tene asAdhAraN samatA hoy chhe. tethI to kahyun ke te gnAnIpaNAne lIdhe samyagdraShTi chhe. AvI vAt chhe!
‘par jIvone hun mArun chhun ane par mane mAre chhe’- evo Ashay agnAn chhe tethI jene evo Ashay chhe te agnAnI chhe-mithyAdraShTi chhe ane jene evo Ashay nathI te gnAnI chhe-samyagdraShTi chhe.
ahA! pratyek sattA abhedya chhe. koInI sattAmAn koI anyano pravesh ja nathI to pachhI koI koIne mAre e vAt ja kyAn rahe chhe? mATe par jIvone hun haNun chhun ane par mane haNe chhe evo Ashay nAm abhiprAy-ruchi agnAn chhe. tethI jene evo abhiprAy chhe te mithyAdraShTi chhe ane jene evo Ashay nathI te gnAnI-samyagdraShTi chhe.
‘nishchayanaye kartAnun svarUp e chhe ke-pote svAdhInapaNe je bhAvarUpe pariName te bhAvano pote kartA kahevAy chhe. mATe paramArthe koI koInun maraN karatun nathI. je parathI paranun maraN mAne chhe, te agnAnI chhe.’
dash prANono viyog thavo enun nAm maraN chhe. have jyAn prAN ja enAn nathI tyAn hun enA prANane haNun e kyAn rahyun? jyAn prAN ja mArA nathI tyAn mArA prANane bIjA haNe e vAt ja kyAn rahI? bhAI! koI koInun maraN kare e vastusthiti ja nathI.
‘nimittanaimittikabhAvathI kartA kahevo te vyavahAranayanun vachan chhe; tene yathArtha rIte mAnavun te samyaggnAn chhe.’ vyavahArathI kahevAy ke ANe Ane mAryo, ANe Ane bachAvyo. e to maraN-jIvananA kALe bahAramAn bIjA kono bhAv nimitta hato tenun gnAn karAvavA mATe kathan chhe; bAkI koI koIne mAre ke bachAve chhe e vastusvarUp nathI. Am vyavahAranA vachanane apekShA samajI yathArtha mAnavun te samyaggnAn chhe. samajANun kAI....?
PDF/HTML Page 2534 of 4199
single page version
कथमयमध्यवसायोऽज्ञानमिति चेत्–
आउं ण हरेसि तुमं कह ते मरणं कदं तेसिं।। २४८।।
आउक्खयेण मरणं जीवाणं जिणवरेहिं पण्णत्तं।
आउं ण हरंति तुहं कह ते मरणं कदं तेहिं।। २४९।।
आयुर्न हरसि त्वं कथं त्वया मरणं कृतं तेषाम्।। २४८।।
आयुःक्षयेण मरणं जीवानां जिनवरैः प्रज्ञप्तम्।
आयुर्न हरन्ति तव कथं ते मरणं कृतं तैः।। २४९।।
have pUchhe chhe ke A adhyavasAy agnAn kaI rIte chhe? tenA uttararUpe gAthA kahe chhe-
tun Ayu to harato nathI, ten maraN kayam tenun karyun? 248.
chhe AyukShayathI maraN jIvanun em jinadeve kahyun,
te Ayu tuj haratA nathI, to maraN kayam tArun karyun? 249.
gAthArtha– (he bhAI! ‘hun par jIvone mArun chhun’ em je tun mAne chhe, te tArun agnAn chhe.) [जीवानां] jIvonun [मरणं] maraN [आयुःक्षयेण] AyukarmanA kShayathI thAy chhe em [जिनवरैः] jinavaroe [प्रज्ञप्तम्] kahyun chhe; [त्वं] tun [आयुः] par jIvonun Ayukarma to [न हरसि] harato nathI, [त्वया] to te [तेषाम् मरणं] temanun maraN [कथं] kaI rIte [कृतं] karyun?
(he bhAI! ‘par jIvo mane mAre chhe’ em je tun mAne chhe, te tArun agnAn chhe.) [जीवानां] jIvonun [मरणं] maraN [आयुःक्षयेण] AyukarmanA kShayathI thAy chhe em [जिनवरैः] jinavaroe [प्रज्ञप्तम्] kahyun chhe; par jIvo [तव आयुः] tArun Ayukarma to [न हरन्ति] haratA nathI, [तैः] to temaNe [ते मरणं] tArun maraN [कथं] kaI rIte [कृतं] karyun?
TIkA– pratham to, jIvone maraN kharekhar sva-AyukarmanA (potAnA AyukarmanA) kShayathI ja thAy chhe, kAraN ke sva-AyukarmanA kShayanA abhAvamAn (arthAt potAnA
PDF/HTML Page 2535 of 4199
single page version
Ayukarmano kShay na hoy to) maraN karAvun (-thavun) ashakya chhe; vaLI sva-Ayukarma bIjAthI bIjAnun harI shakAtun nathI, kAraN ke te (potAnun Ayukarma) potAnA upabhogathI ja kShay pAme chhe; mATe koI paN rIte bIjo bIjAnun maraN karI shake nahi. tethI ‘hun par jIvone mArun chhun ane par jIvo mane mAre chhe’ evo adhyavasAy dhruvapaNe (-nishchitapaNe) agnAn chhe.
bhAvArtha– jIvanI je mAnyatA hoy te mAnyatA pramANe jagatamAn banatun na hoy, to te mAnyatA agnAn chhe. potAthI paranun maraN karI shakAtun nathI ane parathI potAnun maraN karI shakAtun nathI, chhatAn A prANI vRuthA evun mAne chhe te agnAn chhe. A kathan nishchayanayanI pradhAnatAthI chhe.
vyavahAr A pramANe chhe- paraspar nimittanaimittikabhAvathI paryAyanA utpAd-vyay thAy tene janma-maraN kahevAmAn Ave chhe; tyAn jenA nimittathI maraN (-paryAyano vyay) thAy tenA viShe em kahevAmAn Ave chhe ke ‘ANe Ane mAryo’, te vyavahAr chhe.
ahIn em na samajavun ke vyavahArano sarvathA niShedh chhe. jeo nishchayane nathI jANatA, temanun agnAn maTADavA ahIn kathan karyun chhe. te jANyA pachhI banne nayone avirodhapaNe jANI yathAyogya nayo mAnavA.
pharI pUchhe chhe ke “ (maraNano adhyavasAy agnAn chhe em kahyun te jANyun; have) maraNanA adhyavasAyano pratipakShI je jIvanano adhyavasAy tenI shI hakIkat chhe?” teno uttar kahe chhe-
have pUchhe chhe ke A adhyavasAn agnAn kaI rIte chhe? tenA uttararUpe gAthA kahe chhe-
‘pratham to, jIvone maraN kharekhar svaAyukarmanA (potAnA AyukarmanA) kShayathI ja thAy chhe...’
koI bIjo mAre chhe-mArI shake chhe em nahi, enun AyuShya pUrun thayun eTale maraN thAy chhe-deh chhUTe chhe. je samaye ne kShetre AyuShya pUrun thAy eTale te samaye tyAn deh chhUTI jAy chhe. samajANun kAI...? bApA! A to bhagavAn jineshvaranI vANI! gAthAmAn chhe ne ke-‘जिणवरेहिं पण्णत्तं’–bhagavAn jineshvar Am kahe chhe.
PDF/HTML Page 2536 of 4199
single page version
tyAre koI vaLI kahe chhe-lyo, jinavar bhAShA karI shake chhe ke nahi? juo, gAthAmAn-‘जिणवरेहिं पण्णत्तं’ em chhe ke nahi?
are bhAI! e to vANInA kALe vANInun bAhya nimitta koN hatun enun tyAn gnAn karAvyun chhe; bAkI vANIrUpe to bhAShAvargaNAnA pudgalonA skandh pariNamyA chhe, bhagavAn jineshvar nahi.
jayapuramAn khANiyA-charchAmAn A prashna thayo hato ke kundakundAchArya pahelI gAthAmAn ‘वोच्छामि’-‘hun kahun chhun’ em lakhyun chhe ne tame kaho chho AtmA kahI shake nahi-A kevI vAt?
bApu! AvI ADoDAI na shobhe bhAI! ‘वोच्छामि’ kahyun e to vyavahAranayanun vachan chhe. bhAShAvargaNAnA paramANuonI shabdarUpe pariNamavAnI je kALe jem yogyatA hoy te kALe teo bhAShArUpe tem pariNamI jAy chhe, bIjo jIv to temAn nimittamAtra chhe. bAkI bIjo shun kare? bhAI! tun nayavibhAg jANato nathI tethI badhA goTA uThe chhe.
ahIn kahe chhe-jIvone maraN sva-AyukarmanA kShayathI ja thAy chhe; koI bIjo maraN kare chhe em nahi.
have AmAny loko tarka kare chhe ke-karmano kShay thAy chhe tyAre deh chhUTe chhe ne? jIv Ayukarma hoy tyAnsudhI ja dehamAn rahe chhe ne?
e to bhAI! jyAre deh chhUTavAno kAL hoy tyAre chhUTI jAy chhe ane jyAn sudhI dehamAn rahevAno kAL hoy tyAnsudhI dehamAn rahe chhe. jIvanI koI evI ja yogyatA chhe ne Ayukarmano kShay ne uday te te kALe nimitta hoy chhe. bhAI! Ayukarma to jaD bhinna chhe, ne jIv bhinna chhe. to jaDakarma jIvane shun kare? kAI nahi. ahIn to jIvanA maraN kALe Ayukarmano kShay niyamathI nimitta chhe em batAvavun chhe. ‘kharekhar’- em shabda chhe ne? ‘kharekhar’ shabdathI Ayukarmano kShay niyamarUp nimitta chhe em batAvavun chhe paN e nimittathI maraN thAy chhe em batAvavun nathI. ahA! koI par, paranun maraN karI shake chhe evI mithyA mAnyatAno niShedh karavA maraNakALamAn niyamarUp nimitta je Ayukarmano kShay te nimittanI mukhyatAthI gAthAmAn vAt karI chhe. samajANun kAI....?
shun kahe chhe? ‘pratham to, jIvone maraN kharekhar svaAyukarmanA kShayathI ja thAy chhe, kAraNake sva-AyukarmanA kShayanA abhAvamAn maraN karAvun (-thavun) ashakya chhe.’ potAnA Ayukarmano kShay na hoy to maraN karAvun ashakya chhe. arthAt koI bIjA koIne mArI shake ja nahi A siddhAnt chhe. A chhokarAo koI veLA ramatA
PDF/HTML Page 2537 of 4199
single page version
nathI? tyAre chakalInun bachchun mALAmAnthI paDI gayun hoy tyAn upar sunDalo (Topalo) DhAnkI rAkhe. pote mALAmAn Unche pahonchI shake nahi eTale koI Avashe to Unche mALAmAn mUkI deshe em bachAvavAno chhokarAono bhAv hoy. paN e bhAv shun kare? enun AyuShya pUrun thavAno kAL hoy to tyAn mIndaDI AvIne sunDalo Uncho karIne mArI nAkhe; ane enun AyuShya hoy to tenA jIvanane anukUL bAhya nimitta tyAn maLI Ave. bAkI koI koIne mAre ke jivADe e vAt ja satya nathI. koN mAre? ne koN jivADe? have kahe chhe-
‘vaLI sva-Ayukarma bIjAthI bIjAnun harI shakAtun nathI, kAraN ke te potAnA upabhogathI ja kShay pAme chhe; mATe koI paN rIte bIjo bIjAnun maraN karI shake nahi.’
shun kIdhun? potAnun Ayukarma koI bIjo harI shakato nathI kAraN ke te potAnA upabhogathI ja kShay pAme chhe. pote potAne kAraNe tyAn rahevAno jeTalo kAL hato teTalo ja kAL AyuShyane bhogave chhe. ahIn jaD Ayukarmane bhogave chhe em vAt nathI; paN potAnI tyAn rahevAnI-bhogavavAnI yogyatA ja eTalA kALanI hatI, Ayukarma to emAn nimitta chhe. shun thAy? nayakathan na samaje eTale lokone vAte vAte vAndhA uThe chhe!
bhAI! A to traNalokanA nAthanI vANI, bApA! jene so indro-asankhya devatAnA svAmI indro-dharmasabhAmAn galuDiyAnnI jem namra thaIne sAmbhaLe chhe. bApu! e vANI kevI hoy! ahAhA....! jyAn moTA senkaDo vAgh ne sinh jangalamAnthI AvI ne samosaraNamAn ati shAntithI besIne sAmbhaLe te vANInun shun kahevun? shun nyAy ane shun mArag!! bhAI! e kAI vAdavivAde samajAy evun nathI hon.
have kahe chhe-‘tethI hun par jIvone mArun chhun ane par jIvo mane mAre chhe-evo adhyavasAy dhruvapaNe (-nishchitapaNe) agnAn chhe.’ lyo, e (-jIv) paranun maraN karI shakato nathI ne mAne chhe ke karI shakun chhun tethI e tenun niyamathI agnAn chhe. e agnAn dIrgha sansAranun kAraN chhe.
‘jIvanI je mAnyatA hoy te mAnyatA pramANe jagatamAn banatun na hoy, to te mAnyatA agnAn chhe. potAthI paranun maraN karI shakAtun nathI ane parathI potAnun maraN karI shakAtun nathI, chhatAn A prANI vRuthA evun mAne chhe te agnAn chhe. A kathan nishchayanayanI pradhAnatAthI chhe.’
‘vyavahAr A pramANe chhe- paraspar nimittanaimittikabhAvathI paryAyanA utpAd-vyay thAy tene janma-maraN kahevAmAn Ave chhe; tyAn jenA nimittathI maraN (-paryAyano
PDF/HTML Page 2538 of 4199
single page version
vyay) thAy tenA viShe em kahevAmAn Ave chhe ke-ANe Ane mAryo, te vyavahAr chhe.’ bhAI! tyAn nimitta koN hatun tenun gnAn karAvavA e vyavahArathI kathan chhe.
‘ahIn em na samajavun ke vyavahArano sarvathA niShedh chhe. jeo nishchayane nathI jANatA, temanun agnAn maTADavA ahIn kathan karyun chhe.’
shun kIdhun? paraspar nimittathI kriyA thAy chhe tyAn kahevAy chhe ke ANe Ane mAryo. Avo nimittanaimittik sambandh chhe. vyavahAr vyavahAranI rIte barAbar chhe, paN nishchaye em nathI. jeo nishchayane-satyArthane nathI jANatA te temanun agnAn chhe. A agnAnane maTADavA ahIn nishchayapradhAn kathan karyun chhe. potAthI paranun maraN karI shakAtun nathI ane parathI potAnun maraN karI shakAtun nathI e nishchay chhe, satyArtha chhe. have kahe chhe-
‘te jANyA pachhI banne nayone avirodhapaNe jANI yathAyogya mAnavA.’
kharekhar to paradravyanI kriyA-parane mAravAnI kriyA-AtmAnA adhikAranI vAt nathI, tevI rIte par mane mAre-mArI shake evo adhikAr parane paN nathI. A vastusthiti chhe. tathApi dravyomAn paraspar nimittanaimittikabhAvathI kriyA bane chhe tyAn nimittanun yathArtha gnAn karAvavun hoy tyAre A nimittathI thayun em vyavahArathI kahevAmAn Ave chhe. A pramANe banne nayone avirodhapaNe jANI yathArtha mAnavun em kahe chhe. jIvanun maraN nAm prANono viyog to enA kALe thavAyogya sahaj thayo chhe tyAn par padArtha nimittamAtra chhe em yathArtha mAnavun. (par padArthe maraN nIpajAvyun chhe em na mAnavun)
gnAnI-samyagdraShTi paN jyAre svarUpamAn lIn trigupti-gupta samAdhisthit hoy tyAre ene ‘parane mArun’ evo abhiprAy to dUr raho, evo vikalpey nathI. paN jyAre AnandanI samAdhimAnthI bahAr pramAd dashAmAn Ave tyAre kadAch vikalpa Ave ke-‘Ane mArun,’ topaN te kALe mAnyatA to em ja chhe ke hun Ane mArI shakato nathI; jo te mare chhe to enun Ayu pUrun thavAthI mare chhe, hun to temAn nimittamAtra chhun. juo, nimittamAtra judun ne nimittakartA judun hon. gnAnIne kartApaNAno abhiprAy nahi hovAthI paranI kriyAmAn te nimittamAtra chhe ane agnAnIne, hun karun chhun em kartApaNAno abhiprAy hovAthI te nimittakartA kahevAy chhe. hun kartA chhun em agnAnI mAne chhe ne! tethI te nimittakartA chhe.
gnAnI to yathArtha em mAne chhe ke- A mArun kArya nathI, A men karyun nathI. svarUpasthiratA nathI tethI pramAdavash paraghAtano vikalpa Avyo chhe, paN hun ene mArI shakun chhun, vA mArA vikalpanA kAraNe e marashe em te mAnato nathI. e marashe to
PDF/HTML Page 2539 of 4199
single page version
enun AyuShya pUrun thatAn marashe, hun to nimittamAtra chhun. tene je mAravAno vikalpa Avyo chhe te asthiratAno-chAritrano doSh chhe, paN mithyAtvano doSh nathI. jyAre agnAnI to ethI viparIt em mAne chhe ke-A mArun kArya chhe, A men karyun chhe, hun te karI shakun chhun ne karyun chhe. Avo viparIt abhiprAy chhe tethI te nimittakartA kahevAy chhe.
PDF/HTML Page 2540 of 4199
single page version
सो मूढो अण्णाणी णाणी एत्तो दु विवरीदो।। २५०।।
स मूढोऽज्ञानी ज्ञान्यतस्तु विपरीतः।। २५०।।
te mUDh chhe, agnAnI chhe, viparIt ethI gnAnI chhe. 2pa0.
gAthArtha– [यः] je jIv [मन्यते] em mAne chhe ke [जीवयामि] hun par jIvone jivADun chhun [च] ane [परैः सत्त्वैः] par jIvo [जीव्ये च] mane jivADe chhe, [सः] te [मूढः] mUDh (-mohI) chhe, [अज्ञानी] agnAnI chhe, [तु] ane [अतः विपरीतः] AnAthI viparIt (arthAt je Avun nathI mAnato, AnAthI UlaTun mAne chhe) te [ज्ञानी] gnAnI chhe.
TIkA– ‘par jIvo ne hun jivADun chhun ane par jIvo mane jivADe chhe’ evo adhyavasAy dhruvapaNe (-atyant chokkas) agnAn chhe. te adhyavasAy jene chhe te jIv agnAnIpaNAne lIdhe mithyAdraShTi chhe; ane jene te adhyavasAy nathI te jIv gnAnIpaNAne lIdhe samyagdraShTi chhe.
bhAvArtha– ‘par mane jIvADe chhe ane hun parane jIvADun chhun’ em mAnavun te agnAn chhe. jene e agnAn chhe te mithyAdraShTi chhe; jene e agnAn nathI te samyagdraShTi chhe.
pharI pUchhe chhe ke-‘(maraNano adhyavasAy agnAn chhe em kahyun te jANyun; have) maraNanA adhyavasAyano pratipakShI je jIvanano adhyavasAy tenI shI hakIkat chhe?’-teno uttar kahe chhe-
‘par jIvone hun jivADun chhun ane par jIvo mane jivADe chhe-evo adhyavasAy dhruvapaNe (atyant chokkas) agnAn chhe.’