Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 349-355 ; Kalash: 211-214.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 167 of 210

 

PDF/HTML Page 3321 of 4199
single page version

vashe kartAno ane bhoktAno bhed ho ke na ho, athavA kartA ane bhoktA banne na ho; vastune ja anubhavo. em ke shuddha chaitanyamUrti prabhu AtmAne ja chetavAthI-anubhavavAthI dharma thAy chhe. ahAhA...! kartA-bhoktAnA sarva vikalpa chhoDIne, kahe chhe, svAbhimukh thaI ek svane-shuddha chaitanyamay AtmAne ja anubhavo. lyo, Anun nAm dharma chhe. chhe ne andar? chhe ke nahi? ke ‘वस्तु एव सञ्चिन्त्यताम्’ ahAhA....! vastune ja anubhavo; antarmukh thaI svadravyane ja anubhavo. Avo anubhav-svAnubhav karavo enun nAm jainadharma chhe. bAkI badhun (vrat, bhakti Adi) thothAn chhe. samajANun kAI....?

have kahe chhe– ‘निपुणैः सूत्रे इव इह आत्मनि प्रोता चित्–चिंतामणि–मालिका

क्वचित् भेत्तुं न शक्या’ jem chatur puruShoe dorAmAn parovelI maNionI mALA bhedI shakAtI nathI, tem AtmAmAn parovelI chaitanyarUp chintAmaNinI mALA paN kadI koIthI bhedI shakAtI nathI.

ahAhA....! shun kahe chhe? jem chatur puruShoe doro parovIne gUnthelI maNiratnanI mALA bhedI shakAtI nathI tem nitya chaitanyasvabhAvarUp dorAthI parovelI sahaj akRutrim chaitanyachintAmaNirUp mALA bhagavAn AtmA chhe tene bhedI shakAtI nathI. eTale shun? ke chaitanyachintAmaNi prabhu AtmA nitya dhruv rahenArI chIj chhe, tenI nityatAne koI bhedI shakatun nathI. vaLI paryAyamAn bhale rAg ho, paN trikALI shuddha chaitanyavastune rAgamay karI shakAtI nathI. A sharIr Adi to kayAny dUr rahI gayA. samajAy chhe kAI.....?

bhAI! A sharIr to mRutak-kalevar-maDadun chhe. atyAre paN maDadun chhe. emAn kyAn chaitanya chhe? chaitanya to enAthI tadna bhinna chIj chhe. paN are! mRutak kalevaramAn chaitanyamahAprabhu-amRutano nAth mUrchhAI gayo chhe; jANe emAnthI sukh Ave chhe em mUDh thaI e mUrchhAI gayo chhe; paN e to ApadA chhe, dukh chhe. ahIn kahe chhe-andar shuddha chaitanyachintAmaNi prabhu AtmA nitya abhed ek chaitanyasvabhAvathI bharelo bhagavAn chhe teno ja anubhav karo. bhAI! duniyAmAn vartamAn chAlatI paddhatithI A tadna judI vAt chhe, paN A satyArtha chhe, prayojanavAn chhe.

jem maNiratnanI mALAmAn dhArAvAhI saLang doro parovAel chhe, tene toDI shakAy nahi; tem bhagavAn AtmA chaitanyachintAmaNirUp mALA chhe, temAn nitya chaitanyasvabhAvamay doro parovAel chhe, tene bhedI shakAy nahi. ahIn kahe chhe-ahAhA....! ‘इयम् एका’ evI A AtmArUpI mALA ek ja, ‘नः अभितः अपि चकास्तु एव’


PDF/HTML Page 3322 of 4199
single page version

amane samastapaNe prakAshamAn ho (arthAt nityatva, anityatva AdinA vikalpo chhUTI AtmAno nirvikalpa anubhav amane ho).

ahA! kartA-bhoktAnA vikalpa uThe e kAI (-prayojanabhUt) vastu nathI; e vikalpa to rAg chhe, dukh chhe. AchArya mahArAj Adesh karIne kahe chhe- ‘vastune ja anubhavo.’ jo tamAre dharmanun prayojan chhe to shuddha chaitanyasvarUp vastu andar nitya shAshvat chhe tene ja anubhavo. vaLI potAnA mATe kahe chhe- amane samastapaNe AtmA ek ja prakAshamAn ho. ahAhA...! chaitanya... chaitanya.... chaitanyanA dhruv nitya pravAharUp evo je ek gnAyakabhAv te ek ja amane prakAshamAn ho-em bhAvanA bhAve chhe.

jem dayA, dAn, vrat, bhakti ityAdinA vikalpo Ave te rAg chhe tem kartA- bhoktAnA je vikalpa chhe te rAg chhe; ane rAg chhe te hinsA chhe (juo, puruShArtha- siddhayupAy chhand 44), te rAgamAn AtmAnun mRutyu thAy chhe, rAg chhe te AtmAno ghAtak chhe. tethI kahe chhe-kartA-bhoktA AtmA ho ke na ho; te vikalponun amAre shun kAm chhe? amane to andar anant guN-svabhAvanA rasathI bharelo chaitanyachintAmaNi bhagavAn AtmA chhe te ekano ja anubhav ho. te ek ja amane prakAshamAn ho; kemake janmamaraNanA antano A ek ja upAy chhe, bAkI koI upAy nathI.

ahAhA...! prachur atIndriy AnandamAn jhUlatA AchArya bhagavAn kahe chhe- amane ‘अभितः’ eTale samastapaNe ek chaitanyachintAmaNi prabhu ek AtmA ja prakAshamAn ho. juo, A bhAvanA!

have atyAre to keTalAk kahe chhe- atyAre mokSha to chhe nahi, to mokShanAn kAraN sevavAn enA karatAn puNya upajAvIe to puNya karatAn karatAn vaLI dharma-prApti thaI jAy. em ke puNya upajAvIne svargamAn javAy ane pachhI tyAnthI sAkShAt bhagavAnanI pAse javAy ityAdi.

are bhagavAn! tun shun kahe chhe A! andar chaitanyasvarUp bhagavAn AtmA chhe teno anubhav karatAn shuddhopayog thAy chhe. jem chintAmaNi ratna je chintavo te Ape tem chaitanyachintAmaNi prabhu AtmA pote chhe temAn ekAgra thatAn ja te atIndriy Anand Ape chhe. chitchamatkAramay vastu to AvI chhe nAth! te ekanI ja bhAvanA kar; amane te ekanI ja bhAvanA chhe. kahyun ne ke-amane samastapaNe ek AtmA ja prakAshamAn ho.

koI bIjA game te kahe, puNyanI bhAvanA chhe te mithyAtva chhe ane te vaDe


PDF/HTML Page 3323 of 4199
single page version

jIvane sansAr ne dukh ja prApta thAy chhe. ahIn AnandanA bAgamAn keli karanAr bhagavAn AchArya amRutachandra kahe chhe-bhagavAn! tun chaitanyachintAmaNi ratna chho; temAn ja ekAgra thA, temAn ja lIn thA ane temAn ja TharIne nivAs kar; tethI tane Anand thashe.

-AtmA vastu chhe te dravya chhe. (chaitanyachintAmaNi mALA)

-tenA chaitanyasvabhAvamay guNo chhe te dorA samAn kAyam nitya chhe.

-te guNonA dharanAraguNI evA AtmAno, badhA vikalpone maTADI daI, antarmukh

thaI anubhav karavo te paryAy chhe, te nirmaL paryAyane mokShano mArga kahIe chhIe.

bAkI vartamAnamAn thatA puNya-pApanA anubhavanI bhAvanA te mithyAtva chhe. have dravya shun? guN shun? paryAy shun? -kAI khabar na maLe ane kahe- ame jain. paN bApu! vADAnA jain te jain nahi, jain to dravyadraShTi vaDe samakit pragaTatAn thavAy chhe. AvI vAtu chhe. samajANun kAI...?

* kaLash 209 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘AtmA vastu hovAthI dravyaparyAyAtmak chhe; tethI temAn chaitanyanA pariNamanarUp paryAyanA bhedonI apekShAe to kartA-bhoktAno bhed chhe ane chinmAtra dravyanI apekShAe bhed nathI; em bhed-abhed ho. athavA chinmAtra anubhavanamAn bhed-abhed shA mATe kahevo? (AtmAne) kartA-bhoktA ja na kahevo, vastumAtra anubhav karavo.’

AtmA dravya-paryAyanun joDakun chhe. shun kIdhun? dravya ane paryAy-be maLIne AkhI vastu AtmA chhe. trikAL nitya rahenArI chIjane dravya kahe chhe, ane tenI palaTatI avasthAne paryAy kahe chhe. AvI dravyaparyAyasvarUp vastu AtmA chhe. dravyarUpe nitya rahevun ane paryAyarUpe palaTavun -e banne tenun svarUp chhe. tethI temAn chaitanyanA pariNamanarUp paryAyanA bhedonI apekShAe kartA-bhoktAno bhed chhe. je paryAy kare chhe te bhogavatI nathI, anya bhogave chhe-em bhed chhe. ane chinmAtra dravyanI apekShAe bhed nathI, abhed chhe. dravya je ek paryAyamAn kare chhe te ja bIjI paryAyamAn bhogave chhe-em abhed chhe.

ahIn kahe chhe-Am bhed-abhed ho; chinmAtra anubhavanamAn bhed-abhed kyAn chhe? tyAn to vastuno anubhav chhe. e ja kahe chhe-AtmAne kartA-bhoktA ja na kahevo, vastumAtra anubhav karavo. samayasAr gAthA 143 mAn AvI gayun ke-AtmA abaddha


PDF/HTML Page 3324 of 4199
single page version

chhe, shuddha chhe, ek chhe, dhruv chhe ityAdi nayapakShanA vikalpathI shun sAdhya chhe? dravyasvabhAv je nitya trikALI ek dhruvabhAv chhe teno ja Ashray karavo; kemake te vaDe sAdhyanI siddhi chhe. lyo, AvI vAt.

bhAI! vyavahAr nay chhe, eno viShay paN chhe. vyavahAranay shrutagnAnano ek ansh-bhed chhe. parantu te paryAy ane rAgane viShay karanAro nay chhe, tethI te nay jANIne tene hey karI devo; ane trikALI bhUtArtha bhagavAn AtmAne jANIne tene upAdey karavo, teno Ashray karavo. ahAhA.....! AtmA sachchidAnand prabhu shAshvat gnAn ane Anandanun daL chhe. tenI sanmukh thaI, temAn ekAgra thaI, teno anubhav karavo te samyagdarshan ane dharma chhe.

A deh chhe e to mATI-dhUL jagatanI (bIjI) chIj chhe; e kAI tArI chIj nathI. A sADAtraN maNanI kAyA chhe te chhUTI jashe eTale baLashe masANamAn, ane eno rAkhano Dhagalo thashe ane pavanathI phU thaIne uDI jashe. bApu! e tArI chIj kayAn chhe? ane tAre laIne e kayAn rahI chhe? tArAmAn thatI paryAy paN kShaNabhangur chhe ne! ek trikALI Anandano nAth nityAnand prabhu dhruv chhe. ahIn kahe chhe-teno Ashray kar to tArA bhavanA dukhano ant Avashe.

ahA! tun janmyo tyAre mAtAnA garbhamAn nav mAs Undhe mAthe rahyo. vaLI koI koI vAr to bAr varSha garbhamAn rahIne marIne pharI pAchho tyAn ja bAr varSha garbhamAn rahyo. A pramANe garbhanI sthiti bhagavAnanA AgamamAn 24 varShanI varNavI chhe. ahA! tyAn garbhamAn andhAriyA bandh malin sthAnamAn rahyo! mAtAe khAdhun teno enTho ras tyAn khAIne rahyo. AvA AvA to bhagavAn! ten anantA bhav karyA. garbhamAnthI bahAr Avyo tyAn badhun bhUlI gayo, paN bhAI! tArA dukhanI kathanI shun kahIe? tAre jo e dukhathI chhUTavun hoy to AchAryadev ahIn kahe chhe-andar bhagavAn sachchidAnand prabhu Anandanun daL paDayun chhe tenI samIp jaI teno anubhav kar, tane atIndriy AnandanI prApti sahit chaitanyano prakAsh pragaT thashe.

‘jem maNionI mALAmAn maNionI ane dorAnI vivakShAthI bhed-abhed chhe parantu mALAmAtra grahaN karatAn bhedAbhed-vikalpa nathI, tem AtmAmAn paryAyonI ane dravyanI vivakShAthI bhed-abhed chhe parantu Atmavastu mAtra anubhav karatAn vikalpa nathI. AchArya mahArAj kahe chhe ke-evo nirvikalpa AtmAno anubhav amane prakAshamAn ho.’

juo, AchArya mahArAj kahe chhe ke-kevaL nirvikalpa AtmAno anubhav


PDF/HTML Page 3325 of 4199
single page version

amane prakAshamAn ho. em ke vachche jarI A samayasAr shAstranI TIkA karavAno vikalpa thaI Avyo chhe, paN e amane posAto nathI. bandhanun kAraN chhe ne? tethI kahe chhe -e vikalpathI rahit nirvikalpa shuddha chaitanyaghanasvarUpano ja anubhav amane prakAshamAn ho. aho! dharmAtmA puruShonI AvI koI alaukik bhAvanA hoy chhe. ame svargamAn jaIe ane tyAnnA vaibhav bhogavIe evI bhAvanA temane hotI nathI.

*

have AgaLanI gAthAonI sUchanArUp kAvya kahe chhe-

* kaLash 210 shlokArtha uparanun pravachan *

‘केवलं व्यवहारिकदशा एव कर्तृ च कर्म विभिन्नम् इष्यते’ kevaL vyavahArik draShTithI ja kartA ane karma bhinna gaNavAmAn Ave chhe; ‘निश्चयेन यदि वस्तु चिन्त्यते’ nishchayathI jo vastune vichAravAmAn Ave, ‘कर्तृ च कर्म सदा एकम् इष्यते’ to kartA ane karma sadA ek gaNavAmAn Ave chhe.

juo, A shun kIdhun? ke vyavahArik draShTithI ja eTale ke asat draShTithI ja kartA ane karma bhinna kahevAmAn Ave chhe. AtmA kartA ane sharIramAn kAm thAy te enun karma - em bhinna kartA-karma asatyArtha nAm jUThI draShTithI ja kahevAmAn Ave chhe. A badhA eDavokeT dalIl kare ne korTamAn? ahIn kahe chhe (eDavokeTano) AtmA kartA ne dalIl enun kArya -em asat draShTithI ja kahevAmAn Ave chhe, eTale shun? ke em chhe nahi, bhinna kartA- karma vAstavik chhe nahi, paN nimittanI mukhyatAthI em kahevAmAn Ave chhe. bhAI! men bIjAne samajAvI dIdhA ke dukAnanI vyavasthA men karI ityAdi kahevun te vyavahArik draShTithI- asadbhUt vyavahArathI chhe.

nishchayathI eTale paramArtha draShTithI jo vastune vichAravAmAn Ave to kartA ane karma sadA ek gaNavAmAn Ave chhe. AtmA kartA ane enA je pariNAm thAy te enun karma em nishchaye abhinna kartA-karma chhe. bhAI! A sarvagna paramAtmAnI divyadhvanimAn AvelI vAt ahIn santoe jAher karI chhe.

ahAhA....! ichchhA vinA ja bhagavAn kevaLIne vANI chhUTe chhe. te sAmbhaLI bhagavAn gaNadharadev bAr anganI rachanA kare chhe. te vANI anusAr A shAstra rachAyun chhe. adhurI dashAmAn AchAryavarane vikalpa uThayo ke jagatanA dukhI jIvo Avo (satyArtha) dharma pAmIne sukhI thAy, ane A shAstra rachAI gayun chhe. temAn A kahe chhe ke-nishchayathI arthAt satyArtha draShTithI kartA-karma sadA ek gaNavAmAn Ave chhe, AtmA kartA ne tenun pariNAm te enun karma chhe- A satyArtha chhe. paN AtmA kartA


PDF/HTML Page 3326 of 4199
single page version

ne je vANI nIkaLe te enun karma -e asatyArtha chhe. bhagavAnanI vANI-em vyavahArik draShTithI kahIe, paN vastusthiti em nathI. samajAy chhe kAI....?

* kaLash 210 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘kevaL vyavahAradraShTithI ja bhinna dravyomAn kartA-karmapaNun gaNavAmAn Ave chhe; nishchay-draShTithI to ek ja dravyamAn kartA-karmapaNun ghaTe chhe.’

AtmAne sharIr, man, vANI ityAdi paranA kAryano kartA kahevo e kevaL vyavahAradraShTithI ja chhe. ene rAgano kartA kahIe e paN vyavahAranayathI chhe. agnAnabhAve AtmA rAgano kartA to chhe, paN parano kartA to agnAnabhAvey jIv nathI. tathApi jene shuddha ek gnAyakasvabhAvanI antardraShTi thaI nathI te paranAn kArya kare-em vyavahArik draShTithI kahevAmAn Ave chhe. paranAn kArya jIv kare chhe- karI shake chhe em nahi, paN te kALe te paryAyamAn ‘A hun karun’ - em rAgane kare chhe tethI asatdraShTithI tene kartA kahevAmAn Ave chhe. bAkI samyagdraShTi dharmI jIv to rAganoy kartA nathI ne paranoy kartA nathI; e to ene je shubhAshubh rAg thAy teno gnAtA-draShTApaNe jANanAramAtra chhe. jhINI vAt chhe bhAI! jene shuddha ek chaitanyasvabhAvanI draShTi thaI te vikArane kem kare? na kare; ane to pachhI paranAn kArya karavAno vyavahAr paN ene kem hoy? na hoy. dharmI to badhAno gnAtA-draShTApaNe jANanAr ja chhe. AvI vAt!

nishchayadraShTithI to ek ja dravyamAn kartAkarmapaNun ghaTe chhe. nishchayathI AtmA kartA ane tenA nirmaL chaitanyanA pariNAm thAy te enun karma-em kartAkarmapaNun ghaTe chhe; paN paranI dayA paLAy tyAn AtmA kartA ne paranI dayA thaI te enun kArya-em kartAkarmapaNun vAstavik chhe nahi; vyavahAradraShTithI kahevAmAn Ave chhe. Avun jhINun chhe badhun. samajANun kAI....?

(pravachan nan. 389 (sheSh) thI 401 * dinAnk 26-7-77 thI 29-7-77)
OM

PDF/HTML Page 3327 of 4199
single page version

जह सिप्पिओ दु कम्मं कुव्वदि ण य सो दु तम्मओ होदि।
तह जीवो वि य कम्मं कुव्वदि ण य तम्मओ होदि।। ३४९।।
जह सिप्पिओ दु करणेहिं कुव्वदि ण सो दु तम्मओ होदि।
तह जीवो करणेहिं कुव्वदि ण य तम्मओ होदि।।
३५०।।
जह सिप्पिओ दु करणाणि गिण्हदि ण सो दु तम्मओ होदि।
तह जीवो करणाणि दु गिण्हदि ण य तम्मओ होदि।। ३५१।।
जह सिप्पि दु कम्मफलं भुंजदि ण य सो दु तम्मओ होदि।
तह जीवो कम्मफलं भुंजदि ण य तम्मओ होदि।। ३५२।।
एवं ववहारस्स दु वत्तव्वं दरिसणं समासेण।
सुणु णिच्छयस्स वयणं परिणामकदं तु जं होदि।।
३५३।।

have A kathanane draShTAnt dvArA gAthAmAn kahe chhe-

jyam shilpI karma kare parantu te nahIn tanmay bane,
tyam jIv paN karmo kare paN te nahIn tanmay bane. 349.
jyam shilpI karaN vaDe kare paN te nahIn tanmay bane,
tyam jIv karaN vaDe kare paN te nahIn tanyam bane. 3pa0.
jyam shilpI karaN grahe parantu te nahIn tanmay bane,
tyam jIv paN karaNo grahe paN te nahIn tanmay bane. 3pa1.
shilpI karamaphaL bhogave paN te nahIn tanmay bane,
tyam jIv karamaphaL bhogave paN te nahIn tanmay bane. 3pa2.
–e rIt mat vyavahArano sankShepathI vaktavya chhe;
sAmbhaL vachan nishchay taNun pariNAmaviShayak jeh chhe. 3pa3.

PDF/HTML Page 3328 of 4199
single page version

जह सिप्पिओ दु चेट्ठं कुव्वदि हवदि य तहा अणण्णो से।
तह जीवो वि य कम्मं कुवदि हवदि य अणण्णो से।। ३५४।।
जह चेट्ठं कुव्वंतो दु सिप्पिओ णिच्चदुक्खिओ होदि।
तत्तो सिया अणण्णो तह चेट्ठतो दुही जीवो।।
३५५।।
यथा शिल्पिकस्तु कर्म करोति न च स तु तन्मयो भवति।
तथा जीवोऽपि च कर्म करोति न च तन्मयो भवति।।३४९।।
यथा शिल्पिकस्तु करणैः करोति न च स तु तन्मयो भवति।
तथा जीवः करणैः करोति न च तन्मयो भवति।।३५०।।
यथा शिल्पिकस्तु करणानि गृह्णाति न च स तु तन्मयो भवति।
तथा जीवः करणानि तु गृह्णाति न च तन्मयो भवति।।३५१।।

gAthArtha– [यथा] jem [शिल्पिकः तु] shilpI (-sonI Adi kArIgar) [कर्म] kunDaL Adi karma [करोति] kare chhe [सः तु] parantu te [तन्मयः न च भवति] tanmay (te-may, kunDaLAdimay) thato nathI, [तथा] tem [जीवः अपि च] jIv paN [कर्म] puNyapAp Adi pudgalakarma [करोति] kare chhe [न च तन्मयः भवति] parantu tanmay (pudgalakarmamay) thato nathI. [यथा] jem [शिल्पिकः तु] shilpI [करणैः] hathoDA Adi karaNo vaDe [करोति] (karma) kare chhe [सः तु] parantu te [तन्मयः न च भवति] tanmay (hathoDA Adi karaNomay) thato nathI, [तथा] tem [जीवः] jIv [करणैः] (man-vachan-kAyarUp) karaNo vaDe [करोति] (karma) kare chhe [न च तन्मयः भवति] parantu tanmay (man-vachan-kAyarUp karaNomay) thato nathI. [यथा] jem [शिल्पिकः तु] shilpI [करणानि] karaNone [गृह्णाति] grahaN kare chhe [सः तु] parantu te [तन्मयः न च भवति] tanmay thato nathI, [तथा] tem [जीवः] jIv [करणानि तु] karaNone [गृह्णाति] grahaN kare chhe [न च तन्मयः भवति] parantu tanmay (karaNomay) thato nathI. [यथा] jem [शिल्पी तु] shilpI [कर्मफलं] kunDaL Adi

shilpI kare cheShTA ane tenAthI teh ananya chhe,
tyam jIv karma kare ane tenAthI teh ananya chhe. 3pa4.
cheShTA karato shilpI jem dukhit thAy nirantare.
ne dukhathI teh ananya, tyam jIv cheShTamAn dukhI bane. 3pap.

PDF/HTML Page 3329 of 4199
single page version

यथा शिल्पी तु कर्मफलं भुंक्ते न च स तु तन्मयो भवति।
तथा जीवः कर्मफलं भुंक्त न च तन्मयो भवति।।
३५२।।
एवं व्यवहारस्य तु वक्तव्यं दर्शनं समासेन।
शृणु निश्चयस्य वचनं परिणामकृतं तु यद्भवति।।
३५३।।
यथा शिल्पिकस्तु चेष्टां करोति भवति च तथानन्यस्तस्याः।
तथा जीवोऽपि च कर्म करोति भवति चानन्यस्तस्मात्।। ३५४।।
यथा चेष्टां कुर्वाणस्तु शिल्पिको नित्यदुःखितो भवति।
तस्माच्च स्यादनन्यस्तथा चेष्टमानो दुःखी जीवः।।
३५५।।

karmanA phaLane (khAnapAn Adine) [भुंक्ते] bhogave chhe [सः तु] parantu te [तन्मयः न च भवति] tanmay (khAnapAnAdimay) thato nathI, [तथा] tem [जीवः] jIv [कर्मफलं] puNyapApAdi pudgalakarmanA phaLane (pudgalapariNAmarUp sukhadukhAdine) [भुंक्ते] bhogave chhe [न च तन्मयः भवति] parantu tanmay (pudgalapariNAmarUp sukhadukhAdimay) thato nathI.

[एवं तु] e rIte to [व्यवहारस्य दर्शनं] vyavahArano mat [समासेन] sankShepathI [वक्तव्यम्] kahevAyogya chhe. [निश्चयस्य वचनं] (have) nishchayanun vachan [शृण] sAmbhaL [यत्] ke je [परिणामकृतं तु भवति] pariNAmaviShayak chhe.

[यथा] jem [शिल्पिकः तु] shilpI [चेष्टां करोति] cheShTArUp karmane (potAnA pariNAmarUp karmane) kare chhe [तथा च] ane [तस्याः अनन्यः भवति] tenAthI ananya chhe, [तथा] tem [जीवः अपि च] jIv paN [कर्म करोति] (potAnA pariNAmarUp) karmane kare chhe [च] ane [तस्मात् अनन्यः भवति] tenAthI ananya chhe. [यथा] jem [चेष्टां कुर्वाणः] cheShTArUp karma karato [शिल्पिकः तु] shilpI [नित्यदुःखितः भवति] nitya dukhI thAy chhe [तस्मात् च] ane tenAthI (dukhathI) [अनन्यः स्यात्] ananya chhe, [तथा] tem [चेष्टमानः] cheShTA karato (potAnA pariNAmarUp karmane karato) [जीवः] jIv [दुःखी] dukhI thAy chhe (ane dukhathI ananya chhe).

TIkA– jevI rIte-shilpI arthAt sonI Adi kArIgar kunDaL Adi je paradravyapariNAmAtmak (-paradravyanA pariNAmasvarUp) karma tene kare chhe, hathoDA Adi je paradravyapariNAmAtmak karaNo temanA vaDe kare chhe, hathoDA Adi je paradravyapariNAmAtmak karaNo temane grahaN kare chhe ane kunDaL Adi karmanun je gAm Adi paradravyapariNAmA-


PDF/HTML Page 3330 of 4199
single page version

(नर्दटक)
ननु परिणाम एव किल कर्म विनिश्चयतः
स भवति नापरस्य परिणामिन एव भवेत्।
न भवति कर्तृशून्यमिह कर्म न चैकतया
स्थितिरिह वस्तुनो भवतु कर्तृ तदेव ततः।। २११।।

tmak phaL tene bhogave chhe, parantu anekadravyapaNAne lIdhe temanAthI (karma, karaN AdithI) anya hovAthI tanmay (karmakaraNAdimay) thato nathI; mATe nimittanaimittikabhAvamAtrathI ja tyAn kartA-karmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno vyavahAr chhe; tevI rIte-AtmA paN puNyapAp Adi je pudgaladravyapariNAmAtmak (-pudgaladravyanA pariNAmasvarUp) karma tene kare chhe, kAy-vachan-man evAn je pudgaladravyapariNAmAtmak karaNo temanA vaDe kare chhe, kAy-vachan-man evAn je pudgaladravyapariNAmAtmak karaNo temane grahaN kare chhe ane puNyapAp Adi karmanun je sukhadukh Adi pudgaladravyapariNAmAtmak phaL tene bhogave chhe, parantu anekadravyapaNAne lIdhe temanAthI anya hovAthI tanmay (te-may) thato nathI; mATe nimitta-naimittikabhAvamAtrathI ja tyAn kartA-karmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno vyavahAr chhe.

vaLI jevI rIte-te ja shilpI, karavAno ichchhak vartato thako, cheShTArUp (arthAt kunDaL Adi karavAnA potAnA pariNAmarUp ane hasta AdinA vyApArarUp) evun je svapariNAmAtmak karma tene kare chhe tathA dukhasvarUp evun je cheShTArUp karmanun svapariNAmAtmak phaL tene bhogave chhe, ane ekadravyapaNAne lIdhe temanAthI (karma ane karmaphaLathI) ananya hovAthI tanmay (karmamay ne karmaphaLamay) chhe; mATe pariNAm- pariNAmIbhAvathI tyAn ja kartA-karmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno nishchay chhe; tevI rIte-AtmA paN, karavAno ichchhak vartato thako, cheShTArUp (-rAgAdipariNAmarUp ane pradeshonA vyApArarUp) evun je AtmapariNAmAtmak karma tene kare chhe tathA dukhasvarUp evun je cheShTArUp karmanun AtmapariNAmAtmak phaL tene bhogave chhe, ane ekadravyapaNAne lIdhe temanAthI ananya hovAthI tanmay (te-may) chhe; mATe pariNAm-pariNAmIbhAvathI tyAn ja kartA-karmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno nishchay chhe.

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe- shlokArtha– [ननु परिणामः एव किल विनिश्चयतः कर्म] kharekhar pariNAm chhe te ja nishchayathI karma chhe, ane [सः परिणामिनः एव भवेत्, अपरस्य न भवति] pariNAm potAnA AshrayabhUt pariNAmInun ja hoy chhe, anyanun nahi (kAraN ke pariNAmo potapotAnA dravyanA Ashraye chhe, anyanA pariNAmano anya Ashray nathI


PDF/HTML Page 3331 of 4199
single page version

(पृथ्वी)
बहिर्लुठति यद्यपि स्फुटदनन्तशक्तिः स्वयं
तथाप्यपरवस्तुनो विशति नान्यवस्त्वन्तरम्।
स्वभावनियतं यतः सकलमेव वस्त्विष्यते
स्वभावचलनाकुलः किमिह मोहितः किॢश्यते।। २१२।।
(रथोद्धता)
वस्तु चैकमिह नान्यवस्तुनो
येन तेन खलु वस्तु वस्तु तत्।
निश्चयोऽयमपरोऽपरस्य कः
किं करोति हि बहिर्लुठन्नपि ।। २१३।।

hoto); [इह कर्म कर्तृशून्यम् न भवति] vaLI karma kartA vinA hotun nathI, [च वस्तुनः एकतया स्थितिः इह न] tem ja vastunI ekarUpe sthiti (arthAt kUTastha sthiti) hotI nathI (kAraN ke vastu dravyaparyAyasvarUp hovAthI sarvathA nityapaNun bAdhAsahit chhe); [ततः तद् एव कर्तृ भवतु] mATe vastu pote ja potAnA pariNAmarUp karmanI kartA chhe (-e nishchay-siddhAnt chhe). 211.

have AgaLanI gAthAonI sUchanArUpe kAvya kahe chhe- shlokArtha– [स्वयं स्फुटत्–अनंत–शक्तिः] jene potAne anant shakti prakAshamAn chhe evI vastu [बहिः यद्यपि लुठति] anya vastunI bahAr joke loTe chhe [तथापि अन्य–वस्तु अपरवस्तुनः अन्तरम् न विशति] topaN anya vastu anya vastunI andar praveshatI nathI, [यतः सकलम् एव वस्तु स्वभाव–नियतम् इष्यते] kAraN ke samasta vastuo potapotAnA svabhAvamAn nishchit chhe em mAnavAmAn Ave chhe. (AchAryadev kahe chhe ke-) [इह] Am hovA chhatAn, [मोहितः] mohit jIv, [स्वभाव–चलन–आकुलः] potAnA svabhAvathI chalit thaIne AkuL thato thako, [किम् क्लिश्यते] shA mATe kalesh pAme chhe?

bhAvArtha– vastusvabhAv to niyamarUpe evo chhe ke koI vastumAn koI vastu maLe nahi. Am hovA chhatAn, A mohI prANI, ‘paragneyo sAthe potAne pAramArthik sambandh chhe’ em mAnIne, kalesh pAme chhe, te moTun agnAn chhe. 212.

pharI AgaLanI gAthAonI sUchanArUpe bIjun kAvya kahe chhe- shlokArtha– [इह च] A lokamAn [येन एकम् वस्तु अन्यवस्तुनः न] ek


PDF/HTML Page 3332 of 4199
single page version

(रथोद्धता)
यत्तु वस्तु कुरुतेऽन्यवस्तुनः
किञ्चनापि परिणामिनः स्वयम् ।
व्यावहारिकद्रशैव तन्मतं
नान्यदस्ति किमपीह निश्चयात् ।। २१४।।

vastu anya vastunI nathI, [तेन खलु वस्तु तत् वस्तु] tethI kharekhar vastu chhe te vastu ja chhe- [अयम् निश्चयः] e nishchay chhe. [कः अपरः] Am hovAthI koI anya vastu [अपरस्य बहिः लुठन् अपि हि] anya vastunI bahAr loTatAn chhatAn [किं करोति] tene shun karI shake?

bhAvArtha– vastuno svabhAv to evo chhe ke ek vastu anya vastune palaTAvI na shake. jo em na hoy to vastunun vastupaNun ja na Thare. Am jyAn ek vastu anyane pariNamAvI shaktI nathI tyAn ek vastue anyane shun karyun? kAI na karyun. chetan-vastu sAthe ekakShetrAvagAharUpe pudgalo rahelAn chhe topaN chetanane jaD karIne potArUpe to pariNamAvI shakyAn nahi; to pachhI pudgale chetanane shun karyanun? kAI na karyun.

A uparathI em samajavun ke-vyavahAre paradravyone ane AtmAne gneyagnAyak sambandh hovA chhatAn paradravyo gnAyakane kAI karatAn nathI ane gnAyak paradravyone kAI karato nathI. 213.

have, e ja arthane draDh karatun trIjun kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [वस्तु] ek vastu [स्वयम् परिणामिनः अन्य–वस्तुनः] svayam pariNamatI anya vastune [किञ्चन अपि कुरुते] kAI paN karI shake chhe- [यत् तु] em je mAnavAmAn Ave chhe, [तत् व्यावहारिक–द्रशा एव मतम्] te vyavahAradraShTithI ja mAnavAmAn Ave chhe. [निश्चयात्] nishchayathI [इह अन्यत् किम् अपि न अस्ति] A lokamAn anya vastune anya vastu kAI paN nathI (arthAt ek vastune anya vastu sAthe kAI paN sambandh nathI).

bhAvArtha– ek dravyanA pariNamanamAn anya dravya nimitta dekhIne em kahevun ke ‘anya dravye A karyun’ , te vyavahAranayanI draShTithI ja chhe; nishchayathI to te dravyamAn anya dravye kAI karyun nathI. vastunA paryAyasvabhAvane lIdhe vastunun potAnun ja ek avasthAthI bIjI avasthArUp pariNaman thAy chhe; temAn anya vastu potAnun kAI bheLavI shaktI nathI.


PDF/HTML Page 3333 of 4199
single page version

A uparathI em samajavun ke-paradravyarUp gney padArtho temanA bhAve pariName chhe ane gnAyak AtmA potAnA bhAve pariName chhe; teo ekabIjAne paraspar kAI karI shaktA nathI. mATe ‘gnAyak paradravyone jANe chhe’ em vyavahArathI ja mAnavAmAn Ave chhe; nishchayathI gnAyak to bas gnAyak ja chhe. 214.

*
samayasAr gAthA 349 thI 3papa mathALun

have A kathanane draShTAnt dvArA gAthAmAn kahe chhe-

* gAthA 349 thI 3papa TIkA uparanun pravachan *

‘jevI rIte-shilpI arthAt sonI Adi kArIgar kunDaL Adi je paradravya- pariNAmAtmak (paradravyanA pariNAmasvarUp) karma tene kare chhe, hathoDA Adi je paradravyapariNAmAtmak karaNo temanA vaDe kare chhe, hathoDA Adi je paradravyapariNAmAtmak karaNo temane grahaN kare chhe ane kunDaL Adi karmanun je gAm Adi paradravya-pariNAmAtmak phaL tene bhogave chhe, parantu anekadravyapaNAne lIdhe temanAthI (karma, karaN AdithI) anya hovAthI tanmay (karmakaraNAdimay) thato nathI; mATe nimitta-naimittikabhAvamAtrathI ja tyAn kartA-karmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno vyavahAr chhe.’

‘jevI rIte shilpI arthAt sonI Adi kArIgar kunDaL Adi je paradravyA- pariNAmAtmak karma tene kare chhe,....’ ahAhA.....! joyun? kunDaL Adi je karma nAm kArya chhe te paradravya pariNAmAtmak chhe. have AmAn badhA vAndhA em ke shilpI-sonI Adi kare chhe em kahyun chhe ne?

bApu! ‘kare chhe’ -em kahyun e to vyavahAr darshAvyo chhe, bAkI sonI Adi kyAn emAn tanmay chhe?

paN karI shake to ‘kare chhe’ -em kahe ne?

em nathI bhAI! karI shakato nathI, paN nimittanI mukhyatAthI ‘kare chhe’ -em kahevAno vyavahAr chhe em ahIn kahevun chhe. samajANun kAI.....? sonI kunDaLane karI shake chhe em nahi, paN te kunDaLane kare chhe em vyavahArathI kahevAy chhe, bolAy chhe. lyo, have AvI jhINI vAt!

AtmA paranI dayA pALI shake, sharIrane halAvI-chalAvI shake, vANI bolI shake,


PDF/HTML Page 3334 of 4199
single page version

khAn-pAn Adi kAm karI shake -em traNakALamAn nathI; paN nimittanI mukhyatA karIne te (-AtmA) kare chhe em vyavahArathI kahevAmAn Ave chhe; satyArthapaNe te paradravyanAn kAryano kartA nathI. juo, ahIn kahyun ne A ke-shilpI eTale sonI Adi kArIgar kunDaL Adi je paradravyanA pariNAmasvarUp karma tene kare chhe paN anekadravyapaNAne lIdhe temanAthI anya hovAthI tanmay thato nathI tethI nimittanaimittikabhAvamAtrathI ja tyAn kartA-karmapaNAno vyavahAr chhe. bhAI! A to bhagavAnanA gharanI prasAdI -ekalun amRut chhe bApA!

sonIe kunDaL karyun, suthAre gADun banAvyun, rangareje ranganun chitarAmaN kADhayun, gumAstAe nAmun lakhyun ne bhagavAne upadesh dIdho ityAdi badhun vyavahArathI kahevAy bhale, paN em chhe nahi. bhAre gajabanI vAt chhe bhAI! duniyAthI sAv judI chhe ne? em kahevAy e to badhAn nimittanAn kathan bApA! bAkI jIv paradravyanAn kArya (-pariNAm) kare e traNakALamAn sambhavit nathI, kem ke paradravyamAn e tanmay thato nathI. anya dravyamAn anya dravya tanmay thatun ja nathI, thaI shakatun ja nathI-A niyam chhe, siddhAnt chhe.

A roTalI thAy, sev, pApaD ne vaDIo thAy, bharat-gunthaNanun kAm thAy e badhAn paradravyanA pariNAmasvarUp karma chhe; tene bAIyun karI shakatI nathI. A kAchanA AbhalA sarakhA goThavIne TAnke chhe ne? ahIn kahe chhe-e badhun bAIyun karI shakatI nathI; kare chhe em kahevun e vyavahAranun nimittanun kathan chhe, bas; kare chhe em nahi; kemake temAn te tanmay nathI. Avun gambhIr tattva chhe.

kahe chhe- AtmA paranA kAryamAn tanmay thato nathI. eTale shun? ke temAn pravesh karato nathI, tene sparsha suddhAn karato nathI. have Avun chhe jyAn tyAn e paranAn kAryono kartA kem thaI shake? je aDey nahi e paranun shun kare? kAI nahi. bhAI! paranAn-jaDanAn kAryano kartA par-jaD chhe; tathApi te (jaDanun kArya) jIve karyun em kahevun e vyavahAranun kathan chhe.

ahAhA....! paradravyanA pariNAm hun karun -evI je ichchhA thAy te ichchhAno jIv kartA ane te ichchhA enun karma -em to koI prakAre chhe. paN paradravyanA pariNAm je thAy teno kartA to jIv koI prakAre nathI, kadIy nathI. ahA! nij gnAnAnandasvarUpathI bhraShTa evo paryAyabuddhivALo jIv, parane hun karun evI ichchhAno kartA to chhe, paN parano te kadIy kartA nathI kemake paramAn te tanmay thato nathI.

A khaTArAno akasmAt thatAn kaIkanA deh chhUTI jAy chhe ne! tyAn AyunA


PDF/HTML Page 3335 of 4199
single page version

paramANu kartA ane deh chhUTI jAy te enun karma em chhe nahi. e to dehamAn jIvane teTalo ja kAL rahevAnI yogyatA chhe em yathArtha samajavun; je samaye deh chhUTavAyogya hoy te ja samaye deh chhUTI jAy chhe, khaTArAnA paramANu ane AyukarmanA pudgalo to emAn nimittamAtra chhe. AyunA kAraNe jIv dehamAn rahyo chhe em kahevun e nimittanun kathan chhe, bAkI Ayu karma ke khaTArAnA paramANu kyAn emAn (-jIvamAn) tanmay chhe? nathI ja. teo jIv sAthe kadIy tanmay-ekamek thatAn nathI.

sonI hathoDAn Adi sAdhan vaDe kunDaLano ghAT ghaDe chhe em kahevun e vyavahAr chhe ane tethI asatyArtha chhe. bhAI! Am hathoDo Uncho thAy te kAryano kartA AtmA nathI. ahAhA....! hathoDo grahe te AtmA nahi, Am hathoDo Uncho thAy te kArya AtmAnun nahi ane kunDaLAdino ghAT bane tey AtmAnun kArya nahi. bahu jhINI vAt! AtmA paradravyane grahe-pakaDe ja nahi tyAn pachhI ene karaN nAm sAdhan banAvI te vaDe kunDaL Adi kare e vAt kyAn rahe chhe?

paN loko em kahe chhe ne? e to vyavahAr-asadbhUt vyavahAr chhe ne em koI mAne to e enun agnAn chhe. vAstavamAn jIv agnAnapaNe potAnA rAgAdi pariNAmane kare ne ene bhogave bas eTalun chhe, paN paradravyane te grahe ke tene sAdhan banAvI paradravyanI kriyA te kare em traNakALamAn satyArtha nathI. samajANun kAI....?

ahAhA....! andar AtmA sachchidAnand prabhu sadA ek gnAyakasvabhAve birAje chhe. ahAhA...! tenun jene antaramAn bhAn thayun te gnAnI puruSh dharmAtmA chhe. ahA! te dharmI puruSh, parano kartA chhe e to dUr raho, te paranA kAryakALe paryAyamAn je rAg thAy tenoy kartA nathI. koI sonI dharmAtmA hoy te, hathoDA Adi karaNo vaDe kunDaL kare chhe em to nahi, paN kunDaL thavAnA kALe tenI paryAyamAn je rAg thAy tenoy te kartA nathI. AvI sUkShma vAt! samajAy chhe kAI...? bApu! hathoDo grahe ne hathoDo Uecho kare ne Am kunDaL ghaDe ityAdi badhun upacharit asadbhUt vyavahAranayanun kathan chhe. ahIn to agnAnI jIv paN paradravyanun kAI (-pariNAm) na kare em siddha karavun chhe.

dharmI jIv kadAchit laDAImAn Ubho hoy to tyAn hathiyArane hun Am grahI shakun chhun ne te vaDe dushmanane hun ThAr karI shakun chhun -em kadIy mAnato nathI. ahA! te kALe tene je asthiratAnA rAg-dveSh thAy teno paN te kartA nathI; te to te kALe thaI AvatA vikalpanoy gnAtA ja chhe. parantu agnAnInI chAl judI chhe.


PDF/HTML Page 3336 of 4199
single page version

e to paradravyane hun karun-em mAnIne rAgAdi vikArano kartA thAy chhe; paradravyanI kriyA to jem thavI hoy tem je te kALe thAy chhe, agnAnI paN te karI shakato nathI, paN te maphatamAn hun karun evo ahankAr karI rAgAdi vikArano kartA thAy chhe.

ahIn kahe chhe-shilpI-sonI Adi kunDaL Adi kare chhe ane kunDaL Adi karmanun je gAm Adi paradravya pariNAmasvarUp phaL tene bhogave chhe em kahevun te asadbhUt vyavahAranay chhe shun kIdhun? ke sonIe rANI sAhebA mATe ghareNAn banAvyAn hoy tethI prasanna thaI tenI khushAlImAn tene rAjA dashahajAranI upajavALun gAm sonIne bheT Ape to sonI ene bhogave chhe em kahevun e vyavahAr chhe; eTale ke em chhe nahi. paradravyanI avasthAne AtmA kare ne bhogave em traNakALamAn chhe nahi. A lAmbo kuTumb-parivAr ne dhan-sampatti Adi vaibhavane AtmA bhogave em chhe nahi; em mAne to te mithyAtva chhe. bhAI! anya-anya dravyomAn nimittanaimittikabhAvamAtrathI ja kartA-karmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno vyavahAr chhe.

samvat 72nI sAlanI vAt chhe. loko bahu mAgaNI kare ke kAnajIsvAmI vAncho. tyAre gurue kahyun, bhAI! A loko bahu kahe chhe ane have tane vAnchatAn sArun AvaDe chhe, em ke ten ghaNun badhun vAnchyun chhe ne tane vAnchatAn sArun AvaDe chhe to tAre vAnchavun joIe. tyAre bahu vinayathI kahyun -mahArAj! hun vAnchavA nIkaL‌yo nathI hon... hun to mArun kAm (- AtmagnAn) karavA nIkaL‌yo chhun. vAnchavAnun e kAI mArun kAm nahi, A to e vakhate Am kahelun hon. ahIn kahe chhe-paradravyanA pariNAmane AtmA kare ke bhogave em kahevun e vyavahAranayanun eTale asatyArthanayanun kathan chhe. have AvI vAt lokone bahu AkarI paDe paN shun thAy? A to vastusthiti chhe.

A lokamAn anant dravyo chhe anant jIv, anantA anant pudgal, asankhyAt kAlANu ne dharma, adharma ane AkAsh ekek em anant dravyo chhe.’ have te anant kyAre rahe? ke pratyek potAnun kArya kare paN paranun kArya na kare tyAre. jo ek dravya bIjAnun kArya kare to banne ek thaI jAy, em anantA dravyo badhAn ek thaI jAy ane anant dravyo anantapaNe svatantra na rahe. Am nyAyathI siddha thAy chhe ke koI dravya bIjAnun kartA nathI. ekane bIjAno kartA kahevo e to mAtra nimittanun kathan chhe. A dAkhalo kIdho; have kahe chhe-

‘tevI rIte-AtmA paN puNya-pAp Adi je pudgaladravyapariNAmAtmak (- pudgaladravyanA pariNAmasvarUp) karma tene kare chhe, kAy-vachan-man evAn je pudgaladravyapariNAtmak karaNo temane grahaN kare chhe ane puNyapAp Adi karmanun je


PDF/HTML Page 3337 of 4199
single page version

sukhadukh Adi pudgaladravyapariNAmAtmak phaL tene bhogave chhe, parantu anekadravyapaNAne lIdhe temanAthI anya hovAthI tanmay (te-may) thato nathI; mATe nimitta-naimittikabhAvamAtrathI ja tyAn kartAkarmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno vyavahAr chhe.’

shun kIdhun? Ane (-jIvane-) je shubhAshubhabhAv thAy tenA nimitte puNya-pAparUp pudgaladravyanA pariNAmarUp jaD karma bandhAy chhe; A (-jIv) dayA, dAn, Adino shubharAg kare tyAre puNyakarma bandhAy chhe. tyAn jIvanA pariNAm nimitta chhe to jIv puNya- pAp Adi karma kare chhe em vyavahArathI kahevAy chhe. em chhe nahi hon; jIv kartA ne puNya- pAparUp jaD karma enun kArya em chhe nahi, A to nimitta-naimittikabhAvamAtrathI ja temane kartA-karmapaNAno vyavahAr chhe. AvI jhINI vAt chhe. jem sonI kunDaLAdi kare chhe em kahevAno vyavahAr chhe tem jIv jaD karmane kare chhe em kathanamAtra vyavahAr chhe.

tyAre koI panDit vaLI kahe chhe-jIv paradravyane karato nathI em je mAne te digambar nathI.

are prabhu! tun shun kahe chhe A? ahIn digambarAchArya sant munivar shun kahe chhe e to jo. ahAhA.....! AtmA paradravyarUp jaDakarmane kare chhe em kahevun e kathanamAtra vyavahAr chhe; kemake AtmA jaDakarmamAn tanmay thato nathI, jaDakarmane sparshato nathI. tethI jaDakarmano e vAstavik kartA nathI. AvI vAt! samajANun kAI....?

kAy-vachan-man evAn je pudgalapariNAmasvarUp karaNo te vaDe te karmane kare chhe em kahIe tey vyavahAr chhe. bhAI! man-vachan-kAy e to paradravyanA-pudgalanA pariNAm chhe. tene AtmA kyAn grahe chhe? jene aDe paN nahi tene (man-vachan-kAyane) AtmA kevI rIte grahe? ane grahe nahi to te vaDe jaDakarmane kare chhe e vAt kyAn rahe chhe? (rahetI nathI). A to bAhya nimitta chhe to nimittanI mukhyatAthI upachArathI kahevAy chhe ke man-vachan-kAyarUp karaNo vaDe AtmA karmane kare chhe. bAkI AtmA man-vachan-kAyane grahey nahi ne te vaDe jaDakarmane karey nahi. AvI vastusthiti chhe.

vaLI puNya-pAp Adi karmanun sukhadukh Adi pudgaladravyanA pariNAmasvarUp je phaL tene jIv vAstavamAn bhogavato nathI. juo, ahIn jaDakarmanun phaL je bahAranA sanyogo chhe tene jIv bhogavato nathI-em kahevun chhe; chhatAn bhogave chhe em kahevAmAn Ave te vyavahAranun kathan chhe. bhAI! karmanun phaL to A sharIr, man, vANI, Indriyo ne dhanAdi bahAranI sampatti chhe. e to badhAn jaD mATI-dhUL chhe. ene shun jIv


PDF/HTML Page 3338 of 4199
single page version

bhogave? A sharIr-hAD, mAns ne chAmaDAn-ene shun jIv bhogave? kadIy na bhogave. paradravyane hun bhogavun chhun em mAne e to mithyAdraShTi chhe. Avun badhun (mithyA) mAnelun bahu pheravavun paDe bhAI! jIv paradravyane bhogavato nathI-bhogavI shakato nathI kemake paradravyamAn te tanmay thato nathI. mATe nimitta-naimittikabhAvamAtrathI ja ene paradravya sAthe kartAkarmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno vyavahAr chhe.

A vyavahAr kahyo; have nishchay kahe chhe-

‘vaLI jevI rIte-te ja shilpI, karavAno Ichchhak vartato thako, cheShTArUp

(arthAt kunDaL Adi karavAnA potAnA pariNAmarUp ane hasta AdinA vyApArarUp) evun je svapariNAmAtmak karma tene kare chhe tathA dukhasvarUp evun je cheShTArUp karmanun svapariNAmAtmak phaL tene bhogave chhe, ane ekadravyapaNAne lIdhe temanAthI (karma ane karmaphaLathI) ananya hovAthI tanmay (karmamay ane karmaphaLamay) chhe; mATe pariNAm- pariNAmIbhAvathI tyAn ja kartA-karmapaNAno ane bhoktA-bhogyapaNAno nishchay chhe;.....’

joyun? ‘hun kunDaLAdi karun’ evI shilpI-sonI AdinI ichchhArUp cheShTAne-rAg Adi bhAvane-ahIn svapariNAmAtmak karma kahyun chhe. ahIn jIv parathI bhinna chhe ane paradravyanun kArya karI shake nahi, em siddha karavun chhe; tethI jIve je rAg karyo te enun svapariNAmarUpI kArya chhe em kahyun chhe. ahIn rAganA pariNAm te enun kartavya-karavAyogya karma chhe e vAt nathI levI. atyAre to je sonI Adine kunDaLAdi karavAnA rAg Adi bhAv thayA te enun-svabhAvathI je bhraShTa chhe evA agnAnInun svapariNAmarUp karma chhe em levun chhe. samajAy chhe kAI...? ahA! jene potAnA chaitanyasvabhAvanun bhAn nathI, jene samyaktvAdi nirmaL ratnatrayanI prApti thaI nathI evo agnAnI jIv svapariNAmasvarUp rAg-dveSh Adi pariNAmane kare chhe-e nishchay chhe em ahIn kahe chhe.

men ATalA mandir karAvyAn ne ATalAn pustak chhapAvyAn ne ATalA shiShya karyA-em bahAranAn kAm karyAnun agnAnI abhimAn kare chhe ne? ahIn kahe chhe-bhAI! jarA sAmbhaL. e pariNAm je jaDamAn ne paradravyamAn thAy chhe temAn tun tanmay nathI. ene (-mandirAdine) tun shun kare? tanmay thayA vinA kevI rIte kare? parantu enA thavAnA kALe tane je ichchhA thaI teno bhagavAn! tun agnAnabhAve kartA chhe. jaDano ne parano kartA nathI. , paN rAgAdirUp svapariNAmAtmak je karma teno tun agnAnapaNe avashya kartA chhe. AvI vAt!

agnAnI jIv svapariNAmAtmak karmane kare chhe ane dukhasvarUp evun je cheShTArUp


PDF/HTML Page 3339 of 4199
single page version

karmanun svapariNAmAtmak phaL tene bhogave chhe. shun kIdhun? agnAnI jIv rAgano kartA ane rAganun phaL je dukh teno te bhoktA chhe. em to chhe paN sanyogI chIj je paisA, bAyaDI- chhokarAn AbarU ityAdine te bhogavato nathI. ahIn potAnA rAgAdi karmane agnAnI kare ane tenun phaL je harakh Adi tene bhogave, paN paisA, makAn, strI, ityAdi paradravyane traNakALamAn bhogavI shake nahi-e mUL vAt siddha karavI chhe.

jIv kyAnsudhI rAgane kare chhe ane enA phaLane bhogave chhe? ke jyAnsudhI ‘hun ek gnAnAnandasvabhAvI AtmA chhun’ -evI draShTino abhAv chhe tyAnsudhI te rAgAdino kartA ane tenA phaL-dukhano bhoktA chhe. nij chidAnandasvarUpanI antaramAn draShTi thatAn te rAgAdino akartA chhe ane abhoktA chhe. AmAn traN prakAre vAt chhe.

1. agnAnI jIv paramAn je harakh-shokanA bhAv kare chhe tene bhogave chhe, paN

paradravyane-strI, dhan, makAn ityAdine bhogavato nathI.

2. gnAnI jIvane antarangamAn svabhAvanun-shuddha ek gnAyakabhAvanun bhAn thayun chhe tethI

te svabhAvadraShTie rAgAdinun kartA nathI ane tenun phaL je dukh teno bhoktA
nathI.

3. topaN gnAnIne jeTalun rAganun pariNaman chhe teTalun pariNamananI apekShAe

kartApaNun chhe ane bhoktApaNuny chhe. Avun badhun jhINun chhe. gnAnI svabhAvanI
draShTinI apekShAe rAgane karato nathI, dukhane bhogavato nathI. paN ethI koI
ekAnt pakaDIne mAne ke gnAnIne sarvathA dukh ja nathI to em vAt nathI.
gnAnIne yatkinchit je rAg chhe teTalun te vakhate dukh chhe ane teTalo te bhoktA
paN chhe.

ahIn atyAre agnAnInI vAt chAle chhe ke jIv svapariNAmAtmak rAganA pariNAmano kartA chhe ane tenA phaLarUpe je harakh-shokanA pariNAm thAy teno te bhoktA chhe; paN paradravyano kartA-bhoktA nathI.

paN puNya-pAp Adi bhAvane pudgalasvabhAv kahyA chhe ne? samAdhAna– hA, kahyA chhe. svabhAvadraShTivant puruSh draShTinI pradhAnatAmAn tene (- puNya-pAp Adi bhAvone) pudgalasvabhAv jANe chhe kemake teo svabhAvamAn nathI ane svabhAvanI draShTimAn-svAnubhUtimAn samAtA nathI, bhinna ja rahI jAy chhe. vaLI teo pudgalanA-karmanA udayanA lakShe paryAyamAn thAy chhe ane svabhAvanun lakSha karatAn nIkaLI jAy chhe mATe temane pudgalasvabhAv kahyA chhe. paN ahIn bIjI vAt chhe. ahIn to agnAnI jIv pote rAganA pariNAmane kare chhe ane tenun phaL je dukh tene bhogave chhe kemake agnAnI jIv potAnA pariNAmathI tanmay chhe. parantu paradravyanI je paryAy


PDF/HTML Page 3340 of 4199
single page version

thAy teno te kartA-bhoktA nathI kemake temAn e tanmay nathI. bhAI! A sharIr, man, vANI, karma, dhanya-dhAnya, jhaverAt, makAn, lADu, gulAbajAmbu ityAdi je badhA paradravyanA pariNAm chhe tene jIv karey nahi ne bhogavey nahi.

ahAhA....! Ane paryAyamAn je shubhAshubhabhAv thAy te pariNAm chhe ane potAnun dravya te pariNAmI chhe. te pariNAm pariNAmIthI ananya chhe em ahIn kahel chhe. A svarUpathI chyut evA agnAnI jIvanI vAt chhe. shubhAshubhabhAvathI jIv ananya chhe, tanmay chhe. mATe, kahe chhe, pariNAm-pariNAmI bhAvathI tyAn kartA-karmapaNun chhe ane bhoktA- bhogyapaNun chhe em nishchay chhe.

ahA! shubhAshubh rAganA pariNAm thAy te pariNAmI evA jIvanA pariNAm chhe, paN paradravyanA pariNAm thAy te svapariNAmInA (-jIvanA) pariNAm nathI, paranA pariNAm thAy tenun paradravya pariNAmI chhe. bhAI! lojIkathI-nyAyathI vAt chhe. jem potAnA pariNAmathI tanmay chhe tem paranA pariNAm sAthe AtmA tanmay nathI. mATe AtmA potAnA pariNAmano kartA-bhoktA ho, paN paranA pariNAmano kadIy kartA-bhoktA nathI. kumbhAr, ‘hun ghaDo karun’ -evA potAnA rAgano kartA ho, paN ghaDAno kadIy kartA nathI. AvI vAt, bahu jhINI! ahIn to agnAnI jIv paranA pariNAmano kartA thaIne Ubho chhe tenI te mithyA mAnyatAne chhoDAve chhe. samajANun kAI....?

Akhun jagat mAne chhe enAthI A judI vAt chhe. sonAnA hAr vagere ghAT ghaDAIne taiyAr thAy te, kahe chhe, sonInun kArya nathI, kApaDamAnthI koT, paheraN vagere sIvAIne taiyAr thAy te darajInun kArya nathI, mATIno ghaDo thAy te kumbhAranun kArya nathI. gajabanI vAt chhe bhAI! sonI, darajI, kumbhAr Adi kArIgar svapariNAmanA-rAganA kartA chhe paN teo paradravyanA pariNAmanA kartA nathI; kemake pariNAm pariNAmIthI abhinna ek hoy chhe ane tyAn ja kartA-karmapaNun sambhave chhe.

prashna– paN dAgInA, kapaDAn, ghaDo vagere kAryo kartA vinA to hoI shake nahi? (em ke sonI Adi na kare to kem hoy?).

samAdhAna– are bhAI! dravyamAn je pratisamay paryAy-kArya thAy te pariNAm chhe ane teno kartA pariNAmI evun te dravya chhe. jem jIv dravya chhe tem pudgal ek dravya chhe ane tenA pratyek samaye thatA pariNAmano kartA pariNAmI pudgal dravya chhe paN bIjun nathI. A dAgInA Adi kArya chhe te pariNAm chhe ane teno kartA pariNAmI te te (suvarNa AdinA) pudgal paramANu chhe paN sonI Adi (jIv) nathI. sonI Adi to tene te kALe je rAg thAy teno kartA chhe, paN dAgInA Adino te kartA nathI.