Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 296-297 ; Kalash: 182.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 146 of 210

 

PDF/HTML Page 2901 of 4199
single page version

* gAthA 29pa TIkA uparanun pravachan *

‘AtmA ane bandhane pratham to temanAn niyat svalakShaNonA vignAnathI sarvathA ja chhedavA arthAt bhinna karavA.’

‘pratham to’ -sanskRitamAn ‘तावत्’ shabda chhe ne? eTale ke samakit pAmavA pahelAn ane pAmavA kALe sau pahelAn shun karavun? pahelAmAn pahelun A karavun em kahe chhe. shun? ke tun AtmA koN chho? ne A vikAr koN chhe? ahA! e bannenA niyat svalakShaNone jANIne-nishchit karIne gnAn vaDe bannene sarvathA ja chhedavA-bhinna karavA. ahA! pote trikAL shAshvat shuddha ek chetanAlakShaN jIv chhe ne A rAgAdi vikAranA utpannadhvansI kShaNik bhAvo bandhanun lakShaN chhe em bannene niyat svalakShaNonA bhedathI bhinna jANI gnAn vaDe bannene sarvathA ja bhinna karavA. rAg vaDe chhedavA em nahi; rAg to agnAnamay jaD AndhaLo chhe, enAthI kem chhedAy? na chhedAy. vaLI ‘sarvathA ja’ chhedavA em kahyun chhe; matalab ke samastapaNe chhedavA em kahevun chhe. bhAI! vItarAg parameshvar jineshvaradevanI A AgnA chhe.

loko kahe chhe ne? ke dayA pALo, vrat karo, dAn karo, bhakti karo, pUjA karo-e karatAn karatAn (nishchay dharma) thashe; paN enI ahIn nA pADe chhe. ahIn to kahe chhe-e sarva vyavahAr chhe te rAg chhe, bandhanun lakShaN chhe ane ene sarvathA ja bhinna pADatAn lAbh thAy, samakit thAy, enAthI na thAy; enAthI to bandh thAy. vyavahAr pahelo ne nishchay pachhI em ahIn kahyun nathI. koI ThekANe shAstramAn em Ave to e bhUtanaigamanaye nimittanun gnAn karAvavA mATe kahyun chhe em yathArtha samajavun. (ane e to jene samakit thayun chhe enI vAt chhe).

koIne thAy ke bahAramAn gIloDAn vagere shAkanA chharI vaDe kaTakA karavAnun kahe to e to samajAy paN Ane (-AtmA ane bandhane) sarvathA ja judA karavAnun shen samajAy? em ke A samajAtun nathI.

are bhAI! shAkanA kaTakA to tun kayAn karI shake chhe? shAkanA kaTakA karavAnun to tArun sAmarthya ja nathI. (paradravya paradravyanun kAI kare evun koI dravyamAn sAmarthya ja hotun nathI). paN rAgathI-bandhathI bhinna potAnA AtmAne anubhavavo e to tArun sAmarthya chhe. antarmukh vaLelI gnAnanI dashA vaDe bhinna AtmAne anubhavI shakAy chhe. bhAI! A to tane samajAy evun chhe ne nAth!

ahA! paN ene kayAn samajavAnI darakAr chhe? arere! chidAnandaghan prabhu AtmAnI samajaN vinA jagat Akhun chorAsInA avatAramAn rakhaDI-ravaDI mare chhe! anantakALamAn ene nArakI ne pashunA anantabhav karyA. kadAchit manuShya thayo ane


PDF/HTML Page 2902 of 4199
single page version

emAn k kpuNyayogathI sagavaDatA maLI to badhun bhUlI gayo, ne chaDhI gayo madamAn. vaLI koI rAganI mandatAmAn salavAI gayo; em ke vyavahAr karatAn karatAn thAy. are! eNe A vAt sAmbhaLavAnI ne samajavAnI darakAr karI nahi!

have kahe chhe- ‘pachhI, rAgAdik jenun lakShaN chhe evA samasta bandhane to chhoDavo ane upayog jenun lakShaN chhe evA shuddha AtmAne ja grahaN karavo.’

juo, A bhedagnAn kahyun. Ane chhoDavo ne Ane grahaN karavo e bhed karavAnA sUkShma vikalpa to vikalparUp bhedagnAn chhe. paN AtmAnI bhUmikAmAn je jANavA-dekhavAno upayog thAy tene ekadam jANanAr... jANanAr... jANanAr prabhu gnAyak prati vALIne shuddhAtmAnubhUti kare tyAre rAgAdi je puNya-pApanA bandhabhAvo chhe tenun lakSha chhUTI jAy chhe ane te vAstavik bhedagnAn chhe, samyaggnAn chhe, dharma chhe. samajANun kAI...?

vaLI kahe chhe- ‘A ja kharekhar AtmA ane bandhane dvidhA karavAnun prayojan chhe ke bandhanA tyAgathI shuddha AtmAnun grahaN karavun.’

joyun? bannene judA pADavAnun prayojan ja A chhe ke rAganun lakSha chhoDI chidAnandaghan prabhu AtmAne ja grahaN karavo-anubhavavo. A rIte ja ene samyagdarshanagnAn ne antar- ramaNatArUp dharma pragaT thAy chhe. A sivAy bahAramAn dev-guru-shAstranI shraddhA ke navatattvanI bhedarUp shraddhAthI samakit thavAnun koI kahe to te asatya chhe, satyArtha nathI.

* gAthA 29pa bhAvArtha uparanun pravachan *

‘shiShye pUchhayun hatun ke AtmA ane bandhane dvidhA karIne shun karavun? teno A uttar Apyo ke bandhano to tyAg karavo ane shuddha AtmAnun grahaN karavun.’

AtmA chaitanyalakShaNe jANavAlAyak chhe, ane bandhane rAgalakShaNe jANavAlAyak- oLakhavAlAyak chhe. Am bene lakShaNabhede bhinna jANIne antarmukh upayog vaDe shuddha chaitanyamay AtmAne grahaN karavo-anubhavavo ane rAgalakShaN je bandh ene chhoDI devo- em kahe chhe. AmAn em na Avyun ke pahelAn dayA, dAn, vrat, bhakti Adi vyavahAr karo ne pachhI nishchay thashe. bhAI! vyavahArathI nishchay thAy em vastu ja nathI. rAg je bandhanun lakShaN chhe enAthI abandhasvabhAvI AtmA kem prApta thAy? na thAy. AvI vAt chhe.

[pravachan nan. 3pa3 (sheSh) ane 3pa4]

PDF/HTML Page 2903 of 4199
single page version

gAthA–296
कह सो घिप्पदि अप्पा पण्णाए सो दु घिप्पदे अप्पा।
जह पण्णाइ विभत्तो तह पण्णाएव घेत्तव्वो।। २९६।।
कथं स गृह्यते आत्मा प्रज्ञया स तु गृह्यते आत्मा।
यथा प्रज्ञया विभक्तस्तथा प्रज्ञयैव गृहीतव्यः।। २९६।।

(‘AtmA ane bandhane bhinna to pragnA vaDe karyA parantu AtmAne grahaN shA vaDe karAy?’ -evA prashnanI tathA tenA uttaranI gAthA kahe chhe-

e jIv kem grahAy? jIv grahAy chhe pragnA vaDe;
pragnAthI jyam judo karyo, tyam grahaN paN pragnA vaDe. 296.

gAthArtha– (shiShya pUchhe chhe ke-) [सः आत्मा] te (shuddha) AtmA [कथं] kaI rIte [गृह्यते] grahaN karAy? (AchAryabhagavAn uttar Ape chhe ke-) [प्रज्ञया तु] pragnA vaDe [सः आत्मा] te (shuddha) AtmA [गृह्यते] grahaN karAy chhe. [यथा] jem [प्रज्ञया] pragnA vaDe [विभक्तः] bhinna karyo, [तथा] tem [प्रज्ञया एव] pragnA vaDe ja [गृहीतव्यः] grahaN karavo.

TIkA– shuddha evo A AtmA shA vaDe grahaN karavo? pragnA vaDe ja shuddha evo A AtmA grahaN karavo; kAraN ke shuddha AtmAne, pote potAne grahatAn, pragnA ja ek karaN chhe-jem bhinna karatAn pragnA ja ek karaN hatun tem. mATe jem pragnA vaDe bhinna karyo tem pragnA vaDe ja grahaN karavo.

bhAvArtha– bhinna karavAmAn ane grahaN karavAmAn karaNo judAn nathI; mATe pragnA vaDe ja AtmAne bhinna karyo ane pragnA vaDe ja grahaN karavo.

*
samayasAr gAthA 296 mathALun

‘AtmA ane bandhane bhinna to pragnA vaDe karyA parantu AtmAne grahaN shA vaDe karAy?’ arthAt shuddhAtmAne anubhavavo kevI rIte? -evA prashnanI tathA tenA uttaranI gAthA kahe chhe-

* gAthA 296 TIkA uparanun pravachan *

lyo, A ekadam sAr-sAr gAthA chhe. jhagaDA badhA maTI jAy evI A gAthA chhe. gAthAmAn prashna ane uttar banne chhe. shun kahe chhe? ke-


PDF/HTML Page 2904 of 4199
single page version

‘shuddha evo A AtmA shA vaDe grahaN karavo? pragnA vaDe ja shuddha evo A AtmA grahaN karavo;...’

juo A prashna ne uttar! jem antaramAn vaLelI gnAnanI dashA bhagavatI pragnA vaDe rAgane AtmAthI sarvathA judo karyo hato tem te ja gnAnanI dashA bhagavatI pragnA vaDe shuddha AtmAne anubhavavo.

shiShyano prashna chhe ke ek vAr rAgane judo pADayA pachhI vAramvAr shuddhAtmAno anubhav shA vaDe karavo? em ke ekavAr anubhav thayA pachhI vyavahAr to Ave chhe, to shun te vyavahAr vaDe vA vyavahAr karatAn karatAn kAI andaramAn vishrAm-sthiratA thatAn hashe em chhe? eno A uttar ApavAmAn Ave chhe ke-

pachhI paN pragnA vaDe ja shuddhAtmAne grahaN karavo kemake pragnA vaDe ja arthAt AtmAnA anubhav vaDe ja AtmA grahAy chhe-pakaDAy chhe. bhAShA joI? ‘प्रज्ञयैव’ - ‘pragnA vaDe ja’ em kahyun chhe. matalab ke bIjI koI rIte nahi. AgaLanI gAthAmAn bene ‘sarvathA ja’ bhinna karavA em kahyun hatun.

prashna– hA, paN bhagavAnano mArga to anekAnta chhe. uttara– pragnA vaDe ja shuddhAtmAnun grahaN thAy, bIjI rIte na thAy e anekAnt chhe. have tenun kAraN Ape chhe- ‘kAraN ke shuddha AtmAne, pote potAne grahatAn, pragnA ja ek karaN chhe-jem bhinna karatAn pragnA ja ek karaN hatun tem.’

shun kahe chhe? ke gnAnasvarUp bhagavAn AtmAne gnAnalakShaNe lakShit karIne tathA dayA, dAn, vratAdi vyavahAranA rAgane bandhanA lakShaNapaNe jANIne jem bandhane sarvathA ja lakShamAnthI chhoDI dIdho ne bhagavAn AtmAne antar-ekAkAr gnAn-pragnA vaDe grahaN karyo -anubhavyo tem bhagavAn AtmAne draShTimAn laI, mokShane mATe, pote potAne visheShapaNe pragnA vaDe ja anubhavavo. ahA! pragnA ja ek mokShanun karaN-sAdhan chhe. ahA! AtmAno anubhav ja ek rAgathI bhinna paDavAnun ne AtmAne grahavAnun sAdhan chhe. paN em nathI ke bIjun koI (dayA, dAn, vrat Adi vyavahAraratnatray) paN sAdhan chhe.

kahe chhe-rAgathI bhinna paDavAmAn ane AtmAne grahavAmAn pragnA ja ek karaN chhe. AtmA AtmAnA anubhavamAn rahe e ek ja mokSha prApta karavAnun sAdhan chhe. vyavahAr sAdhan chhe em bIlakul nathI. sAdhan ek ja chhe; paN tenun nirUpaN be prakAre karavAmAn Ave chhe. shAstramAn jyAn vyavahArane sAdhan kahyun hoy to te nimitta vA sahacharanun gnAn karAvavA upachArathI kahyun chhe em yathArtha jANavun.

lyo, nimittathI ne vyavahArathI thAy e vAtano ahIn spaShTa niShedh karyo chhe. ‘pragnA ja ek karaN chhe’ em uttar karIne nimitta ne vyavahAranA sarva vivAdanun samAdhAn karavAmAn Avyun chhe.


PDF/HTML Page 2905 of 4199
single page version

paN e to loko mAne to ne? bhAI! shun thAy? bhagavAne kahelI hitanI vAt na mAne ene shun karIe? e to enun bhavitavya ja evun chhe em jANI samabhAvamAn rahevun yogya chhe.

have kahe chhe- ‘mATe jem pragnA vaDe bhinna karyo tem pragnA vaDe ja grahaN karavo.’ AtmA ane bandhane bhinna karavAmAn pragnA ja ek karaN kahyun hatun. tem AtmAne grahavAmAn paN pragnA ja ek karaN chhe. mATe jem pragnA vaDe bhinna karyo tem AtmAne pragnA vaDe ja grahaN karavo. ahIn ‘ja’ kAr mUkIne ekAnta karyun chhe. A samyak ekAnta chhe.

kathanchit pragnA vaDe ne kathanchit rAg vaDe-em ahIn kahyun nathI. ahA! AvI spaShTa chokakhI vAt chhe chhatAn ‘vyavahArathI na thAy’ -e mAnyatA ekAnta chhe em koI loko rADu pADe chhe. paN shun thAy? ahIn A kevaLInA keDAyatIo digambar AchAryo bahu UnchethI pokAr karI kahe chhe ke- ‘pragnA vaDe ja grahaN karavo, pragnA ja ek karaN chhe.’

bhAI! A to dhIrAnAn kAm chhe bApA! bahu bhaNatar karyAn hoy ne shAstramAn hoshiyAr hoy, bahu garjanA karatAn AvaDatun hoy, bIjAne samajAvatAn AvaDatun hoy eTale ene vahelun samakit ne mokSha thaI jAy em chhe nahi. bhinna chIjane bhinna karI AtmAnubhav karanArI bhagavatI pragnA ja samakit ane mokShanun sAdhan chhe.

bApu! A deh to AtmAthI chhUTo paDashe ja; paN te chhUTo paDe te pahelAn gnAnamAn andar chhUTo pADI nAkh. e sivAy ene paribhramaN nahi maTe hon. andar AtmAne bhinna anubhavyA vinA prabhu! tArA janma-maraNano ant nahi Ave. bhAI! A bhavasamudra to ekalA dukhano samudra chhe. enA dukhanun shun karIe?

ghaNA varas pahelAn dhandhukAmAn banelI A ghaTanA chhe. koI ek komanA lokoe ek gAyane pahelAn khUb khavaDAvyun. pachhI shaNagArIne AkhA nagaramAn pheravI jethI bIjA lokone khabar thAy ke A gAyane have mArI nAkhashe. tyAr pachhI ekAnt sthAnamAn laI te jIvatI gAyanA jINA jINA TukaDA karI nAkhyA ane lokone vahenchyA. re agnAn! re dukh!

bIjI ek banelI ghaTanA chhe. ek bhAI ek vakhat potAnA ek anyamatI mitrane tyAn gael. te vakhate te mitrane ghare ek moTI agninI bhaTThI saLagAvI hatI, ane temAn ek jIvatA bhunDane Akhe Akhun saLiyAmAn bAndhI nAkhyun hatun. e to Abho ja thaI gayo. ararar! jem shakkariyun sheke tem jIvatA bhunDane bhaTThImAn sheke! ahA! kahyun na jAy evun pArAvAr dukh!!

A to draShTAnt kahyAn. bAkI AnAthIy anant guNAn dukh pahelI narakathI sAtamI narakamAn eNe veThayAn chhe. ahIn nyAy shun kahevo chhe ke-bhAI! AvAn pArAvAr dukhothI chhUTavun hoy to A ek upAy kar. shun? ke rAgano prem chhoD ne gnAnane


PDF/HTML Page 2906 of 4199
single page version

bhagavAn AtmAmAn joD. bApu! rAg chAhe shubh ho ke ashubh-e svayam dukharUp ne dukhanA kAraNarUp ja chhe. ahA! rAg bandh eTale dukhanun-sansAranun ja lakShaN chhe. em jANI enun lakSha sarvathA chhoDI, upayogane antaramAn vALI sukhadhAm prabhu AtmAmAn joDI de. ahA! upayoganI-gnAnanI antar-ekAkAr dashA-pragnA ja shuddhAtmAne grahavAno upAy chhe. bhAI! janma-maraNanAn dukhothI mukta thavAnI A ek ja rIt chhe. samajAy chhe kAI...?

mANasane abhyAs nahi eTale A samajavun kaThaN paDe, paN A samajyA vinA tArA dukhano ant Ave em nathI. bAkI to kahyun chhe ne ke-

‘bAlapaN khelamAn khoyA, juvAnI strImAn mohyA, ane buDhApA dekhakar royA.’ badhAn dukh ja dukh chhe. dolatarAmajIe kahyun chhe ne ke-

“bAlapanemen gnAn na lahyo, taruN samay taruNIrat rahyo;
ardhamRutakasam bUDhApano kaise rUp lakhai Apano...?”

potAnA svarUpane jANyA vinA badhe dukh ja chhe bhAI! mATe TUnkAmAn kahIe ke-rAgathI khas, AtmAmAn vas; A Tunkun ne Tach, eTalun bas. paN AmAn to ananto puruShArtha joIe hon. kAI vAte vaDAn thAy em nathI.

* gAthA 296 bhAvArtha uparanun pravachan *

bhinna karavAmAn ane grahaN karavAmAn karaNo judAn nathI. ahA! sAdhya je mokSha tenun sAdhan AtmAthI abhinna ek pragnA ja chhe. AtmAnun sAdhan AtmAmAn ja chhe. enun sAdhan koI bIjI chIj-nimitta ke vyavahAr-nathI. mATe pragnA vaDe ja AtmAne bhinna karyo ane pragnA vaDe ja grahaN karavo. bannemAn ‘ja’ lIdhun chhe. samyak ekAnt karyun chhe.

[pravachan nan. 3pa4]

PDF/HTML Page 2907 of 4199
single page version

gAthA–297

कथमयमात्मा प्रज्ञया गृहीतव्य इति चेत्–

पण्णाए घित्तव्वो जो चेदा सो अहं तु णिच्छयदो।
अवसेसा जे भावा ते मज्झ परे त्ति णादव्वा।। २९७।।
प्रज्ञया गृहीतव्यो यश्चेतयिता सोऽहं तु निश्चयतः।
अवशेषा ये भावाः ते मम परा इति ज्ञातव्याः।। २९७।।

have puchhe chhe ke-A AtmAne pragnA vaDe kaI rIte grahaN karavo? teno uttar kahe chhe-

pragnAthI grahavo–nishchaye je chetanAro te ja hun,
bAkI badhA je bhAv te sau muj thakI par–jANavun. 297.

gAthArtha– [प्रज्ञया] pragnA vaDe [गृहीतव्यः] (AtmAne) em grahaN karavo ke- [यः चेतयिता] je chetanAro chhe [सः तु] te [निश्चयतः] nishchayathI [अहं] hun chhun, [अवशेषाः] bAkInA [ये भावाः] je bhAvo chhe [ते] te [मम पराः] mArAthI par chhe [इति ज्ञातव्यः] em jANavun.

TIkA– niyat svalakShaNane avalambanArI pragnA vaDe judo karavAmAn Avelo je chetak (-chetanAro), te A hun chhun; ane anya svalakShaNothI lakShya (arthAt chaitanyalakShaN sivAy bIjAn lakShaNothI oLakhAvAyogya) je A bAkInA vyavahArarUp bhAvo chhe, te badhAy, chetakapaNArUpI vyApakanA vyApya nahi thatA hovAthI, mArAthI atyant bhinna chhe. mATe hun ja, mArA vaDe ja, mArA mATe ja, mArAmAnthI ja, mArAmAn ja, mane ja grahaN karun chhun. AtmAnI, chetanA ja ek kriyA hovAthI, ‘hun grahaN karun chhun’ eTale ‘hun chetun ja chhun’; chetato ja (arthAt chetato thako ja) chetun chhun, chetatA vaDe ja chetun chhun, chetatA mATe ja chetun chhun, chetatAmAnthI ja chetun chhun, chetatAmAn ja chetun chhun, chetatAne ja chetun chhun. athavA-nathI chetato; nathI chetato thako chetato, nathI chetatA vaDe chetato, nathI chetatA mATe chetato, nathI chetatAmAnthI chetato, nathI chetatAmAn chetato, nathI chetatAne chetato; parantu sarvavishuddha chinmAtra (-chaitanyamAtra) bhAv chhun.


PDF/HTML Page 2908 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
भित्त्वा सर्वमपि स्वलक्षणबताद्भेत्तुं हि यच्छक्यते
चिन्मुद्राङ्कितनिर्विभागमहिमा शुद्धश्चिदेवास्म्यहम्।
भिद्यन्ते यदि कारकाणि यदि वा धर्मा गुणा वा यदि
भिद्यन्तां न भिदास्ति काचन विभौ भावे विशुद्धे चिति।। १८२।।

bhAvArtha– pragnA vaDe bhinna karavAmAn Avelo je chetak te A hun chhun ane bAkInA bhAvo mArAthI par chhe; mATe (abhinna chha kArakothI) hun ja, mArA vaDe ja, mArA mATe ja, mArAmAnthI ja, mArAmAn ja, mane ja grahaN karun chhun. ‘grahaN karun chhun’ eTale ‘chetun chhun’ , kAraN ke chetavun te ja AtmAnI ek kriyA chhe. mATe hun chetun ja chhun; chetanAro ja, chetanAr vaDe ja, chetanAr mATe ja, chetanAramAnthI ja, chetanAramAn ja, chetanArane ja chetun chhun. athavA dravyadraShTie to-chha kArakonA bhed paN mArAmAn nathI, hun to shuddha chaitanyamAtra bhAv chhun. - A pramANe pragnA vaDe AtmAne grahaN karavo arthAt potAne chetanAr tarIke anubhavavo.

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [यत् भेत्तुं हि शक्यते सर्वम् अपि स्वलक्षणबलात् भित्त्वा] je kAI bhedI shakAy chhe te sarvane svalakShaNanA baLathI bhedIne, [चिन्मुद्रा–अङ्कित–निर्विभाग– महिमा शुद्धः चिद् एव अहम् अस्ति] jeno chinmudrAthI ankti nirvibhAg mahimA chhe (arthAt chaitanyanI chhApathI chihnit vibhAgarahit jeno mahimA chhe) evo shuddha chaitanya ja hun chhun. [यदि कारकाणि वा यदि धर्माः वा यदि गुणाः भिद्यन्ते, भिद्यन्ताम्] jo kArakonA, athavA dharmonA, athavA guNonA bhedo paDe, to bhale paDo; [विभौ विशुद्धे चिति भावे काचन भिदा न अस्ति] parantu *vibhu evA shuddha (-samasta vibhAvothI rahit-) chaitanyabhAvamAn to koI bhed nathI. (Am pragnA vaDe AtmAne grahaN karAy chhe.)

bhAvArtha– jemanun svalakShaN chaitanya nathI evA parabhAvo to mArAthI bhinna chhe, mAtra shuddha chaitanya ja hun chhun. kartA, karma, kAraN, sampradAn, apAdAn ane adhikaraNarUp kArakabhedo, sattva, asattva, nityatva, anityatva, ekatva, anekatva Adi dharmabhedo ane gnAn, darshan Adi guNabhedo jo kathanchit hoy to bhale ho; parantu shuddha chaitanyamAtra bhAvamAn to koI bhed nathI. -Am shuddhanayathI abhedarUpe AtmAne grahaN karavo. 182.

*

_________________________________________________________________ * vibhu = draDh; achaL; nitya; samartha; sarva guNaparyAyomAn vyApak.


PDF/HTML Page 2909 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 297 mathALun

have pUchhe chhe ke-A AtmAne pragnA vaDe kaI rIte grahaN karavo? teno uttar kahe chhe-

AtmAne rAgathI bhinna pADavAnI ke shuddhAtmAne andar grahaN karavAnI- anubhavavAnI rIt shun? em shiShyano prashna chhe. bIjI rIte kahIe to anantakALamAn je karyun nathI te samyagdarshan kem pragaT thAy? samyagdarshananun dhyey shun hoy? ahA! enI vartamAn kriyA shun hoy? A prashnano uttar kahe chhe-

ahA! bhagavAn sarvagnadeve je pratyek AtmA joyo te dravye ane guNe shuddha chhe. enI paryAyamAn je mithyAtva ne rAgadveShAdi vikAr chhe enAn ShaTkArak-kartA, karma Adi paryAyanAn paryAyamAn chhe, shuddha Atmadravya emAn kAI karatun nathI. tevI rIte je nirmaL nirvikAr dharmanI pariNati thAy enAn ShaTkArak enAmAn chhe; ahA! te nirmaL pariNati rAg-vyavahArane laIne thaI chhe em nathI, vA shuddha dravya-guNane laIne thaI chhe em paN nathI. ahA! AvI omdhvanimAn AvelI bahu sUkShma vAt ahIn kahe chhe.

* gAthA 297 TIkA uparanun pravachan *

‘niyat svalakShaNane avalambanArI pragnA vaDe judo karavAmAn Avelo je chetak (- chetanAro), te A hun chhun...’

niyat svalakShaNane avalambanArI pragnA...’ shun kahyun e? ke andaramAn gnAnanI dashA antasvabhAvane (-svane) jANatAn rAgane jANe (parane jANe) evun svaparaprakAshak pragnAnun niyat nAm nishchay svalakShaN chhe. ahA! jANavun e eno svabhAv chhe. gnAn... gnAn... gnAn-e AtmAno svabhAv chhe ane te enun svalakShaN chhe. rAg bandhanun lakShaN chhe ane gnAn AtmAnun svalakShaN chhe. ahA! AvA svalakShaNane gnAnasvabhAvane avalambanArI pragnA nAm gnAnanI dashA AtmAne rAgathI bhinna anubhave chhe, jANe chhe. ahAhA! je gnAnanI dashA rAgathI bhinna paDI andar bhagavAn gnAnasvabhAvamAn ekAkAr thaI te gnAnanI dashAmAn bhagavAn AtmA bhinna jaNAy chhe, anubhavAy chhe. Anun nAm pragnA vaDe bhinna karavAmAn Avelo chetak; samajANun kAI...? gnAnasvabhAvane AlambIne antarmukh thayelI gnAnanI dashA-pragnA je pragaT thaI temAn bhagavAn AtmA-chetak chetanAro jaNAyo ane emAn A chetak-chetanAro te A hun chhun em pratyakSha thAy chhe. chetanAro te A hun-em vikalpa nahi, paN antaramAn vaLelI gnAnanI dashAmAn je judo jaNAyo chetak-chetanAro, te A hun chhun em pratyakSha anubhav thAy chhe. em vAt chhe samajANun kAI...?

have kahe chhe- ‘ane anya svalakShaNothI lakShya (arthAt chaitanyalakShaN sivAy bIjAn lakShaNothI oLakhavA yogya) je A bAkInA vyavahArarUp bhAvo chhe, te badhAy


PDF/HTML Page 2910 of 4199
single page version

chetakapaNArUpI vyApakanA vyApya nahi thatA hovAthI, mArAthI atyant bhinna chhe.’

shun kIdhun? ke A dayA, dAn, vrat, tap, bhaktinA bhAv ane kAm, krodhAdi bhAv- e badhA vyavahArarUp bhAvo chhe, ne te badhAy chaitanyalakShaNathI bhinna bandhalakShaNathI oLakhAvAyogya chhe. ahA! nishchay AtmAnun lakShaN bhinna chhe ne vyavahAr bhAvonun lakShaN bhinna chhe. gnAnalakShaNathI (-svabhAvathI) jaNAy evo chetanAro te hun chhun ane anyalakShaNothI oLakhAy evA bAkInA badhAy bhAv vyavahArarUp bhAvo chhe. AtmA guNI, ane gnAn, darshan enA guN evo guN-guNInA bhedano vikalpae vyavahArabhAv chhe. ahIn kahe chhe-e badhAy vyavahArabhAvo chetanAro je chetak-gnAyak enI avasthA thavAne lAyak nathI. AvI sUkShma vAt chhe!

sUkShma paDe paN vAt to A chhe. mArga to A chhe bhAI! anantakALanA janma- maraNanA dukhathI chhUTavAno A ja mArga chhe.

bhagavAn AtmA chetanAro-chetak, vyApak thaIne-prasarIne-vistarIne rAgarUp- vikArarUp thAy evI vastu ja nathI-em kahe chhe. ahAhA...! mAro nAth sachchidAnand prabhu vistarIne-vishALarUp thaIne vikArapaNe thAy em chhe ja nahi. vikArarUp thAy e hun- AtmA nahi em ahIn kahe chhe. AtmA andar vastu ekalun chaitanyanun daL nirmaL nirvikAr AnandasvarUp chhe; ane A vikAranA bhAv enAthI viparIt vibhAvabhAv chhe. ahIn kahe chhe-shuddha Atmavastu pote vyApak thaIne vibhAvabhAvanI avasthAone dhAraN kare evun enun svarUp ja nathI. andar gnAnamAn pratyakSha thAy ke A chetanAro te hun chhun, anya je vyavahArarUp bhAvo te mArA chetakapaNArUpI vyApakanun vyApya nathI mATe mArAthI atyant bhinna chhe tyAre ene samakit thAy chhe. Avo jain dharma chhe bApA!

A vANIyAo mAne ke ame jain chhIe paN ene khabarey nathI ke jain shun chhe? bApu! bhedagnAn-samyaggnAn vinA kayAny jainapaNun hotun nathI. bhedagnAn vaDe samakit pragaT kare te jain chhe. bhAI! kothaLImAn kALIjIrI bhare ne upar nAm (lebal) sAkar lakhe eTale kAI andar sAkar thaI jAy? em nAm jainanun rAkhe paN andar samakit vinA jainapaNun koIney hotun nathI. samajANun kAI...?

bhAI! A to sarvagna parameshvaranI vANI! ene samajavA mATe upayog sUkShma svAbhimukh karavo joIe. sarvagnanA peTanI vAt tyAre samajAy chhe.

‘je A bAkInA vyavahArarUp bhAvo chhe, te badhAy...’ em kahyun chhe ne! eTale ke te bhAvo chhe to kharA, paN te badhAy-badhAy hon-chetakapaNArUp vyApakanun vyApya nathI. je koI shubhAshubh vikalpo uThe chhe te mArA chetan-chidrUp svarUpanun vyApya thAy arthAt mArA thanAranun thavun thAy evun vastusvarUp ja nathI. ahA! chetanAro hun vistarun to shuddha chaitanyamay paryAyapaNe vistarun, mAro vistAr thAy to chaitanyanI nirmaL


PDF/HTML Page 2911 of 4199
single page version

vItarAgI paryAyapaNe thAy. paN A shubhAshubh rAgano vistAr te kAI mAro vistAr nathI, te mArI avasthA nathI; mATe e vyavahArarUp bhAvo badhAy mArAthI atyant bhinna chhe.

ahA! bhagavAnanun nAm-smaraN karavun, bhagavAnanAn darshan-stuti-bhakti-pUjA karavAn e badhA vyavahAranA bhAv chhe. e vikalpo kAI chetak-chetanAr AtmAnI dashA nathI. vyavahAr-rAg hoy chhe kharo, dharmIne paN hoy chhe. chetanAro chetak ene potAnA svabhAv-sAmarthyathI jANe chhe. tyAn e vyavahAr chhe mATe ene jANe chhe eme nahi; paN A hun chetanAro chhun em jANatAn, dharmI te kALe potAthI potAmAn potAnAn kAraNe svaparane prakAshanArI gnAnanI dashAe pariName chhe. Anun nAm te te kALe vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe. gAthA 12 mAn Avyun ne? ke vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe-te A. samajANun kAI...?

have kahe chhe- ‘mATe hun ja, mArA vaDe ja, mArA mATe ja, mArAmAnthI ja, mArAmAn ja, mane ja grahaN karun chhun. AtmAnI chetanA ja ek kriyA hovAthI, “hun grahaN karun chhun” eTale ‘hun chetun ja chhun;’

joyun? hun ja-e kartA, mArA vaDe ja-e sAdhan, mArA mATe ja-e sampradAn, mArAmAnthI ja-e apAdAn ane mArAmAn ja-e AdhAr;-A pramANe kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn, ane adhikaraN e chha kArakothI hun mane ja grahaN karun chhun em kahe chhe. AtmAnI chetanA ja eTale dharmanI nirmaL vItarAgI dashA thaI te ja ek kriyA hovAthI hun grahaN karun chhun eTale hun chetun ja chhun em artha chhe.

shun kahe chhe? ke hun ja kartA chhun; mArI chetavArUp vItarAgI dashAno kartA koI bAhya nimitta ke vyavahAr nathI. vyavahAraratnatrayano vikalpa uThe chhe te mArI nirmaL paryAyano kartA nathI. pragnAbrahma evo hun ja eno kartA chhun. rAgAdi to mArAthI atyant bhinna chhe. A pramANe dharmI puruSh, vItarAgI nirmaL paryAy te mArun vyApya ane hun eno vyApak kartA chhun em jANe chhe. paN nirmaL ratnatray vyApya ane vyavahAr ratnatray vyApak em chhe nahi. ahA! vyavahAr karatAn karatAn nishchay thAy em chhe nahi.

vaLI te dharmanI nirmaL vItarAgI paryAyanun sAdhan paN vItarAgasvabhAvI AtmA pote ja chhe. ‘mArA vaDe ja’ em lIdhun chhe ne? eTale ke chidrUp evo hun ja sAdhan-karaN chhun, paN vratAdi vyavahAr kAI nirmaL paryAyanun sAdhan nathI. ahA! chetanAr evA mArA vItarAg bhAv (-guN) vaDe ja vItarAg bhAv (-paryAy) thayo chhe, rAg ke nimitta vaDe vItarAg bhAv thayo nathI. kartAnun karaN kartAthI abhinna ja hoy. tethI chetanAro evo hun ja enI chetavArUp nirmaL dashAno kartA ane karaN chhun juo badhe ‘ja’ mUkIne (samyak) ekAnta karyun chhe.


PDF/HTML Page 2912 of 4199
single page version

tevI ja rIte mane je vItarAgabhAv pragaT thayo chhe tenun sampradAn hun ja chhun. ‘mArA mATe ja’ em lIdhun chhe ne? matalab ke koI bIjAne devun chhe ke koI bIjAne levun chhe em nathI; vItarAgI paryAyano denArey hun chhun ne lenArey hun chhun, -hun ja sampradAn chhun.

have apAdAnanI vAta e vItarAgI paryAy mArAmAnthI ja AvI chhe. dev-guru- shAstramAnthI ke tenA pratyenA rAgamAnthI nirmaL paryAy AvI chhe em nathI. kharekhar to te paryAyamAnthI (te) paryAy AvI chhe. vItarAg sarvagnadev em kahe chhe ke-ame tAre mATe paradravya chhIe. amArI sAmun joIsh to tane rAg ja thashe ane tethI tane puNyabandh thashe, dharma nahi thAy. amArI jem tun andar svasanmukh thA; em karavAthI tArAmAnthI ja tane nirmaL vItarAgI dashA pragaT thashe. lyo, AvI vAt chhe! samajAy chhe kAI...?

AdhAra mArI vItarAgI paryAyano hun ja AdhAr chhun. rAg ke vyavahAr eno AdhAr chhe em chhe nahi.

vaLI e nirmaL vItarAgI paryAyane ja men grahaN karI chhe tethI e mArun ja kArya chhe. ahA! mane ja grahaN karun chhun em kIdhun ne? eTale hun vItarAgI paryAy sivAy rAgane-vyavahArane grahaN karun chhun em chhe nahi.

ahA! chetak-chetanAro evo chaitanyasvarUpI bhagavAn AtmA hun mArI chetavAnI- jANavA-dekhavAnI vartamAn dishAne men, mArA vaDe, mArA mATe, mArAmAnthI, mArA AdhAre pragaT karI chhe. A ja mArun kArya chhe em dharmI jANe chhe. ATh varShanI kumArikA hoy ane samyagdarshan pAme to A rIte te jANe chhe. samyagdarshan pAmyA pachhI ene rAg hoy ane kadAch vivAh Adi paN kare toy e rAganI kriyAno kartA potAne na mAne. e to ek nirmaL pariNatino hun kartA chhun em ja mAne chhe.

ahIn kahe chhe-AtmAnI, chetanA ja ek kriyA hovAthI hun grahaN karun chhun’ eTale ‘hun chetun ja chhun.’ juo, chetanA eTale jANavun-dekhavun e ek ja AtmAnI kriyA chhe. kathanchit chetanA ne kathanchit rAganI kriyA AtmAnI chhe em kahyun nathI. AtmAnI chetanA ja ek kriyA chhe, rAg nahi. A anekAnta chhe. bhAI! dayA, dAn, vrat Adino rAg e AtmAnI kriyA ja nathI.

juo, A rUpALI chAmaDIthI maDhelun hAD-mAnsanun poTalun evo A deh to jaD mATI-dhUL chhe. enI kriyA to AtmAne kadI chhe nahi. paN andar dayA, dAn-vrat AdinI vRuti je uThe eno karanAroy AtmA nathI. shun kIdhun? A dev-guru-shAstranI shraddhAno vikalpa, shAstra-shravaNano vikalpa ke panchamahAvratAdino vikalpa e bhagavAn


PDF/HTML Page 2913 of 4199
single page version

AtmAnun kArya nahi. e badhA vyavahAranA bhAvo to bhagavAn AtmAthI bhinna chhe, te enI kriyA kem hoy?

are! satya sAmbhaLavAy maLe nahi te satyane sharaNe kayAre jAy? kapaDAn sahit munipaNun to vItarAgamArgamAn chhe nahi; parantu jainano digambar sAdhu thaIne panchamahAvrat pALato hoy ne em mAne ke e mArun kartavya chhe ane hun eno kartA chhun to te mithyAdraShTi ja chhe. bahu AkarI vAt. paN bApu! AvAn dravyaling to eNe anantakALamAn anantavAr dhAraN karyAn chhe. paN antaranI bhedagnAnanI kriyA vinA bhAI! e badhAn thothethothAn chhe, sansAramAn rakhaDavA sivAy kAI kAmanAn nathI.

have AchArya mahArAj pote pratham je sAmAnya ShaTkArakonI vAt karI hatI te vistArathI samajAve chhe. AchArya amRutachandradev bhagavAn kundakundAchAryanI gAthAnun visheSh spaShTIkaraN kare chhe ke bhagavAn kundakundadev A kahevA mAge chhe-

‘chetato ja (arthAt chetato thako ja) chetun chhun, chetatA vaDe ja chetun chhun, chetatA mATe ja chetun chhun. chetatAmAnthI ja chetun chhun, chetatAmAn ja chetun chhun, chetatAne ja chetun chhun.’

shun kahe chhe? ke chetato ja chetun chhun. eTale rAgane chetato thako chetun chhun em nahi, paN potAne chetato thako chetun chhun. chetatA vaDe chetun chhun eTale chetavArUp kAryanun sAdhan pote ja chhe, koI anya sAdhan chhe em nahi. chetatA mATe ja chetun chhun, eTale bIjA-paragney mATe chetun chhun em nahi. chetatAmAnthI ja chetun chhun, eTale rAgamAnthI ke vyavahAramAnthI chetun chhun em nahi. chetatAmAn ja chetun chhun e AdhAr kahyo. chetatAne ja chetun chhun-e karma lIdhun. hun mArA chetavArUp kAryane chetun chhun, rAgane ke vyavahArane chetun chhun em nahi.

A pramANe vyavahAr te kALe jANelo prayojanavAn chhe e vAtane paN ahIn kADhI nAkhI. vyavahArane karavun ke vyavahArane jANavun e to kADhI nAkhyun paN ahIn to sadbhUt vyavahAranA chha bhed je samajAvavA mATe pADayA hatA tenun lakSha paN chhoDAve chhe. rAgAdi to asadbhUt vyavahAr chhe. juo, shun kahe chhe?

‘athavA-nathI chetato; nathI chetato thako chetato, nathI chetatA vaDe chetato, nathI chetatA mATe chetato, nathI chetatAmAnthI chetato, nathI chetatAmAn chetato, nathI chetatAne chetato; parantu sarvavishuddha chinmAtra (-chaitanyamAtra) bhAv chhun.’

kahe chhe-mArAmAn koI bhed ja nathI, hun to je chhun te sarvavishuddha chinmAtra bhAv chhun. ‘sarvavishuddha’ eTaloy bhed paDayo e ashuddhatA chhe. paN samajAvavun kevI


PDF/HTML Page 2914 of 4199
single page version

rIte? samajAvavAmAn bhed paDayA vinA raheto nathI arthAt bhed pADayA vinA abhed samajAvI shakAto nathI. paN anubhav kALe bhed nathI. samyagdarshanano viShay Avo abhed ek chinmAtra bhAv chhe. samyagdarshananun dhyey ek abhed AtmA chhe. bhed e samakitanun dhyey nathI. ahAhA...! hun to chinmAtra-jANanAr-dekhanAr mAtra bhAv chhun evI nirvikalpa draShTi ane anubhav enun nAm samyagdarshan chhe, ane tyAnthI dharmanI sharUAt thAy chhe.

abhedanI draShTi-dravyadraShTi te samyagdarshan chhe. ahA! AmAn vyavahArane chetavun to dUr raho, bhedane paN chetavun nathI em vAt chhe. A svAnubhavadashAnI vAt chhe. have pachhI sarvavishuddhagnAn adhikAr AvavAno chhe ne? eno ahIn A upodghAt kare chhe.

ahA! Avun durlabh manuShyapaNun ene kyAre maLe ane kyAre ene AvI satya vAt sAmbhaLavA maLe? are! chhatAn hajI tene kayAn navarAsh chhe? raLavun, kamAvun ne bAyaDI- chhokarAn sAchavavAn ityAdi janjALamAn gunchAyelo rahIne are! eNe potAnA AtmAne mArI nAkhyo chhe. vaLI koI dayA, dAn, bhakti, pUjA, vrat Adi bAhya kriyAmAn rachyApachyA rahIne potAne dharma thavAnun mAne chhe. paN bhAI! dharmanun evun svarUp nathI. e rAganI kriyAthI puNya bandhAy paN dharma na thAy. rAgathI bhed karI svabhAvanun grahaN karyA vinA bhAI! tArI e kriyA badhI raNamAn pok mUkavA jevI chhe. are! em ne em A jindagI (-avasar) veDaphAI jAy chhe!

* gAthA 297 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘pragnA vaDe bhinna karavAmAn Avelo je chetak te A hun chhun ane bAkInA bhAvo mArAthI par chhe;...’

shun kahe chhe? pragnA-pra eTale visheSh-prakuShTa gnAn. ahA! je vartamAn gnAnanI dashAmAn dravyano-nityAnand chaitanyamahAprabhu AtmAno-anubhav thAy te dashAne pragnA kahe chhe. svAnubhavanI-svasamvedanagnAnanI dashA te pragnA chhe, te rAgane chhedanArI chhe mATe tene pragnAchhINI kahe chhe. ahA! pragnA vaDe AtmAne chetatAn-anubhavatAn AtmA rAgathI bhinna paDI jAy chhe arthAt A anubhavAy chhe te chetanAlakShaN AtmA hun chhun ane enAthI bhinna A rAg chhe te bandhanun lakShaN chhe em banne bhinna bhinna jaNAy chhe. ahA! jenI sattAmAn A chetavun-jANavun-dekhavun chhe te chetak-chetanAro hun chhun ane bAkInA sarva bhAvo par chhe em svAbhimukh gnAnanI dashAmAn AtmA bhinna anubhavAy chhe.

rAganI dashAnI dishA par taraph chhe ane pragnA eTale gnAnanI dishA sva taraph chhe. dashA-avasthA bey chhe, paN beyanI dishA bhinna chhe, ekanI par bhaNI ane bIjAnI sva bhaNI. rAg paralakShI chhe, ne gnAn-pragnA svalakShI.


PDF/HTML Page 2915 of 4199
single page version

vartamAn gnAnanI dashA-bhagavatI pragnA sva je chetak te taraph jAy chhe tyAre A chetak-chetanAro chhe te hun chhun em draShTi thAy chhe, ane bAkInA bhAvo parathI draShTi chhUTI jAy chhe arthAt bAkInA bhAvo mArA chhe em ene bhAsatun nathI, teo par chhe em bhAse chhe.

pragnArUpI gnAnanI dashA vaDe bannene bhinna karavAmAn AvatAn A chetak te hun chhun em anubhavamAn Ave chhe. tyAn kharekhar Akhun chetak-dravya kAI gnAnanI paryAyamAn AvI jatun nathI. dravya to dravyarUpe rahe chhe; paN trikALI dravyanI je anantI shakti te vartamAn gnAnanI paryAyamAn jaNAI jAy chhe. ahA! Avun adbhut sAmarthya ek samayanI gnAnanI dashAnun-pragnAnun hoy chhe ke je sarvagnasvabhAvI bhagavAn AtmAnA sAmarthyane pUraN jANI le chhe. aho pragnA!

pahelAn je gnAnanI dashA par taraphanA valaNavALI hatI temAn rAgAdi svapaNe bhAsatA hatA. ahA! have te paryAy vyay thaIne trikALI shuddha dravyanA Ashraye nathI paryAy utpanna thaI temAn A chetak chhe te hun chhun em jaNAyun, vyavahAr to hun nahIn paN chetakano jemAn anubhav thayo te gnAnanI dashA-pragnA paN hun nahi, te badhA bhAvo par chhe em yathArtha bhAsyun. Anun nAm bhedagnAn ne dharma chhe. A hun ne A hun nahi-e to samajAvavA mATe bhedathI vAt karI, bAkI svAnubhavamAn to ek abhed dravyano ja Ashray hoy chhe, bhedanun lakSha hotun nathI. aho! AvI param satya vAt digambar dharma sivAy bIje kayAny nathI; sUkShma paDe paN A ja vastusthiti chhe. have kahe chhe-

mATe (abhinna chha kArakothI) hun ja, mArA vaDe ja, mArA mATe ja, mArAmAnthI ja, mArAmAn ja, mane ja grahaN karun chhun.’

joyun? hun ja grahaN karun chhun te kartA kahyo ane hun mane ja grahaN karun chhun te karma kahyun. ahA! pragnA eTale svAnubhavanI nirmaL dashAne men ja grahaN karI chhe, e mArun ja kArya chhe. bhagavAnanI vANI sAmbhaLI mATe e kAI vANInun kArya nathI. vyavahAr ke nimittanun e kArya nathI. A pramANe kartA-karma abhinna ja chhe. vaLI mArA vaDe ja hun mane grahaN karun chhun-e sAdhan kahyun. vyavahAraratnatray sAdhan chhe em nahi, paN mArI antaramAn vaLelI gnAnanI dashA-pragnA ja sAdhan chhe. mArA mATe ja grahaN karun chhun-A sampradAn kIdhun. je svAnubhav thayo te men mane ja dIdho ne men mArA mATe ja rAkhyo, bIjAne mATe nahi. mArAmAnthI ja grahaN karun chhun A apAdAn kIdhun; svAnubhavanI dashA nimitta ke vyavahAramAnthI pragaT thaI chhe em nahi, paN pote potAmAnthI ja pragaT thaI chhe. mArAmAn ja grahaN karun chhun-A AdhAr kIdho. ahA! svAnubhavanI dashAne koI bahArano-nimitta


PDF/HTML Page 2916 of 4199
single page version

ke vyavahArano-AdhAr nathI. potAne potAmAn ja AdhAr chhe. A abhinna ShaTkArakanun pariNaman paryAyanun paryAyamAn chhe; dhruvamAn nathI kemake dhruv to kUTastha apariNAmI chhe.

shun kIdhun? ke dhruv to kUTastha apariNAmI chhe. dravya ane guN-banne trikAL dhruv chhe. mATe kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn ne adhikaraN-em ShaTkArakarUp pariNaman dhruvamAn nathI. paryAyanun ShaTkArakarUp pariNaman paryAyamAn chhe. paryAyano paryAy kartA, paryAyanun paryAy karma, paryAyanun paryAy sAdhan em paryAyanun ShaTkArakarUp pariNaman abhinna paryAyamAn ja chhe. samajANun kAI...?

tyAre koI vaLI kahe chhe-potAthIy thAy ne nimittathIy thAy em anekAnta kahevun joIe.

bApu! mArA vaDe thAy ne par-nimittAdi vaDe na thAy enun nAm anekAnta chhe. mArA vaDey thAy ne par-nimittAdi vaDey thAy evI mAnyatA to phudaDIvAd chhe, anekAnt nathI.

ahA! vItarAg sarvagnadev em kahe chhe ke je rIte vastu chhe te rIte na mAnatAn ene je viparIt mAne chhe te vastune AL Ape chhe. jemake AtmA rAgathI jaNAy, bhedathI abhed jaNAy, nimittathI (upAdAnamAn) kArya thAy-ityAdi mAne te vastune AL Ape chhe. ahA! satanun sattva je rIte chhe te rIte na mAne te satne AL Ape chhe. ahAhA...! AtmA anant shaktiono pinD sachchidAnand prabhu chaitanyasvabhAvano sAgar andar pUraN padArtha chhe. chhatAn ene apUrNa ane rAgavALo koI mAne to te svarUpane jem chhe tem na mAnatAn te potAne AL Ape chhe. ahA! Am vastune-potAne AL ApatAn ApatAn enI evI bhUnDI dashA thaI jashe ke te nigodamAn chAlyo jashe jyAn bIjA, A jIv chhe em mAnavA paN sammat nahi thAy. bApu! vastune AL devAnA aparAdhanI sajA bahu AkarI chhe.

bhAI! A samayasAr to sarvagna bhagavAnanI omdhvanino sAr chhe. banArasI vilAsamAn banArasIdAse kahyun chhe ke-

“mukh OMkAr dhuni suni, artha gaNadhar vichArai;
rachi Agam upadishai bhavik jIv sanshay nivArai.”

bhagavAn mukhethI bole chhe em kahyun e to lokashailInI bhAShA chhe. Ano khulAso panchAstikAyamAn chhe. kharekhar to bhagavAne hoTh hAlyA vinA andaramAn sarva pradeshothI omdhvani nIkaLe chhe. ahA! vastunI sthiti kAI bhagavAne karI nathI. e to jevI chhe tevI emaNe jANI chhe ane evI ja emanI vANImAn AvI chhe. jem AtmAno svabhAv svaparane jANavAno chhe tem vANIno svabhAv svaparane kahevAno chhe. to svaparanI


PDF/HTML Page 2917 of 4199
single page version

vArtA-vastunI sthiti jem chhe tem bhagavAnanI vANImAn AvI chhe; ane te A samayasAramAn AchAryadeve kahI chhe.

emAn ahIn shun kahe chhe? ke- ‘grahaN karun chhun’ eTale ‘chetun chhun,’ kAraN ke chetavun te ja AtmAnI ek kriyA chhe. mATe hun chetun ja chhun;...

ahA! jANavun... jANavun... jANavun-bas jANavun e ja ek AtmAnI kriyA chhe; rAg-vyavahAr paN bIjI (AtmAnI) kriyA chhe em nathI. mATe kahe chhe-hun chetun ja chhun, hun svarUpane jANun ja chhun! A to sAmAnya kahyun; have kArakonA chha bhed pADIne samajAve chhe-

‘chetanAro ja, chetanAr vaDe ja, chetanAr mATe ja, chetanAramAnthI ja, chetanAramAn ja, chetanArane ja chetun chhun.’

chetanAro te kartA ne ‘chetun chhun’ te karma. hun chetanAro mane ja chetun chhun. ahAhA...! hun jANanArane ja jANun chhun; rAgane jANun chhun em nahi. rAg sambandhI je gnAn chhe te svatantra mArun chhe ane hun mane ja jANun chhun, rAgane nahi. sUkShma vAt bhAI! vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe em Ave chhe ne? (gAthA 12 mAn) em vyavahAr chhe. ahIn to kahe chhe- hun mArA gnAnane ja jANun chhun. bhAI! hun kartA, hun karma, hun karaN ityAdi A chha kArakonA bhed to samajavA mATe sadbhUtavyavahArathI kahyA chhe. nishchayathI to e bhed kAI nathI. e ja kahe chhe ke-

‘athavA dravyadraShTie to-chha kArakonA bhed paN mArAmAn nathI, hun to shuddha chaitanyamAtra bhAv chhun. -A pramANe pragnA vaDe AtmAne grahaN karavo arthAt potAne chetanAr tarIke anubhavavo.’

joyun? vastu je sAmAnya... sAmAnya... sAmAnya chinmAtra ekarUp dhruv dravya-enI draShTie joIe to chha kArakonA bhed vastumAn nathI. hun to shuddha chaitanyamAtra bhAv chhun. TIkAmAn sarvavishuddha chinmAtra bhAv chhun em lIdhun hatun. e to ek ja vAt chhe. ahA! antarmukh gnAnanI dashA em jANe anubhave chhe ke-hun shuddha chaitanyamAtra bhAv chhun; khanDakhanD bhed te hun nahi. juo, A vikalpanI vAt nathI; A to svAnubhav pratyakShanI vAt chhe. ahIn kahe chhe-A pramANe pragnA vaDe AtmAne anubhavavo arthAt potAne chetanAr tarIke anubhavavo. bhAI! A kAI vAdavivAdathI pate em nathI, Ane mATe andaramAn khUb honsh ne dhIraj joIe.

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-


PDF/HTML Page 2918 of 4199
single page version

* kaLash 182 shlokArtha uparanun pravachan *

‘यत् भेत्तुं हि शक्यते सर्वम् अपि स्वलक्षणबलात् भित्त्वा’ je kAI bhedI shakAy chhe te sarvane svalakShaNanA baLathI bhedIne,...

shun kahe chhe? juo, ahIn vikAranI vAt nathI, kemake e to AtmAno bhed ja nathI. parantu chaitanyasvarUpI ek gnAyakabhAv prabhu AtmAmAn guNabhed Adi jeTalA bhed paDe chhe te sarvane svalakShaNanA baLathI bhedIne...

‘चिन्मुद्रा–अङ्कत–निर्विभागमहिमा शुद्धः चिद् एव अहम् अस्मि’ jeno chinmudrAthI ankit nirvibhAg mahimA chhe evo shuddha chaitanya ja hun chhun.

chinmudrA-gnAn ne darshan e AtmAnI mudrA nAm mahor-chhAp chhe. vaLI te (- AtmA) ek abhed jeno chaitanyaras chhe evo nirvibhAg (abhed) mahimA-yukta chhe. ahAhA...! dharmI jIv potAne em anubhave chhe ke-abhed ek chaitanya ja hun chhun; khanDakhanD bhedo te hun nahi. e ja kahe chhe-

‘यदि कारकाणि वा यदि धर्माः वा यदि गुणाः भिद्यन्ते, भिद्यन्ताम’ jo kArakonA athavA dharmonA athavA guNonA bhedo paDe, to bhale paDo; ‘विभौ विशुद्धे चिति भावे काचन भिदा न अस्ति’ parantu vibhu evA shuddha (samasta vibhAvothI rahit) chaitanyabhAvamAn koI bhed nathI.

ahAhA...! samyagdarshananun dhyey evA chinmAtra shuddha AtmAmAn kartA-karma Adi koI bhed nathI. e pramANe nitya, anitya; ek, anek Adi apekShit dharmonA bhed paN shuddha vastumAn nathI. tevI rIte gnAn, darshan, Anand Adi anant guNonA bhed vibhu evA shuddha achal chaitanyabhAvamAn nathI. ahAhA...! ek, nitya, trikALI shAshvat akhanD ekarUp dhruv sAmAnya-sAmAnya evA gnAyakabhAvamAtra AtmAmAn A koI bhedo nathI. sadbhUtavyavahAranayathI ShaTkArakanA, nitya-anitya Adi apekShit dharmonA ne gnAn Adi anant guNonA bhedo chhe, paN nishchayathI vibhu evA shuddha chinmAtrabhAvamAn koI bhedo nathI. gnAn... gnAn... gnAn gnAnanA nUranun pUr evA gnAnamAtra bhUtArthasvabhAvamAn koI bhedo nathI.

loko to dayA, dAn Adi shubharAg karavAthI dharma thaI jashe em mAnIne vyavahAramAn aTakayA chhe. have e vAt to kayAny rahI gaI; ahIn to kahe chhe-paryAyamAn ShaTkArakanA bhedo UbhA thAy e paN vastumAn nathI. A kartA, A karma-evA bhed paryAyamAn uThe chhe te abhed ekarUp vastumAn nathI.

kArako, dharmo ane guNonA bhedo jANavA mATe chhe, parantu andar draShTinA viShayamAn jatAn emAn koI bhedo nathI. dravyamAn vastumAn bhed chhe kharA, parantu abhed upar draShTi jatAn


PDF/HTML Page 2919 of 4199
single page version

arthAt nirvikalpa anubhav thatAn bhed dekhAtA nathI, abhed AtmAmAn anant guNo chhe kharA, parantu draShTi abhed upar paDatAn te dekhAtA nathI. ane jo abhedane chhoDI bhedane jovA jAy to vikalpa-rAg thayA vinA raheto nathI. arthAt bhedadraShTimAn rAg ja thAy chhe dharma nahi.

gnAnanI ek samayanI paryAyamAn chha dravyanun gnAn thAy eTalun sAmarthya chhe, ane evI evI anant paryAyono pinD ek gnAnaguN chhe; jevo gnAnaguN chhe evA evA anantaguNo anant paryAyonA sAmarthyavALA chhe; ane evA anant guNano abhed ek pinD Atmadravya chhe. bApu! ten tArI moTapanI (mahimAnI) vAtu sAmbhaLI nathI tArI moTap andaramAn evaDI chhe ke bhed ke kArakonA kAraNonI apekShA ene chhe nahi. ahA! AvI potAnI abhed vastumAn guN-guNI bhed paN lakShamAn levA jevo nathI. A guN ne A guNI evA bhedanun paN lakSha karavA jevun nathI, kemake enAthI rAg ja thAy chhe.

samayasAr gAthA 11mAn paryAyone gauN karIne ‘vyavahAro abhUdattho’ -em kahyun chhe. joke bhUtArthano Ashray paryAy le chhe, chhatAn paryAyane asatyArtha-abhUtArtha kahI chhe. vaLI tyAn bhUdattho desido du suddhanao ‘-shuddhanay bhUtArtha chhe em kahyun chhe. jemAn nay ane nayano viShay-eTalo bhed paN nathI tathA jemAn paryAy ane paryAyabhed nathI evo shuddha AtmA e ja bhUtArtha chhe. e ja vAt ahIn karI chhe ke-ek shuddha chaitanya ja hun chhun.

Am pragnA vaDe eTale ke vartamAn gnAnanI dashArUp anubhav dvArA AtmA grahaN karAy chhe-jaNAy chhe. temAn shuddha AtmA te dravya chhe ane anubhav te paryAy chhe. AtmA gnAnanI dashAnA anubhav dvArA jaNAy, chhatAn te gnAnanI dashAmAn Avato nathI, ane paryAy paN dravyamAn ekamek (tadrUp) thatI nathI. tathApi jANe chhe paryAy kemake kArya paryAyamAn thAy chhe, dhruvamAn nahi; dhruv to akriy chhe.

have AvI vAt koIne na bese to enI sAthe virodh na hoy; kemake vastue to badhA bhagavAn chhe. dravya apekShAe to te sAdharmI chhe. ek samayanI paryAyamAn bhUl chhe paN shun thAy? shuddha dravyanA Ashraye te nIkaLI javA yogya chhe. dharmI puruSho to saune dravyadraShTithI ja jue chhe.

* kaLash 182 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘jemanun svalakShaN chaitanya nathI evA parabhAvo to mArAthI bhinna chhe, mAtra shuddha chaitanya ja hun chhun,

juo, A dayA, dAn, vrat, bhakti Adi shubhabhAvomAn chaitanyalakShaNano abhAv chhe. ahA! e parabhAvo badhA chaitanyalakShaNathI khAlI chhe. AgaL gAthA 72mAn temane jaD kahyA chhe. eTale jem A sharIranA paramANuo jaD chhe tem teo jaD chhe em nahi, parantu temAn chaitanyalakShaNano abhAv chhe mATe teo jaD chhe-em kahyun chhe. ahA! pote


PDF/HTML Page 2920 of 4199
single page version

potAne jANe nahi, parane jANe nahi; paN AtmA vaDe jaNAy chhe tevA chhe mATe teo jaD chhe. ATalI to spaShTatA karI chhe. pote potA vaDe jaNAtA nathI mATe teo jaD chhe.

ahA! pAp bhAvo to achetan jaD chhe ja; parantu puNya bhAvo-dev-guru-shAstranI shraddhAno rAg, panchamahAvratano rAg ne shAstra bhaNavAno bhAv ityAdi vyavahAraratnatrayanA bhAvo-paN achetan jaD chhe em vAt chhe kemake enAmAn chaitanyalakShaN nathI. bhAI! koIpaN rAg jANavAlAyak chhe, paN AdaravA lAyak nathI. A nyAy chhe. jevun jaDachetananun svarUp chhe ene e rIte jANavun e nyAy chhe.

are! ene sansAr-paribhramaNamAn anantakAL gayo. emAn anantavAr eNe nagna digambar avasthA dhArI munivrat angIkAr karyAn. paN are! eNe satyane nyAyathI samajIne kadI lakShamAn lIdhun nahi! chhahaDhAlAmAn Ave chhe ne ke-

“munivrat dhAr anant bAr, grIvak upajAyau;
pai nij AtamagnAn binA sukh les na pAyau.”

Ano artha ja e thayo ke bahAranun dravyaling e kAI jainanA sAdhunun vAstavik (nishchay) lakShaN nathI. aTThavIs mUlaguN Adino shubharAg te AtmAnA chaitanyalakShaNathI rahit chhe. mATe enAthI svabhAvanI prApti thavI sambhavit nathI. bhAI! chaitanyalakShaNathI shUnya evA shubharAgathI-vyavahArathI nishchayanI prApti na thAy. vikArathI nirvikArI dashA na thAy. shodh bhAI! tArI bhUl shodh bApu! anantavAr munipaNAn lIdhAn toy samakit na thayun to A vItarAganI vAtane nyAyathI samajI bhUl maTADI de. A to divA jevI spaShTa vAt chhe ke-

‘hun to mAtra shuddha chaitanya ja chhun.’ chaitanyamAn gnAn ne darshan bey levA. mAtra shuddha chaitanya ja chhun-em ‘ja’ kahIne samyak ekAnta karyun chhe. kathanchit rAg chhun ne kathanchit chaitanya chhun em nahi, shuddha chaitanya ja chhun. juo, A dharmI puruShanI draShTi!

have kahe chhe- ‘kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn ane adhikaraNarUp kArakabhedo sattva, asattva, nityatva, anityatva, ekatva, anekatva Adi dharmabhedo ane gnAn, darshan Adi guNabhedo jo kathanchit hoy to bhale ho; parantu shuddha chaitanyamAtra bhAvamAn to koI bhed nathI.’

shun kIdhun? parabhAvo to mArAthI bhinna chhe ja; parantu chaitanyanI pariNati-avasthA, enA je ShaTkArako chhe e paN hun nathI. chetan pariNatino kartA chetan pariNati, chetan pariNati pote karma, chetan pariNatinun sAdhan chetan pariNati ityAdi AvA paryAyanA abhinna chha kArakanA bhedo chhe kharA, paN te mArAmAn nathI.

bIjI vAta- hun potAthI chhun, parathI nathI; hun dravye nitya chhun, avasthAe