PDF/HTML Page 3221 of 4199
single page version
इमम् स्वभावनियमं न कलयन्ति] jeo A vastusvabhAvanA niyamane jANatA nathI [ते वराकाः] teo bichArA, [अज्ञानमग्नमहसः] jemanun (puruShArtharUp-parAkramarUp) tej agnAnamAn DUbI gayun chhe evA, [कर्म कुर्वन्ति] karmane kare chhe; [ततः एव हि] tethI [भावकर्मकर्ता चेतनः एव स्वयं भवति] bhAvakarmano kartA chetan ja pote thAy chhe, [अन्यः न] anya koI nahi.
bhAvArtha– vastunA svarUpanA niyamane nahi jANato hovAthI paradravyano kartA thato agnAnI (-mithyAdraShTi) jIv pote ja agnAnabhAve pariName chhe; e rIte potAnA bhAvakarmano kartA agnAnI pote ja chhe, anya nathI. 202.
have, “jeo vyavahAranayanA kathanane grahIne ‘paradravya mArun chhe’ em kahe chhe, e rIte vyavahArane ja nishchay mAnI AtmAne paradravyano kartA mAne chhe, teo mithyAdraShTi chhe”-ityAdi arthanI gAthAo draShTAnt sahit kahe chhe-
‘agnAnIo ja vyavahAravimUDh (vyavahAramAn ja vimUDh) hovAthI paradravyane ‘A mArun chhe’ em dekhe chhe-mAne chhe; gnAnIo to nishchayapratibuddha (nishchayanA jANanArA) hovAthI paradravyanI kaNikAmAtrane paN ‘A mArun chhe’ em dekhatA nathI.’
juo, potAnI shuddha chaitanyavastuthI ajAN evA agnAnIo vyavahAr vimUDh hoy chhe. teo strI-putra-parivAr, dhan-dolat, sharIr Adi paradravyane ‘A mArun chhe’ em mAne chhe, vyavahArathI kahevAy chhe ne? to agnAnI ene nishchay mAnI ‘paradravya mArun chhe’ em mAne chhe. ene svadravya-paradravya, svasattA-parasattA sambandhI koI sudh-budh nathI.
parantu gnAnIo to nishchayapratibuddha chhe. shun kahyun? nishchay je potAnun ek shuddha chaitanyatattva chidAnandamay vastu tenA jANanArA evA gnAnIo chhe. ahAhA....! hun to ek upayogarUp chinmUrti prabhu AtmA chhun em gnAnI jANe chhe. te paradravyanA ek kaNamAtrane- rajakaNane ke rAganA kaNane - ‘A mArun chhe’ em dekhatA nathI mAnatA nathI.
PDF/HTML Page 3222 of 4199
single page version
bharat chakravartI kShAyik samakitI hatA. teo chha khanDanA svAmI hatA. ahA! Avo rAjavaibhav-chhannu hajAr rANI, chhannu karoDanun pAyadaL, chhannu karoD gAm-A badhun sanyogamAn hovA chhatAn e koIpaN chIj mArI nathI em mAnatA hatA. hun jyAn (upayogasvarUpamAn) chhun tyAn te (paradravyo) nathI, ane te (-paradravyo) jyAn chhe tyAn hun nathI-Avun jANanArA te paradravyanA kaNamAtrane mArApaNe mAnatA na hatA, anubhavatA na hatA. gAthA 38 mAn Ave chhe ne ke-“em pratApavant vartatA evA mane, joke bahAr anek prakAranI svarUpanI sampadA vaDe samasta paradravyo sphurAyamAn chhe topaN koIpaN paradravya paramANumAtra paN mArApaNe bhAsatu nathI...” A rIte gnAnIne paradravyamAn sukhabuddhi ke svAmitvano bhAv hotA nathI. have kahe chhe-
‘tethI, jem A jagatamAn koI vyavahAravimUDh evo pArakA gAmamAn rahenAro mANas “A gAm mArun chhe” em dekhato-mAnato thako mithyAdraShTi (-khoTI draShTivALo) chhe, tem jo gnAnI paN koIpaN prakAre vyavahAravimUDh thaIne paradravyane “A mArun chhe” em dekhe to te vakhate te paN nisanshayapaNe arthAt chokkas, paradravyane potArUp karato thako, mithyAdraShTi ja thAy chhe.’
pArakA gAmamAn rahenAro koI puruSh em mAne ke ‘A gAm mArun chhe’ to tenI draShTi jUThI chhe, viparIt chhe. tem gnAnI paN koIpaN prakAre vyavahAravimUDh thaIne paradravyane ‘A mArun chhe’ em mAne to te kALe paN te paN nisanshay mithyAdraShTi ja thAy chhe. A paramAtmA sarvagnadev mArA chhe, guru mArA chhe, shAstra mArun chhe ane enA lakShe thatA shubh vikalpa mArA chhe- em paradravyane potAnun mAne to gnAnI paN te kALe avashya mithyAdraShTi ja thAy chhe. mArA dev, mArA guru em kahe bhale, em kahe e vyavahAr chhe; paN em mAne e to mithyAdarshan ja chhe. samajANun kAI...? gnAnI koI paradravyane potAnun mAnatA nathI.
paramAtmaprakAshamAn kahyun chhe ke-je shubharAgane upAdey mAne chhe tene bhagavAn AtmA hey chhe; ane je AtmAne upAdey mAne chhe tene shubharAg hey chhe. ahA! rAg mAro nathI, hey chhe evI draShTi chothe guNasthAnethI dharmI jIvane hoy chhe. rAgano sarvathA kShay to shuddhopayoganI pUrNatA thatAn thAy chhe, paN rAg kShay karavAyogya chhe evun shraddhAn to samakitIne prathamathI ja hoy chhe. rAg karavA lAyak chhe em kadIy te mAnatA nathI. tene to ek shuddhopayoganI ja bhAvanA hoy chhe. nirmaL ratnatray ja karavA lAyak hovAthI tene te pragaT karavAyogya upAdey samaje chhe.
niyamasAramAn to samvar-nirjarAnI paryAyane hey kahI chhe? hA, tyAn apekShA bIjI chhe. tyAn to dharmAtmAnun Alamban trikALI ek shuddha-
PDF/HTML Page 3223 of 4199
single page version
bhAv ja chhe, paryAy nahi. tethI ek shuddhabhAvane ja upAdey kahI samvar-nirjarA Adi pariNAmane hey kahyA chhe. bhAI! paryAyane je upAdey (Ashray karavAyogya) mAne te niyamathI mithyAdraShTi ja thAy chhe. have kahe chhe-
‘mATe tattvane jANanAro puruSh “saghaLuy paradravya mArun nathI” em jANIne, “ lok ane shramaN-bannene je A paradravyamAn kartRutvano vyavasAy chhe te temanA samyagdarshanarahitapaNAne lIdhe ja chhe.” em sunishchitapaNe jANe chhe.’
lok em mAne chhe ke jagatanA kartA Ishvar chhe. have shramaN paN jo em mAne ke paradravyano kartA hun chhun to e rIte paradravyamAn kartRutvano vyavasAy bannene samAn chhe. te temanA samyagdarshanarahitapaNAne lIdhe ja chhe em tattvagna puruSh nishchitapaNe jANe chhe. bhAI! trilokInAth sarvagnadev em pharamAve chhe ke ‘paradravya mArun chhe, hun paradravyane karun chhun’ em je koI-lok ke shramaN-mAne chhe te avashya mithyAdraShTi chhe. hun parane lAbh-nukashAn karI shakun chhun evI mAnyatA jenI chhe te samyagdarshanathI rahit mithyAdraShTi ja chhe.
bhAI! bahAranA chamatkAr to badhA bahAr rahyA; A to nij chaitanyachamatkAr prabhu AtmAmAn je ekAgra thaI sthir thayo te samakitI dharmAtmA chhe. te paradravyane ‘A mArun chhe’ em kadIy mAnatA nathI.
‘je vyavahArathI mohI thaIne paradravyanun kartApaNun mAne chhe te-laukik jan ho ke munijan ho-mithyAdraShTi ja chhe. gnAnI paN jo vyavahAramUDh thaIne paradravyane “mArun” mAne to mithyAdraShTi ja thAy chhe.’
juo, samayasAr gAthA 8 mAn kahyun chhe ke- paramArthano pratipAdak hovAthI vyavahAr sthApan karavAyogya chhe, paN te anusaravA yogya nathI. ‘darshan-gnAn-chAritrane je hammeshAn prApta hoy te AtmA chhe’ em kahyun te vyavahAr chhe. bhed pADIne kahyun ne? tethI vyavahAr chhe. paN te abhedane samajavA mATe chhe, nahi ke bhedane anusaravA mATe. vyavahAr chhe, te jANavAyogya chhe, paN anusaravA yogya nathI.
parantu vastusvarUpathI ajAN evo agnAnI jIv vyavahArathI vimohit hoy chhe, vyavahAravimUDh hoy chhe. te vyavahAranA shabdone pakaDIne ‘A paradravya, shubhavikalpane bhed mArAn chhe’ em mAne chhe. paradravyane, parabhAvane hun karun chhun em te mAne chhe. ahIn kahe chhe- Avun mAnanAr chAhe laukik jan ho ke munijan ho, te mithyAdraShTi ja chhe.
PDF/HTML Page 3224 of 4199
single page version
bhagavAnanI bhaktithI sansAravelano nAsh thAy chhe, jinabimbanA darshanathI niddhat ane nikAchit karma TaLI jAy chhe, jIv pangu chhe, karma tene chAr gatimAn laI jAy chhe- ityAdi vachan shAstramAn Ave chhe. A vyavahAranAn vachan chhe. agnAnI teno Ashay samajavA rokAto nathI ane shabdArthane pakaDIne nishchayarUp em ja mAnavA lAge chhe. ahIn kahe chhe-Am je paradravyane anyadravyanun kartApaNun mAne chhe te mithyAdraShTi ja chhe.
samakitI dharmI puruShane antaramAn nishchayabhakti-AtmaArAdhanA pragaT thaI hoy chhe ane te sansAranA nAshanun kAraN chhe. have tene bahAramAn bhagavAn jinendranI bhaktino rAg paN Ave chhe to emAn nishchayabhaktino upachAr karIne kahyun ke bhagavAnanI bhaktithI sansAravelano nAsh thAy chhe. have A vyavahAranA vachanane yathArtha samajyA vinA koI bhagavAnanI bhaktinA rAgamAn ja lIn thaI rahe to te mithyAdraShTi ja chhe, teno sansAr maTato nathI. Am ekAnte bhagavAnanI bhaktinA rAgathI ja mukti thavAnun mAne te mithyAdraShTi chhe.
ahAhA...! potAno svabhAv to jinasvarUp-vItarAgasvarUp ja chhe. have koI jinabimbanun darshan karatAn jinasvarUp nij gnAyakasvabhAv prati DhaLIne-jhukIne temAn ja ekAgra thAy to tene nijasvarUpanun-jinasvarUpanun andar darshan-shraddhAn pragaT thAy chhe ane tyAre tene niddhat ane nikAchit karma TaLI jAy chhe, akarmarUp thaI jAy chhe. tyAn karma to karmanA kAraNe akarmapaNe thaI jAy chhe, kAI jinabimb tene akarmapaNe karI de chhe em nathI. paN Avo nimitta-naimittik sambandh jANI vyavahArathI kahyun ke jinabimbanA darshanathI niddhat ane nikAchit karma TaLI jAy chhe. paN ene upachAramAtra na samajatAn em ja koI mAne to lAkh jinabimbanAn darshan kare toy karma TaLe nahi ane te mithyAdraShTi ja rahe.
bhagavAn AtmA ek gnAnAnandasvarUp chhe. temAn vikAr thAy evI koI shakti nathI. tethI paryAyamAn je vikAr thAy chhe te gnAnanun-AtmAnun kArya nathI. je vikAr thAy chhe te prakRitinA nimitte prakRitine vash thaI pariNamatAn thAy chhe ane enun phaL chAragatirUp paribhramaN chhe. tethI nimittanI mukhyatAthI kahyun ke-AtmA pangu chhe, karma tene chAragatimAn laI jAy chhe. have tyAn karmane laIne vikAr thAy chhe vA karma vikAr karI de chhe, karAvI de chhe em to chhe nahi. topaN koI em ja mAne ke mane karmanA kAraNe vikAr thAy chhe ane karmanA kAraNe chAragatimAn rakhaDavun chhe to te mAnyatA barAbar nahi hovAthI te mithyAdraShTi ja chhe; kemake karma to paradravya chhe, te enun shun kare?
A pramANe vyavahArathI vimohit jIvo vyavahAranA vachanane pakaDIne paradravyanun
PDF/HTML Page 3225 of 4199
single page version
kartApaNun mAne chhe te, laukikajan ho ke munijan ho, mithyAdraShTi ja chhe. gnAnI paN jo koI prakAre vyavahAravimUDh thaIne paradravyane ‘mArun’ mAne to mithyAdraShTi ja thAy chhe.
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-
‘यतः’ kAraNake ‘इह’ A lokamAn ‘एकस्य वस्तुनः अन्यतरेण सार्धं सकलः अपि सम्बन्धः एव निषिद्धः’ ek vastuno anya vastunI sAthe saghaLoy sambandh ja niShedhavAmAn Avyo chhe, ‘तत्’ tethI ‘वस्तुभेदे’ jyAn vastubhed chhe arthAt bhinna vastuo chhe tyAn ‘कर्तृकर्मघटना अस्ति न’ kartAkarmaghaTanA hotI nathI-
juo, A lokamAn anant jIv, anantAanant pudgal, dharma, adharma ane AkAsh ekek ane asankhyAt kAlANuo-em chha dravyo chhe. ahIn kahe chhe-te pratyek vastuno anya vastunI sAthe saghaLoy sambandh ja niShedhavAmAn Avyo chhe. ek vastu chhe te anyavastunA abhAvasvabhAv ja chhe. vAstavamAn bhAI! pratyek vastu bIjI vastunA abhAvathI ja svatantra TakI rahelI chhe.
A mAre AnA vinA na chAle em loko kahe chhe ne? paisA vinA to chAle ja nahi em kahe chhe ne? ahIn kahe chhe-bhAI! tAre enA vinA ja anantakALathI chAle chhe; ek vastune bIjI anant vastuonA vinA ja chAle chhe. jo em na hoy to anant vastuo anantapaNe rahe ja nahi, badhI maLIne ek thaI jAy. jo tAre paisA vinA na chAle to tun jaD paisAmay thaI jAy; paN em chhe nahi.
tethI, kahe chhe, jyAn bhinna vastuo chhe tyAn kartAkarmaghaTanA hotI nathI. shun kIdhun e? ke AtmA kartA ane paravastu enun kArya-em bhinna vastuomAn kartA-karmaghaTanA hotI nathI. A dev-guru Adi kartA ane tArI (nirmaL) paryAy enun kArya em kartAkarmaghaTanA hotI nathI. bhAI! A to jain parameshvar sarvagna paramAtmAnI vANImAn Avelo mUL siddhAnt chhe.
jagatamAn anantA dravyo chhe. temAn koI dravya koI samaye kArya vinAnun khAlI hotun ja nathI. kArya kaho ke paryAy kaho-ek ja vAt chhe. tethI enA kAryane koI bIjo kare em traNakALamAn hovun asambhav chhe, A nyAy chhe, nyAy samajAy chhe ke nahi?
bhagavAn tArI chIjane bIjI chIj sparshatI nathI. e to trIjI gAthAmAn AvI gayun ke- ‘potAnA dravyamAn antarmagna rahel potAnA anant dharmonA chakrane
PDF/HTML Page 3226 of 4199
single page version
chumbe chhe-sparshe chhe topaN jeo paraspar ekabIjAne sparsha karatA nathI.....’ matalab ke ek dravya bIjA koI dravyane sparshatun nathI-A mUL vAt chhe. ahAhA....! sarvagna parameshvar pharamAve chhe ke-ame tArA kAI nathI, tun amAro kAI nathI. ame parameshvar ane tun amAro bhakta-em chhe nahi; ame tArA tAraNahAr ane tun taranAro em chhe nahi, kemake bhinna dravyomAn kartRukarmaghaTanA hotI nathI. have kahe chhe-
bhinna vastuomAn kartAkarmaghaTanA hotI nathI- ‘मुनयः च जनाः च’ em munijano ane laukik jano ‘तत्त्वम् अकतृ पश्यन्तु’ tattvane akartA dekho (-koI koInun kartA nathI, paradravya paranun akartA ja chhe-em shraddhAmAn lAvo).
AtmA pragnAbrahmasvarUp prabhu ek gnAnamAtravastu chhe. tene tun rAgano ane parano akartA dekh-em ahIn kahe chhe; kemake paradravya paranun akartA ja chhe. lyo, A vAstavik shraddhAn chhe ane samakitIne Avun shraddhAn hoy chhe.
“je puruSho Avo vastusvabhAvano niyam jANatA nathI teo agnAnI thayA thakA karmane kare chhe; e rIte bhAvakarmano kartA agnAnathI chetan ja thAy chhe”- AvA arthanun, AgaLanI gAthAonI sUchanArUp kAvya have kahe chhe-
(AchAryadev khedapUrvak kahe chhe ke) ‘बत’ arere! ‘ये तु इमम् स्वभावनियमं न कलयन्ति’ jeo A vastusvabhAvanA niyamane jANatA nathI ‘ते वराकाः’ bichArA, ‘अज्ञानमग्नमहसः’ jemanun (puruShArtharUp-parAkramarUp) tej agnAnamAn DUbI gayun chhe evA, ‘कर्म कुर्वन्ति’ karmane kare chhe;......
juo, AchAryadevane paramAtmadashA pragaT nathI; prachur AnandanI dashA pragaTI chhe, paN param AnandadashAnI prApti thaI nathI, tethI jarI vachche karuNAno vikalpa uThayo chhe to khedapUrvak kahe chhe ke- arere! jeo A vastusvabhAvanA niyamane jANatA nathI teo bichArA karmane kare chhe.
ahAhA....! pote andar pUraN chaitanyasampadAthI bharelo bhagavAn chhe. parantu potAnI svarUpasampadAnA svabhAvane jeo jANatA nathI teo ‘वराकाः’ eTale bichArA chhe, rAnkA chhe. ahA! loko jemane shrImant-lakShmIvant mAne chhe temane ahIn bichArA-rAnkA kahyA chhe. kem? kemake teo potAnI chaitanyasampadA chaitanyalakShmIne jANatA nathI, anubhavatA nathI.
PDF/HTML Page 3227 of 4199
single page version
ahAhA...! vastu-bhagavAn AtmA-pragnAbrahmasvarUp prabhu shuddha ek gnAyak tattva chhe. tenI sanmukh thaIne nirAkuL Anandano je anubhav na kare te moTo abajopati sheTh hoy ke moTo dev hoy-te hamaNAny bhikhArI ja chhe, bichAro ja chhe. potAnI chaitanyasampadAne jANe nahi ane par sampadAne potAnI karavA jhankhe te ‘varAkA’ eTale bichArA ja chhe, kemake e bahAranI sampadA potAnI chIj anantakALey thAy em nathI. ene potAnI mAne e to badhI ApadA ja chhe. samajANun kAI....?
bhAI! AtmA vastu chhe ke nahi? vastu chhe to eno koI svabhAv hoy ke nahi? jem sAkar vastuno gaLapaN ane saphedAI svabhAv chhe tem gnAn ane Anand AtmAno svabhAv chhe ane te enI svarUpasampadA chhe. have AvI svarUpasampadAne jANe nahi ane parasampadAne Ichchhe te jIvo ‘varAkA’ eTale bichArA chhe, rAnkA chhe.
ek moTA darabAr (rAjavI) ek vAr pravachan sAmbhaLavA AvelA, tyAre temane kahelun ke-darabAra- mahine ek lAkh joIe em mAne e nAno mAgaN ane mahine ek karoD joIe em mAne e moTo mAgaN; banne mAgaN-bhikhArI chhe; kemake svarUpasampadAnA bhAn rahit bannene parasampadAnI AshA chhe.
ahIn kahe chhe-arere! je A vastusvabhAvanA niyamane jANatA nathI teo bichArA jemanun puruShArtharUpI tej agnAnamAn DUbI gayun chhe tevA karmane kare chhe. ahAhA...! A sanyogo ane sanyogIbhAv je adhruv ane nAshavant chhe tene potAnA mAne te vastusvabhAvanA niyamane jANatA nathI; temanun puruShArtharUpI tej agnAnamAn DUbI gayun chhe. eTale shun? ke potAnA svarUpanA agnAnamAn temane anant parAkram DhankAI gayun chhe. ahAhA...! anant vIryano svAmI bhagavAn AtmA chhe. AtmAno vIryaguN anantA parAkramathI bharelo chhe. re! AvA potAnA svarUpane jANatA nathI temane te anant parAkram DhankAI gayun chhe. ahA! AvA bichArA jIvo rAgane-shubhAshubhakarmane (kartA thaIne) kare chhe. agnAnI jIvo dayA, dAn, vrat, bhakti ityAdinA rAgane kare chhe.
to gnAnIne paN evA shubh pariNAm to hoy chhe.
hA, hoy chhe; paN gnAnI ene karato nathI, kemake gnAnI eno svAmI thato nathI. (gnAnI gnAnabhAvano svAmI chhe). jyAre agnAnI rAg mArun kartavya chhe em eno kartA thaIne kare chhe. have kahe chhe-
‘तत्ः एव हि’ tethI ‘भावकर्मकर्ता चेतनः एव स्वयं भवति’ bhAvakarmano kartA
PDF/HTML Page 3228 of 4199
single page version
chetan ja pote thAy chhe, ‘अन्यः न’ anya koI nahi.
lyo, A pramANe bhAvakarmano-shubhAshubh rAgano kartA agnAnadashAmAn chetan ja pote thAy chhe, koI jaDakarma vA anya koI nimitta enun kartA chhe em chhe ja nahi.
‘vastunA svarUpanA niyamane nahi jANato hovAthI paradravyano kartA thato agnAnI (-mithyAdraShTi) jIv pote ja agnAnabhAve pariName chhe; e rIte potAnA bhAvakarmano kartA agnAnI pote ja chhe; anya nathI.’
agnAnI vastunA svarUpanA niyamane jANato nathI. eTale shun? eTale ke- 1. hun chinmAtra vastu akartAsvabhAvI AtmA chhun, rAganun kartApaNun mane nathI, ek vAt; ane
2. paryAyamAn je vikAranA pariNAm thAy chhe te potAthI thAy chhe, paradravyathI thatA nathI. vikAranun kartApaNun paradravyane nathI. Am agnAnI jIv vastunA svarUpanA niyamane jANato nathI. tethI te potAnA shuddhachaitanyasvabhAvane bhUlIne rAg-dveSh-mohAdibhAve pariName chhe, rAg-dveSh-mohane ja kare chhe.
samvat’71 nI sAlamAn ekavAr lAThImAn A vAt jAherasabhAmAn mUkI hatI ke vikAranA bhAv je thAy chhe te potAthI thAy chhe ane potAnA anrta-puruShArthathI te TaLe chhe; emAn koI parakArakonI-paradravyanI apekShA chhe ja nahi. have AvI vAt sAmbhaLIne lokomAn khaLabhaLAT machI gayo. karmathI vikAr thAy em mAnanArA badhA khaLabhaLI gayA. paN bApu! jIvane rAg-dveSh-mohAdi je vikArI bhAv thAy chhe te, te samaye enI janmakShaN chhe, te (-vikArI) paryAy thavAno te svakAL chhe ane tethI par kArakonI apekShA vinA ja te potAthI svatantrapaNe pragaT thAy chhe.
ahAhA...! anant guN-shaktiono pinD prabhu AtmA chhe. paN temAn rAgane- vikArane kare evI koI shakti nathI. bhAI! vastuno sahaj svabhAv ja Avo chhe ke te rAgane kare nahi. tathApi paryAyamAn vikAr thAy chhe te potAnA ShaTkArakanA pariNamanathI utpanna thayelI dashA chhe, tene koI parakArakonI apekShA nathI. Avo vastunA svabhAvano niyam chhe.
shun kIdhun? nirmaL nirvikArI dashA ho ke malin vikArI dashA ho, te potAnA ShaTkArakanA pariNamanathI utpanna thayelI dashA chhe; nirmaL nij dravya-guNanI paN tene apekShA nathI ane parakArakonI paN tene apekShA nathI.
PDF/HTML Page 3229 of 4199
single page version
vikArI pariNAm thAy temAn shuddha dravya-guNanI apekShA nathI e to barAbar, paN tene paranI-nimittanI apekShA to chhe ke nahi?
to kahe chhe- nA, bIlakul nathI; vikAr thAy te potAthI ja thAy chhe, tene nimittAdi parakArakonI koI apekShA nathI. bhAI! A shubhAshubh vikalpa je uThe te shuddha chaitanyanun kArya nathI, tem paradravyanun paN e kArya nathI. to e konun kArya chhe? to kahe chhe-
vastunA svarUpanA niyamane nahi jANato hovAthI paradravyano eTale rAgAdi vikArano kartA thato mithyAdraShTi jIv pote ja agnAnabhAve-mithyAtvAdibhAve pariName chhe, tene bIjo koI pariNamAve chhe em chhe nahi. lyo, AvI vAt!
vikArapaNe thavAnI potAnI (tatkAlIn) yogyatA na hoy to bIjo tene pariNamAvI shake nahi, ane vikArapaNe thavAnI potAnI yogyatA hoy to temAn bIjAnI shun apekShA? samyagdarshan eTale dharmanI pratham dashA thavAmAn paN koI paradravyanI apekShA nathI. karma khare to dharma thAy vA rAganI mandatA hoy to samakit thAy. evI tene apekShA nathI. ahA! potAnA svarUpanA bhAn vinA agnAnI jIv pote ja rAgAdibhAve pariName chhe. A rIte potAnA bhAvakarmano kartA agnAnI jIv pote ja chhe, anya nathI.
tyAre koI kahe chhe-shAstramAn be kAraNo kahyAn chhe; AchArya jayasenanI TIkAmAn paN be kAraNanI vAt chhe.
samAdhAna– bhAI! e to tyAn pramANagnAn karAvatAn sAthe nimittane bheLavyun chhe. tyAn nishchay nAm yathArtha rAkhIne nimittanun gnAn karAvyun chhe, paN nishchayane uDADI nimittathI thAy em kyAn vAt chhe? vikAr potAthI ja thAy chhe em nishchay rAkhIne sAthe nimitta bIjI chIj chhe em jANe te pramANagnAn chhe; paN nishchayano niShedh karIne nimittathI kArya thAy em jANe tyAn pramANagnAn kyAn rahyun? bApu! nimitta to upachArathI kAraN kahyun chhe; vAstavamAn nimittathI kArya thAy chhe vA nimitta kAryano kartA chhe evo nimittano artha chhe ja nahi. samajANun kAI...? A rIte potAnA bhAvakarmano kartA agnAnI jIv pote ja chhe, anya nathI.
PDF/HTML Page 3230 of 4199
single page version
तम्हा अचेदणा ते पयडी णणु कारगो पत्तो।। ३२८।।
अहवा एसो जीवो पोग्गलदव्वस्स कुणदि मिच्छत्तं।
तम्हा पोग्गलदव्वं मिच्छादिट्ठी ण पुण जीवो।। ३२९।।
अह जीवो पयडी तह पोग्गलदव्वं कुणंति मिच्छत्तं।
तम्हा दोहिं कदं तं दोण्णि वि भुंजंति तस्स फलं।। ३३०।।
अह ण पयडी ण जीवो पोग्गलदव्वं करेदि मिच्छत्तं।
तम्हा पोग्गलदव्वं मिच्छत्तं तं तु ण हु मिच्छा।। ३३१।।
तस्मादचेतना ते प्रकृतिर्ननु कारका प्राप्ता।। ३२८।।
have, ‘(jIvane) je mithyAtvabhAv thAy chhe tenA kartA koN chhe?’ -e vAtane barAbar charchIne, ‘bhAvakarmano kartA (agnAnI) jIv ja chhe’ em yuktithI siddha kare chhe-
to to achetan prakRiti kArak bane tuj mat viShe! 328.
athavA kare jo jIv pudgaladravyanA mithyAtvane,
to to Thare mithyAtvI pudgaladravya, AtmA nav Thare! 329.
jo jIv ane prakRiti kare mithyAtva pudgaladravyane,
to ubhayakRut je hoy tenun phaL ubhay paN bhogave! 330.
jo nahi prakRiti, nahi jIv kare mithyAtva pudgaladravyane,
pudgaladarav mithyAtva vaNakRut! –e shun nahi mithyA khare? 331.
PDF/HTML Page 3231 of 4199
single page version
तस्मात्पुद्गलद्रव्यं मिथ्याद्रष्टिर्न पुनर्जीवः।। ३२९।।
तस्मात् द्वाभ्यां कुतं तत् द्वावपि मुञ्जाते तस्य फलम्।। ३३०।।
अथ न प्रकृतिर्न जीवः पुद्गलद्रव्यं करोति मिथ्यात्वम्।
तस्मात्पुद्गलद्रव्यं मिथ्यात्वं तत्तु न खलु मिथ्या।। ३३१।।
gAthArtha– [यदि] jo [मिथ्यात्वं प्रकृतिः] mithyAtva nAmanI (mohanIy karmanI) prakRiti [आत्मानम्] AtmAne [मिथ्याद्रष्टिं] mithyAdraShTi [करोति] kare chhe em mAnavAmAn Ave, [तस्मात्] to [ते] tArA matamAn [अचेतना प्रकृतिः] achetan prakRiti [ननु कारका प्राप्ता] (mithyAtvabhAvanI) kartA banI! (tethI mithyAtvabhAv achetan Tharyo!)
[अथवा] athavA, [एषः जीवः] A jIv [पुद्गलद्रव्यस्य] pudgaladravyanA [मिथ्यात्वम्] mithyAtvane [करोति] kare chhe em mAnavAmAn Ave, [तस्मात्] to [पुद्गलद्रव्यं मिथ्याद्रष्टिः] pudgaladravya mithyAdraShTi Thare! - [न पुनः जीवः] jIv nahi!
[अथ] athavA jo [जीवः तथा प्रकृतिः] jIv tem ja prakRiti banne [पुद्गलद्रव्यं] pudgaladravyane [मिथ्यात्वम्] mithyAtvabhAvarUp [कुरुतः] kare chhe em mAnavAmAn Ave, [तस्मात्] to [द्वाभ्यां कृतं तत्] je banne vaDe karavAmAn Avyun [तस्य फलम्] tenun phaL [द्वौ अपि मुञ्जाते] banne bhogave!
[अथ] athavA jo [पुद्गलद्रव्यं] pudgaladravyane [मिथ्यात्वम्] mithyAtvabhAvarUp [न प्रकृतिः करोति] nathI prakRiti karatI [न जीवः] ke nathI jIv karato (-bemAnthI koI karatun nathI) em mAnavAmAn Ave, [तस्मात्] to [पुद्गलद्रव्यं मिथ्यात्वम्] pudgaladravya svabhAve ja mithyAtvabhAvarUp Thare! [तत् तु न खलु मिथ्या] te shun kharekhar mithyA nathI?
(AthI em siddha thAy chhe ke potAnA mithyAtvabhAvano-bhAvakarmano-kartA jIv ja chhe.)
TIkA– jIv ja mithyAtva Adi bhAvakarmano kartA chhe; kAraN ke jo te (bhAvakarma) achetan prakRitinun kArya hoy to tene (-bhAvakarmane) achetanapaNAno prasang Ave. jIv potAnA ja mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA chhe; kAraN ke jo jIv
PDF/HTML Page 3232 of 4199
single page version
रज्ञायाः प्रकृतेः स्वकार्यफलभुग्भावानुषङ्गात्कृतिः।
नैकस्याः प्रकृतेरचित्त्वलसनाज्जीवोऽस्य कर्ता ततो
जीवस्यैव च कर्म तच्चिदनुगं ज्ञाता न यत्पुद्गलः।। २०३।।
pudgaladravyanA mithyAtvAdi bhAvakarmane kare to pudgaladravyane chetanapaNAno prasang Ave. vaLI jIv ane prakRiti banne mithyAtvAdi bhAvakarmanA kartA chhe em paN nathI; kAraN ke jo te banne kartA hoy to jIvanI mAphak achetan prakRitine paN tenun (-bhAvakarmanun) phaL bhogavavAno prasang Ave. vaLI jIv ane prakRiti banne mithyAtvAdi bhAvakarmanA akartA chhe em paN nathI; kAraN ke jo te banne akartA hoy to svabhAvathI ja pudgaladravyane mithyAtvAdi bhAvano prasang Ave. mATe em siddha thayun ke-jIv kartA chhe ane potAnun karma kArya chhe (arthAt jIv potAnA mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA chhe ane potAnun bhAvakarma potAnun kArya chhe).
bhAvArtha– bhAvakarmano kartA jIv ja chhe em A gAthAomAn siddha karyun chhe. ahIn em jANavun ke-paramArthe anya dravya anya dravyanAn bhAvanun kartA hoy nahi tethI je chetananA bhAvo chhe temano kartA chetan ja hoy. A jIvane agnAnathI je mithyAtvAdi bhAvarUp pariNAmo chhe te chetan chhe, jaD nathI; ashuddhanishchayanayathI temane chidAbhAs paN kahevAmAn Ave chhe e rIte te pariNAmo chetan hovAthI, temano kartA paN chetan ja chhe; kAraN ke chetanakarmano kartA chetan ja hoy-e paramArtha chhe. abhedadraShTimAn to jIv shuddhachetanAmAtra ja chhe, parantu jyAre te karmanA nimitte pariName chhe tyAre te te pariNAmothI yukta te thAy chhe ane tyAre pariNAm-pariNAmInI bhedadraShTimAn potAnA agnAnabhAvarUp pariNAmono kartA jIv ja chhe. abhedadraShTimAn to kartAkarmabhAv ja nathI, shuddhachetanAmAtra jIvavastu chhe. A pramANe yathArtha prakAre samajavun ke chetanakarmano kartA chetan ja chhe.
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe- shlokArtha– [कर्म कार्यत्वात् अकृतं न] karma (arthAt bhAvakarma) chhe te kArya chhe, mATe te akRut hoy nahi arthAt koIe karyA vinA thAy nahi. [च] vaLI [तत् जीव– प्रकृत्योः द्वयोः कृतिः न] te (bhAvakarma) jIv ane prakRiti bannenI kRuti hoy em nathI, [अज्ञायाः प्रकृतेः स्व–कार्य–फल–भुग्–अनुषङ्गात्] kAraN ke jo te bannenun kArya hoy to gnAnarahit (jaD) evI prakRitine paN potAnA kAryanun phaL bhogavavAno prasang Ave. [एकस्याः प्रकृतेः न] vaLI te (bhAvakarma) ek prakRitinI
PDF/HTML Page 3233 of 4199
single page version
कर्तात्मैष कथञ्चिदित्यचलिता कैश्चिच्छ्रुतिः कोपिता।
तेषामुद्धतमोहमुद्रितधियां बोधस्य संशुद्धये
स्याद्वादप्रतिबन्धलब्धविजया वस्तुस्थितिः स्तूयते।। २०४।।
kRuti (-ekalI prakRitinun kArya-) paN nathI, [अचित्त्वलसनात्] kAraN ke prakRitine to achetanapaNun prakAshe chhe (arthAt prakRiti to achetan chhe ane bhAvakarma chetan chhe). [ततः] mATe [अस्य कर्ता जीवः] te bhAvakarmano kartA jIv ja chhe [च] ane [चिद्–अनुगं] chetanane anusaranArun arthAt chetan sAthe anvayarUp (-chetananA pariNAmarUp-) evun [तत्] te bhAvakarma [जीवस्य एव कर्म] jIvanun ja karma chhe, [यत्] kAraN ke [पुद्गलः ज्ञाता न] pudgal to gnAtA nathI (tethI te bhAvakarma pudgalanun karma hoI shake nahi).
bhAvArtha– chetanakarma chetanane ja hoy; pudgal jaD chhe, tene chetanakarma kem hoy? 203.
havenI gAthAomAn jeo bhAvakarmano kartA paN karmane ja mAne chhe temane samajAvavAne syAdvAd anusAr vastusthiti kaheshe; tenI sUchanArUp kAvya pratham kahe chhe-
shlokArtha– [कैश्चित् हतकैः] koI AtmAnA ghAtak (sarvathA ekAntavAdIo) [कर्म एव कर्तृ प्रवितर्क्य] karmane ja kartA vichArIne [आत्मनः कर्तृतां क्षिप्त्वा] AtmAnA kartApaNAne uDADIne, ‘[एषः आत्मा कथञ्चित् कर्ता] A AtmA kathanchit kartA chhe’ [इति अचलिता श्रुतिः कोपिता] em kahenArI achalit shrutine kopit kare chhe (-nirbAdh jinavANInI virAdhanA kare chhe); [उद्धत–मोह–मुद्रित–धियां तेषाम् बोधस्य संशुद्धये] tIvra mohathI jemanI buddhi biDAI gaI chhe evA te AtmaghAtakonA gnAnanI sanshuddhi arthe [वस्तुस्थितिः स्तूयते] (nIchenI gAthAomAn) vastusthiti kahevAmAn Ave chhe- [स्याद्वाद–प्रतिबन्ध–लब्ध–विजया] ke je vastusthitie syAdvAdanA pratibandh vaDe vijay meLavyo chhe (arthAt je vastusthiti syAdvAdarUp niyamathI nirbAdhapaNe siddha thAy chhe).
bhAvArtha– koI ekAntavAdIo sarvathA ekAntathI karmano kartA karmane ja kahe chhe ane AtmAne akartA ja kahe chhe; teo AtmAnA ghAtak chhe. temanA par jinavANIno kop chhe, kAraN ke syAdvAdathI vastusthitine nirbAdh rIte siddha karanArI jinavANI to AtmAne kathanchit kartA kahe chhe. AtmAne akartA ja kahenArA ekAnta-
PDF/HTML Page 3234 of 4199
single page version
vAdIonI buddhi utkaT mithyAtvathI biDAI gayelI chhe; temanA mithyAtvane dUr karavAne AchArya-bhagavAn syAdvAd anusAr jevI vastusthiti chhe tevI, nIchenI gAthAomAn kahe chhe. 204.
have, ‘(jIvane) je mithyAtvabhAv thAy chhe teno kartA koN chhe? ’-e vAtane barAbar charchIne, ‘bhAvakarmano kartA jIv ja chhe’ em yuktithI siddha kare chhe-
‘jIv ja mithyAtva Adi bhAvakarmano kartA chhe; kAraN ke jo te (bhAvakarma) achetan prakRitinun kArya hoy to tene (-bhAvakarmane) achetanapaNAno prasang Ave.’
‘jIv ja, जीव एव’ -em shabda chhe. matalab ke mithyAtva Adi bhAvakarmano kartA jIv chhe, bIjo koI nathI. bhAI! vikAr thAy chhe te potAnI bhUlathI thAy chhe. pote potAne bhUlI gayo te bhUl chhe. Ave chhe ne ke-“apaneko Ap bhUlake hairAn ho gayA”- ahAhA-! pote andar chidAnandamay bhagavAn gnAyakasvarUp chhe, tene bhUlIne pote ja potAnA ShaTkArakathI paryAyamAn mithyAtvAdi vikArI bhAvane kare chhe.
puNyabhAv karatAn karatAn dharma thashe, ane pAnch IndriyonA viShayomAn sukh-majhA chhe evo je abhiprAy chhe te mithyAtvabhAv chhe. tene, kahe chhe, jIv ekalo pote kare chhe. ‘jIv ja’ em shabda chhe ne? matalab ke bIjo koI teno kartA nathI. juo, dayA, dAn, vrat, bhakti, pUjA ityAdi shubhabhAv chhe, ane hinsA, jUTh, chorI, viShayabhoganI vAsanA ityAdi ashubhabhAv chhe. banne vikArabhAv chhe; temAn ThIkapaNAnI kalpanA karavI te mithyAtvabhAv chhe, ane teno kartA jIv ja chhe. ‘Adi’ shabdathI rAg-dveShAdi puNya-pApanA bhAvono jIv pote ja kartA chhe, bIjo koI (karmaprakRiti) teno kartA nathI. have tene kAraN ApI samajAve chhe-
vikArI bhAvakarmano kartA jIv ja chhe kAraN ke jo te bhAvakarma achetan prakRitinun kArya hoy to te bhAvakarmane achetanapaNAno prasang Ave. juo, shun kahe chhe? ke jo bhAvakarma-vikAranA bhAv achetan prakRiti kare to te bhAvakarma achetan-jaD thaI jAy. paN vikArI pariNAm kAI achetan nathI, e to chaitanyanI ja vikRut dashA chhe.
to vikAranA pariNAmane bIje achetan-jaD kahyA chhe ne? samAdhAna– hA kahyA chhe, parantu tyAn bIjI apekShAthI vAt chhe, vikArI bhAv
PDF/HTML Page 3235 of 4199
single page version
achetan prakRitinA lakShe thAy chhe ane te jIvano svabhAv nathI mATe tene achetan-ajIv kahIne tenun lakSha tyAnthI chhoDAvyun chhe. agnAnI jIv vikArane potAno svabhAv mAne chhe ne? tene kahyun ke vikAranA pariNAm jaD-achetan chhe, te tAro svabhAv kem hoy?
ahIn bIjI vAt chhe. ahIn to potAnI paryAyamAn vikAr chhe teno kartA anya dravyakarma chhe em mAne chhe tene kahe chhe-bhAI! potAnA mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA pote jIv ja chhe, anya koI nathI. shuddha chaitanyasvabhAvanI apekShAe tene jaD-achetan kahyo chhe topaN e kAI jaD paramANurUp nathI, paN jIvanI ja arUpI vikRutadashA chhe. bhAvakarmane jo achetan karmaprakRiti kare to te jaD-achetan thaI jAy. paN em chhe nahi. mATe mithyAshraddhAn ane rAgadveShanA vikArI bhAvono kartA jIv ja chhe em siddha thayun.
have visheSh kahe chhe- ‘jIv potAnA ja mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA chhe; kAraN ke jo jIv pudgaladravyanA mithyAtvAdi bhAvakarmane kare to pudgaladravyane chetanapaNAno prasang Ave.’
shun kahyun? pudgaladravyamAn-prakRitimAn je mithyAtvAdi vikArI pariNAm thAy chhe teno kartA jo jIv hoy to pudgaladravyane-prakRitine chetanapaNun AvI jashe; jaD prakRitinA pariNAm chetanamay thaI jashe. paN em chhe nahi. mATe jIv potAnA ja mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA chhe, paN pudgaladravyanA pariNAmano kartA nathI-em siddha thayun.
be vAt thaI-
1. potAnA mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA jIv ja chhe, jaD prakRiti nahi.
2. jIv potAnA bhAvakarmano kartA chhe, paN jaD prakRitinA pariNAmano kartA nathI.
have kahe chhe- ‘vaLI jIv ane prakRiti banne mithyAtvAdi bhAvakarmanA kartA chhe em paN nathI; kAraN ke jo te banne kartA hoy to jIvanI mAphak achetan prakRitine paN tenun (-bhAvakarmanun) phaL bhogavavAno prasang Ave.’
shun kIdhun? jem haLadar ane chuno be bhegAn maLavAthI lAl rang thAy chhe tem jIv ane prakRiti be bhegAn maLIne jIvanA vikArI bhAvane kare to jIvanI mAphak achetan prakRitine paN te bhAvakarmanun phaL bhogavavun paDe. paN bhAvakarmanun phaL to
PDF/HTML Page 3236 of 4199
single page version
ek jIvane ja Ave chhe, jaD prakRiti kAI vikAranun phaL bhogavatI nathI. mATe jIv ane prakRiti banne maLIne vikAr kare chhe e vAt barAbar nathI. banne bhAvakarmanA kartA hoy em hoI shake nahi; em chhe nahi.
‘vaLI jIv ane prakRiti banne mithyAtvAdi bhAvakarmanA akartA chhe em paN nathI; kAraN ke jo e banne akartA hoy to svabhAvathI ja pudgaladravyane mithyAtvAdi bhAvano prasang Ave.’
jIv paN mithyAtvAdi bhAvakarmane karato nathI ane prakRiti paN te vikArI bhAvane karatI nathI-em jo banne akartA hoy to svabhAvathI ja pudgaladravyane mithyAtvAdi bhAvano prasang AvI paDe; arthAt mithyAtvAdirUpe pariNamavun te pudgalano svabhAv thaI jAy. paN em to chhe nahi. mATe jIv ane prakRiti banne vikArI pariNAmanA akartA chhe- em chhe nahi. to kem chhe? lyo, A badhAno niShkarSha-saravALe have kahe chhe ke-
‘mATe em siddha thayun ke- jIv kartA chhe ane potAnun karma kArya chhe.’ arthAt jIv potAnA mithyAtvAdi bhAvakarmano kartA chhe ane potAnun bhAvakarma potAnun kArya chhe.
hA, paN prakRiti nimitta to chhe ne?
e to samayasAr gAthA 80, 81, 82 mAn AvI gayun ke- ‘jIvapariNAmane nimitta karIne pudgalo karmapaNe pariName chhe ane pudgalakarmane nimitta karIne jIv paN pariName chhe-em jIvanA pariNAmane ane pudgalanA pariNAmane anyonya hetupaNAno ullekh hovA chhatAn paN jIv ane pudgalane paraspar vyApyavyApakabhAvanA abhAvane lIdhe jIvane pudgalapariNAmo sAthe ane pudgalakarmane jIvanA pariNAmo sAthe kartAkarmanI asiddhi hoIne, mAtra nimitta-naimittikabhAvano niShedh nahi hovAthI, anyonya nimittamAtra thavAthI ja bannenA pariNAm (thAy) chhe.’
Am paraspar nimitta to chhe paN eno artha shun? bannenA pariNAm to samakALe chhe, banneno kAL to ek ja chhe. mATe AnhI nimitta Avyun to kArya thayun em chhe nahi. ahIn jIvanA vikArI pariNAm thAy te kALe tyAn prakRitinun pariNaman tenA potAnA kAraNe thAy chhe ane temAn jIvapariNAmane nimitta kahevAmAn Ave chhe. tevI rIte pudgalakarmano uday chhe te kALe jIv svayam potAnA kAraNe vikAranA bhAve svatantra pariName chhe ane temAn karmano uday tenun nimitta kahevAmAn Ave chhe. nimitta kAI naimittik kArya karI de chhe, vA temAn kAI vilakShaNatA utpanna karI de chhe em chhe nahi.
PDF/HTML Page 3237 of 4199
single page version
ghaNAn varSho pahelAn kahelun ke-jIvane vikArI pariNAm thAy chhe te potAthI thAy chhe, karmane laIne nahi. tyAre ek sheTh bolI uThelA-mahArAjashrI to dorA vagaranI paDAI uDADe chhe. are bhAI! em vAt nathI bApu! jIv potAnA pariNAmano pote svatantrapaNe kartA chhe ane vikArIbhAv te jIvanun potAnun svatantra kArya chhe.
tyAre koI vaLI kahe chhe- jIvane vikAr thAy emAn jIvanA pa1 TakA ne jaD prakRitinA 49 TakA rAkho-to A vAt paN barAbar nathI. jIvane vikAr thavAmAn jIvanA 100 TakA svatantra ane prakRitimAn kArya thAy emAn prakRiti 100 TakA svatantra chhe; koI koIne AdhIn nathI.
to jainatattvamImAnsAmAn Ave chhe ke jIvane jyAre krodh thAy tyAre sAme krodh- karmaprakRitino uday hoy chhe, ane mAn thAy tyAre sAme mAn-karmaprakRitino uday hoy chhe.
e to barAbar ja chhe. bhAI! emAn evo artha kyAn chhe ke sAme krodhakarmano uday chhe mATe ahIn jIvane krodh pariNAm thAy chhe? krodh karmano uday ane jIvanA krodh pariNAmano-banneno samakAL chhe bas eTalun ja. bhAI! krodh karmanA udayanA kALe jIvane krodhadashA thavAno svakAL chhe tethI svayam te potAnA ShaTkArakanA pariNamanathI krodhadashArUpe pariNamI jAy chhe. krodhakarmano uday nimitta ho bhale, paN enA kAraNe jIvane krodhapariNAm thayA chhe em chhe nahi. Avun vastunun svarUp chhe. shun? ke agnAnadashAmAn jIv potAnA mithyAtvAdi bhAvono kartA chhe ane potAnun bhAvakarma potAnun kArya chhe; paradravyanun- nimittanun emAn kAI kartavya nathI.
‘bhAvakarmano kartA jIv ja chhe em A gAthAomAn siddha karyun chhe. ahIn em jANavun ke-paramArthe anya dravya anya dravyanA bhAvanun kartA hoy nahi tethI je chetananA bhAvo chhe temano kartA chetan ja hoy.’
juo, shun kIdhun? ke mithyAtva ane puNya-pAp Adi vikArI bhAvono kartA jIv ja chhe; mohanIyakarmano uday temAn nimittamAtra chhe. gommaTasAr Adi shAstramAn Ave chhe ke darshanamohanIy karmanA udayathI jIvane mithyAtvanA bhAv thAy chhe, gnAnAvaraNIy karmanA udayathI ene gnAn rokAy chhe ityAdi. have karmano uday to jaDamAn Ave chhe, te jaDanA kAryarUp chhe, ane mithyAtvAdi bhAv to jIvane thAy chhe. banne bhinna dravyamAn thatI kriyA chhe. ahIn kahe chhe-paramArthe anya dravya anya dravyanA bhAvanun kartA hoy nahi. tethI karmanA udayanA kAraNe mithyAtvAdi bhAv jIvane thAy
PDF/HTML Page 3238 of 4199
single page version
chhe em chhe nahi. jaD karma kartA ne jIvane vikAr thAy te enun kArya em chhe nahi. to nimittanI mukhyatAthI kathan karavAmAn Avyun chhe em yathArtha jANavun.
tyAre koI vaLI kahe chhe-nimitta-karmano uday-kAI na kare to jIv TheTh dasame guNasthAne chaDhIne pachhI heThe paDe chhe te kem paDe? em ke karmanA udayathI jIv heThe paDI jAy chhe.
are bhAI! dasamAn guNasthAnamAn jIv gayo chhe te potAnA puruShArthathI gayo chhe, kAI karmanA (karmanA abhAvanA) kAraNe gayo chhe em nathI; tathA tyAnthI nIche paDe chhe te paN potAnA puruShArthanI nabaLAIthI paDe chhe, karmanA udayanA kAraNe nIche paDe chhe em nahi, kemake anya dravya anya dravyanA bhAvonun paramArthe kartA chhe ja nahi. karmano uday nimitta ho bhale, paN asthiratArUp pariNaman to potAnun svatantra potAthI ja chhe.
pravachanasAr gAthA 16 mAn AtmAne ‘svayambhU’ kahyo chhe. tenI vyAkhyA karatAn tyAn kahyun chhe ke-“A rIte svayam (pote ja) chha kArakarUp thato hovAthI te ‘svayambhU’ kahevAy chhe. athavA, anAdikALathI ati draDh bandhAyelAn dravya tem ja bhAv ghAtikarmone naShTa karIne svayamev AvirbhUt thayo tethI te ‘svayambhU’ kahevAy chhe.” dravya ghAtikarma chhe te jaD chhe, ane potAnI hINI dashArUpe jIv pariName te bhAvaghAtikarma chhe. bhAvaghAtikarmano kartA, ahIn kahe chhe, jIv ja chhe. jaD ghAtikarmane laIne bhAvaghAtikarma jIvamAn thayun chhe em nathI.
to koI vaLI kahe chhe-karma ek chIj chhe, karmano uday paN ek chIj chhe; karmano uday Ave eTale Ane (-jIvane) vikAr karavo ja paDe.
lyo, have AvI UndhI mAnyatA! jainamAn (jainAbhAsomAn) vaLI karmanA lAkaDAn garI gayA chhe! karmano uday Ave eTale vikAr karavo ja paDe e tArI mAnyatA bhAI! yathArtha nathI, jo ne, ahIn shun kahe chhe? ke paramArthe anya dravya anya dravyanA bhAvanun kartA hoy nahi.
tethI je chetananA bhAvo chhe teno kartA chetan ja hoy. ahIn mithyAtva ane puNya- pAp Adi vikArI bhAvone chetananA bhAvo kahyA chhe, ane tenA kartA chetan ja chhe em kahe chhe. ahA! vyApak evo AtmA agnAnapaNe prasarIne vikArI pariNAmano kartA thAy chhe ane vikArI pariNAm enun vyApya karma chhe.
ekakor vikArI bhAvone ahIn chetananA bhAvo kahyA, tyAre bIje gAthA pa0 thI pap mAn te bhAvone pudgalanA pariNAm kahyA chhe; to A kevI rIte chhe?
juo, je A vikArI bhAvo chhe te chetananI paryAyanA astitvamAn thAy chhe
PDF/HTML Page 3239 of 4199
single page version
tethI teo chetananA bhAvo chhe em ahIn kahyun. parantu teo chaitanyanA svabhAvabhAv nathI paN vibhAvo chhe ane pudgalanA-karmanA udayanA sangamAn thAy chhe ane svabhAvanI draShTi thatAn nAsh pAmI jAy chhe tethI teo jIvanA nathI paN pudgalanA chhe em bIje (gAthA pa0 thI papamAn) kahyun chhe; svabhAvanI draShTi thatAn vikAranA bhAv potAnI svAnubhUtithI bhinna ja rahI jAy chhe. AvI vAt chhe. samajANun kAI....?
A pramANe potAne bhUlIne agnAnavash je mithyAtvAdibhAvarUp pariNAmo thAy chhe te chetananA bhAv chhe ane teno kartA chetan ja hoy, anya pudgaladravya nahi. e ja kahe chhe-
‘A jIvane agnAnathI je mithyAtvAdi bhAvarUp pariNAmo chhe te chetan chhe, jaD nathI; ashuddhanishchayanayathI temane chidAbhAs paN kahevAmAn Ave chhe e rIte te pariNAmo chetan hovAthI, temano kartA paN chetan ja chhe; kAraN ke chetanakarmano kartA chetan ja hoy -e paramArtha chhe.’
juo, jIvano gnAn-darshanano je upayog chhe tene chetan kahe chhe; gnAn-darshan sivAy enA bIjA je anantaguN chhe tene achetan kahel chhe kemake te (-bIjA guNo) potAne jANatA nathI, bIjAne paN jANatA nathI. Am bhinna bhinna apekShAe shAstramAn kathan Ave chhe tene yathArtha samajavun joIe. achetananA judA judA prakAr chhe-
-sharIr, man, vANI ityAdi achetan chhe; -puNya-pAp ane mithyAtvanA je bhAv jIvane thAy tene paN (shuddha chaitanyanI) apekShAthI achetan kahel chhe.
-jIvanA gnAn-darshananA upayoganI apekShA bIjA guNone achetan kahIe kAraN ke bIjA guNomAn jANavA-dekhavAnA upayoganI shakti nathI.
parantu ahIn bIjI vAt chhe. ahIn to mithyAtva ane puNya-pAp Adi vikArI bhAvo jIvanI paryAyanA astitvamAn thAy chhe tethI temane chetan kahyA chhe; ane teo chetan hovAthI temano kartA chetan ja chhe em siddha karyun chhe. kahyun ne ke-chetan karmano kartA chetan ja hoy-e puruShArtha chhe, satyArtha chhe. potAnA shuddha chaitanyane bhUlIne jIv pote ja vikAranA bhAvono kartA thAy chhe e satyArtha chhe, yathArtha chhe. have kahe chhe-
‘abhedadraShTimAn to jIv shuddhachetanA mAtra ja chhe, parantu jyAre te karmanA nimitte pariName chhe tyAre te te pariNAmothI yukta te thAy chhe ane tyAre pariNAm-pariNAmInI bhedadraShTimAn potAnA agnAnabhAvarUp pariNAmono kartA jIv ja chhe.’
PDF/HTML Page 3240 of 4199
single page version
ahAhA...! andar vastu trikAL ekarUp chidrUp chhe tene abhedadraShTi vaDe joIe to te shuddhachetanAmAtra ja chhe, parantu jyAre te karmanA nimitte pariName chhe tyAre te vikArI vibhAvarUp pariNAmothI yukta thAy chhe ane tyAre pariNAm-pariNAmInI bhedadraShTimAn potAnA agnAnabhAvarUp pariNAmono kartA jIv pote ja thAy chhe. A puNya-pAp Adi vikArI bhAv thayA te pariNAm ane jIv pariNAmI-em bhedadraShTimAn potAnA vikArI bhAvono kartA jIv ja chhe.
‘abhedadraShTimAn to kartAkarmabhAv ja nathI, shuddhachetanAmAtra jIvavastu chhe.’ ahAhA...! bhagavAn chidAnand chaitanyasvarUpanI jyAn abhedadraShTi thaI tyAn te nij chaitanyasvarUpamAn ekAkAr thayo, rAgathI bhinna paDI gayo ane tethI tyAn kartAkarmabhAv rahyo ja nahi. samajAy chhe kAI...? bhAI! abhedadraShTimAn rAgAdi vikAr chhe ja nahi, shuddhachetanAmAtra jIvavastu chhe. ahAhA...! samyagdarshanano viShay shuddhachetanAmAtra jIvavastu chhe, bhed ke paryAy samyagdarshanano viShay nathI.
have saravALo karI kahe chhe ke- ‘A pramANe yathArtha prakAre samajavun ke chetanakarmano kartA chetan ja chhe.’ lyo, vikArI pariNAmono kartA jIv ja chhe, karmane laIne vikAr thAy chhe em kadIy nathI. ahA! AvI svatantratAne svIkArI bIjethI draShTi haThAvI, dravyadraShTi pragaT karavI e Anun tAtparya chhe.
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-
‘कर्म कार्यत्वात् अकृतं न’ कर्म (arthAt bhAvakarma) chhe te kArya chhe, mATe te akRut hoy nahi arthAt koIe karyA vinA thAy nahi..... .... .
shun kIdhun? A puNya-pAp Adi bhAvakarma chhe te kArya chhe, ane kArya chhe mATe te akRut (akRutrim) hoy nahi. koIe karyA vinA hoy nahi. have AmAn anyamatavALA kahe ke Ishvar hoy to kArya thAy ane jainamatavALA koI kahe ke jaDakarmane laIne kArya thAy, Am bannemAn viparIt-Undhun chAlyun chhe. paN ahIn shun kahe chhe? juo-
‘च’ vaLI ‘तत् जीव–प्रकृत्योः द्वयो कृतिः न’ te (bhAvakarma) jIv ane prakRiti bannenI kRuti hoy em nathI, ‘अज्ञायाः प्रकृतेः स्व–कार्य–फल–भुगू–भाव–अनुषङ्गात्’ kAraN ke jo te bannenun kArya hoy to gnAnarahit (jaD) evI prakRitine paN potAnA kAryanun phaL bhogavavAno prasang Ave.
shun kIdhun A? ke puNya-pAp Adi vikArI bhAv je thAy te jIv ane jaD-