Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 410-412 ; Kalash: 239-241.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 185 of 210

 

PDF/HTML Page 3681 of 4199
single page version

joyun? shun kahyun? ke badhAy bhagavAn arhantadevone shuddhagnAnamayapaNun chhe. ahAhA...! bhagavAn AtmA to sadA shuddhagnAnamay gnAtAdraShTA prabhu chhe. tenA Ashraye utpanna AtmAnI nirmaL darshan-gnAn-chAritramay pariNati te mokShamArga chhe. ahIn kahe chhe-badhAy bhagavAn arhantadevone dravyalingane AshrayabhUt sharIranA mamakArano tyAg chhe ane tethI sharIrAshrit dravyalinganA tyAg vaDe teone shuddha darshan-gnAn-chAritranI mokShamArgapaNe upAsanA jovAmAn Ave chhe. juo, sharIranI kriyA ane rAganI kriyAno tyAg-abhAv karI darshanagnAn- chAritranI upAsanA karavI te jinamArga chhe, mokShamArga chhe. badhAy bhagavAn arhantadevoe A mokShamArganI upAsanA karI mokShapad prApta karyun chhe. bhAI! dravyaling ho, paN te mokShamArgarUp nathI, AkarI vAt bApA! kAyaranAn kALajAn kampe evI vAt chhe, paN A satya vAt chhe. are! lokoe bahAranI tapasyA ane bAhya tyAgamAn (dravyalingamAn) dharma mAnyo chhe, paN bhAI! te mArga nathI, jinamArga nathI. svasvarUpamAn ugra ramaNatA karavI tenun nAm chAritra ne te dharma ne te tap chhe. bhagavAne AvI tapashcharyA karI mokShanI sAdhanA karI chhe. samajANun kAI...!

ahIn darshan-gnAn-chAritranI upAsanA karavI kahI te nirmaL ratnatrayanA pariNAmane prApta karavAnI apekShAe vAt chhe, bAkI sevanA-upAsanA to trikALI shuddhagnAnamay dravyanI karavAnI chhe. trikALI shuddha nij gnAyakasvarUpanI draShTipUrvak temAn ja ramaNatA karavAthI nirmaL darshan-gnAn-chAritranI vItarAgI dashA pragaT thAy chhe ane tene ratnatrayanI sevanA-upAsanA kahe chhe, kAI paryAyanI draShTi ane upAsanA karavAn chhe em artha nathI. paryAyane sevatA jovAmAn Ave chhe em kem kahyun? ke nagnadashA ane rAganI sevAno abhAv chhe to nirmaL ratnatrayane seve chhe em kahyun; bAkI sevanA to trikALI dravyanI ja chhe; dhyAnanun dhyey to shuddha gnAyak ja chhe. darshan-gnAn-chAritranI dashA te dhyAnanI paryAy chhe, ne dhyAnanun dhyey trikALI shuddha dravya chhe. dhyAnanI paryAyanun dravya ja dhyey hovAthI, rAg dhyey nahi hovAthI, dhyAnanI paryAyane seve chhe em ahIn kahyun chhe.

kharekhar to nagnatA ane rAganA tyAganun kartApaNun paN ene nathI, ene to svasvarUpanAn draShTi-ramaNatA chhe. svasvarUpamAn draShTi-ramaNatA karatAn shuddha darshan-gnAn- chAritranI paryAy pragaT thAy chhe; tene te seve chhe em ahIn kahyun chhe, ane tyAre dravyalingano tyAg to sahaj ja chhe. A vAtane ‘teo sharIrAshrit dravyalingano tyAg karIne darshanagnAnachAritrane mokShamArga tarIke sevatA jovAmAn Ave chhe’ - A shabdomAn kahI chhe. samajANun kAI....?


PDF/HTML Page 3682 of 4199
single page version

* gAthA 408–409 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘jo dehamay dravyaling mokShanun kAraN hot to arhantadev vagere dehanun mamatva chhoDI darshanagnAnachAritrane shA mATe sevat? dravyalingathI ja mokShane pAmat! mATe e nakkI thayun ke-dehamay ling mokShamArga nathI, paramArthe darshanagnAnachAritrarUp AtmA ja mokShano mArga chhe.’

shun kIdhun? A sharIranI nagnadashA, pAnch mahAvrat ane aTThAvIs mUlaguNane dhAraN karavun-evun je dravyaling te jo mokShanun kAraN hot to arhant bhagavanto ane munivaro deh ane shubharAganun mamatva chhoDI darshan-gnAn-chAritrane shA mATe sevat? jo dravyalingathI mukti thatI hot to teo darshan-gnAn-chAritrane kem sevat? A aTThAvIs mUlaguNano bAhya vyavahAr te vAstavik munipaNun nathI bhAI! e to bhAvalingI sant-munivarane sahacharapaNe hoy chhe, nimittapaNe hoy chhe tethI tene dravyaling kahyun chhe. ahAhA...! dravyaling nathI em paN nahi, ne dravyaling satyArtha mokShamArga chhe em paN nahi. bhAI! mArag jem chhe tem yathArtha jANavo joIe. bAkI vastrAdi rAkhe e to bhAvalingey nahi ne dravyalingey nahi, e to kuling chhe. chhahaDhAlAmAn Ave chhe ne ke-

“dhArai kuling lahI mahatabhAv, te kuguru janmajal upalanAv.” AvI vAt chhe. prashna– paN ame to bApadAdA karatA’ tA em karIe. uttara– em na hoy bhAI! ahIn mokShamArgamAn bApadAdAnun (kulapaddhatinun) shun kAm chhe? bApadAdA mAne tem mAnavun ne karavun te mArga nathI. jene antaramAn nirmaL darshan- gnAn-chAritramay bhAvaling pragaTe tene bahAramAn aTThAvIs mUlaguNanA vikalparUp dravyaling hoy chhe, parantu e to badho rAg chhe bhAI! munirAj to ene chhedIne param muktipadane pAme chhe. mArag bahu jhINo chhe bhAI!

are! eNe nij shuddha chaitanyanI bhAvanA bhAvIne kadI samyagdarshan pragaT karyun nathI! bhajanamAn Ave chhe ne ke-

“shuddha buddha sukhakand manohar, chetanabhAv na bhAye-ham to kabahU na nijaghar Aye” are! e kadI nijagharamAn-chaitanyagharamAn praveshyo nathI! shAstranun bhaNatar kare ne k kshAstra-gnAn thAy tyAn mAne ke mane gnAn pragaT thayun chhe. paN e to shabdagnAn-shabdashrut bApA! e kyAn AtmagnAn chhe. vItarAg parameshvaranI vANI je jinavANI tenA nimittathI upajelun gnAn e shabdashrut chhe. ene shabdano Ashray chhe ne? shabdanA Ashraye gnAn thAy tene shabdashrut kahyun chhe. A to vItarAganI vANInI vAt hon; bAkI shvetAmbarAdinAn


PDF/HTML Page 3683 of 4199
single page version

ahAhA...! kahe chhe- dravyaling jo mokShanun kAraN hot to munivaro teno tyAg shA mATe karat? tenun mamatva chhoDI darshan-gnAn-chAritrane shA mATe sevat? dravyalingathI ja mokShane pAmat! paN em nathI bhAI! mATe e nakkI thayun ke dehamay ling mokShamArga nathI; paramArthe darshan-gnAn-chAritrarUp AtmA ja mokShano mArga chhe.

ahAhA...! atIndriy AnandanI prApti-pUraN AnandanI prApti thavI te mokSha chhe. nAstithI kahIe to dukhano sarvathA abhAv thavo, sarvathA dukhathI mUkAvun te mokSha chhe. rAgano ansh paN AtmAnI shAntine-Anandane rokanAro chhe. tethI munivaro deh ne rAganun mamatva chhoDI ek darshan-gnAn-chAritrane ja seve chhe. ahIn darshan-gnAn-chAritrane seve chhe kahyun te paryAyathI-vyavahArathI vAt chhe. nishchay darshan-gnAn-chAritra e traN paryAy-bhed chhe, paN nishchaye e traN ek AtmA ja chhe; tethI ek AtmAnun ja sevan chhe. A vAt agAu gAthA 16mAn AvI gaI chhe. tyAn kaLash 19nA bhAvArthamAn spaShTa karyun chhe ke-“vyavahArI loko paryAyamAn-bhedamAn samaje chhe tethI ahIn gnAn, darshan, chAritranA bhedathI samajAvyun chhe.”

svasvarUpanA Ashraye utpanna thayel nirmaL darshan-gnAn-chAritra e traNe paryAy chhe ane te vyavahAr chhe. navatattvanI bhedarUp shraddhA, shabdashrutanun gnAn ane panchamahAvratanun pAlan e to asadbhUt vyavahAr chhe, nirmaL ratnatray sadbhUt vyavahAr chhe ane tene AshrayabhUt bhagavAn AtmA shuddha ek kShAyak prabhu te nishchay chhe. darshan-gnAn-chAritranI sevanA kahIe te vyavahAr chhe; nishchaye to ek AtmAnI ja sevanA chhe. bahu jhINun bhAI!

paramArthe darshan-gnAn-chAritramay AtmA ja mokShano mArga chhe. ahAhA..! bhedane chhoDIne jeno aparampAr mahimA chhe evA chaitanyachintAmaNi prabhu AtmAne Ashraye pragaT nirmaL ratnatray e ja satyArtha mokShamArga chhe, bAhya dravyaling mokShamArga nathI.

[pravachan nan 497-498*dinAnka 19-11-77, 20-11-77]

×

PDF/HTML Page 3684 of 4199
single page version

gAthA–410

अथैतदेव साधयति–

ण वि एस मोक्खमग्गो पासंडीगिहिमयाणि लिंगाणि।
दंसणणाणचरित्ताणि मोक्खमग्गं जिणा बेंति।। ४१०।।
नाप्येष मोक्षमार्गः पाषण्डिगृहिमयानि लिङ्गानि।
दर्शनज्ञानचारित्राणि मोक्षमार्ग जिना ब्रुवन्ति।। ४१०।।

have e ja siddha kare chhe (arthAt dravyalingo mokShamArga nathI, darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe-em siddha kare chhe)-

muniling ne gRuhIling– e lingo na muktimArga chhe;
chAritra–darshan–gnAnane bas mokShamArga jino kahe. 410.

gAthArtha– [पाषण्डिगृहिमयानि लिङ्गानि] muninAn ane gRuhasthanAn lingo [एषः] e [मोक्षमार्गः न अपि] mokShamArga nathI; [दर्शनज्ञानचारित्राणि] darshan-gnAn-chAritrane [जिनाः] jinadevo [मोक्षमार्ग ब्रुवन्ति] mokShamArga kahe chhe.

TIkA– dravyaling kharekhar mokShamArga nathI, kAraN ke te (dravyaling) sharIrAshrit hovAthI paradravya chhe. darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe, kAraN ke teo AtmAshrit hovAthI svadravya chhe.

bhAvArtha– mokSha chhe te sarva karmanA abhAvarUp AtmapariNAm (-AtmAnA pariNAm) chhe, mATe tenun kAraN paN AtmAnA pariNAm ja hovun joIe. darshan-gnAn- chAritra AtmAnA pariNAm chhe; mATe nishchayathI te ja mokShano mArga chhe.

ling chhe te dehamay chhe; deh chhe te pudgaladravyamay chhe; mATe AtmAne deh mokShano mArga nathI. paramArthe anya dravyane anya dravya kAI karatun nathI e niyam chhe.

(arthAt jo dravyaling mokShamArga nathI ane darshanagnAnachAritra ja mokShamArga chhe) to Am (nIche pramANe) karavun-em have upadesh

*

PDF/HTML Page 3685 of 4199
single page version

* samayasAr gAthA 410 mathALun *

have e ja siddha kare chhe. arthAt dravyalingo mokShamArga nathI, darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe- em siddha kare chhe-

* gAthA 410 TIkA uparanun pravachan *

‘dravyaling kharekhar mokShamArga nathI, kAraN ke te (-dravyaling) sharIrAshrit hovAthI paradravya chhe. darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe, kAraN ke teo AtmAshrit hovAthI svadravya chhe.’

juo, shrI kundakundAchAryadev-sant-mahant-mahAmunivar jin bhagavantonI sAkh daIne A kahe chhe ke- dravyaling kharekhar mokShamArga nathI. kem? kemake te sharIrAshrit chhe; parAshrit chhe ane tethI paradravya chhe. ahAhA...! rAg-mandakaShAy thAy te paN sharIrAshrit-karma- Ashrit bhAv chhe, mATe te paradravya chhe. bhAI! A shAstranun parasattAvalambI gnAn chhe te paradravya chhe, bandhanun kAraN chhe; te kAI AtmAshrit pariNAm nathI.

ahAhA...! bhagavAn AtmA nirmaLAnand gnAnAnand prabhu anantaguNono Dhag-Dhagalo chhe. ahAhA...! ekalun gnAn ane Anandanun daL prabhu AtmA chhe. ahIn kahe chhe- dravyaling chhe te AtmAshrit nathI, sharIrAshrit chhe ane tethI paradravya chhe. A vyavahArano rAgavRutti je uThe chhe te parAshrit hovAthI paradravya chhe.

to ame A sAmbhaLIe chhIe te shun chhe? ahA! shAstra sAmbhaLavAnA je pariNAm chhe te parAshrit pariNAm chhe ane tethI paradravya chhe. vaLI sAmbhaLIne je shabdagnAn thAy te chhe to gnAnanI paryAy, te shabdajanit nathI chhatAn shabdAshrit ja chhe tethI paradravya chhe; te AtmAnun vAstavik gnAn nathI. bahu jhINI vAt! bhAI! panchamahAvratanA pariNAm e parAshrit bhAv chhe ane tethI paradravya chhe. ahA! pUrNAnandano nAth prabhu pote chhe teno jene Ashray nathI te saghaLA gnAn shraddhAn ne AcharaNanA pariNAm parAshrit hovAthI paradravya chhe. bhAI! A badhun shabdashrut gnAn, navatattvanun bhedarUp shraddhAn, ane panchamahAvratanA pariNAm-e sarva parAshrit bhAv chhe ane tethI paradravya chhe. kemake temAn shuddha chaitanyano Ashray nathI. samajANun kAI...? have AvI vAt AkarI paDe, kemake kadI sAmbhaLI nathI ne! paN shun thAy?

hA, paN niyamasAramAn samyagdarshan-gnAn-chAritra- je svadravyanA Ashraye thayelA nirmaL ratnatrayanA pariNAm-tene paN paradravya kahyun chhe. te kevI rIte chhe?

hA, tyAn sva-Ashrit nirmaL ratnatrayanI paryAyane paN paradravya kahyun chhe. tyAn


PDF/HTML Page 3686 of 4199
single page version

Ashay em chhe ke-jem paradravyanA Ashraye potAnI navI nirmaL mokShamArganI paryAy pragaTatI nathI tem mokShamArganI nirmaL paryAyanA Ashraye paN potAnI navI nirmaL mokShamArganI paryAy pragaTatI nathI. ek shuddha chaitanyasattAmay svadravyanA Ashraye ja navI nirmaL-nirmaL paryAy pragaTe chhe. tethI tyAn nirmaL ratnatrayanI paryAyane paN paradravya kahI chhe. (tyAn to paryAyano-nirmaL paryAyano paN -Ashray chhoDAvI svadravyano ja Ashray karAvavAnun prayojan chhe.) samajANun kAI...?

ahIn je shubharAgano vikalpa chhe tene paradravya kahyun chhe, kemake te parAshrit bhAv chhe. navatattvanA bhedanun shraddhAn, bhedanun gnAn ne rAganun AcharaN-vedan e badhA parAshrit bhAv hovAthI paradravya chhe, mATe te kharekhar mokShamArga nathI, ek nirmaL darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe, kAraN ke te sva-Ashrit hovAthI svadravya chhe.

ahAhA...! AtmA pote pUrNAnandano nAth prabhu bhagavAn nAm gnAn-AnandanI lakShmIno bhanDAr chhe. paryAy, rAg ne nimittathI haThI, tenI sanmukh thavAthI shuddha darshan- gnAn-chAritranI paryAy pragaT thAy chhe, te mokShamArga chhe. darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe em ‘ja’ kahIne ekAnta karyun chhe. A samyak ekAnta chhe ane te bIjo koI (vyavahAr, rAg) mokShamArga nathI em siddha kare chhe. nishchay mokShamArga AtmAshrit chhe mATe te svadravya chhe. ahAhA...! nirvikalpa nirAkuL AnandanI dashAno anubhav te svadravyAshrit hovAthI svadravya chhe. ahIn AtmAnA Ashraye pragaT thayelo mokShamArga te AtmA-svadravya chhe, ane sharIrAshrit-parAshrit je bhAv te paradravya chhe, AtmA nathI em vAt chhe. samajANun kAI..?

* gAthA 410 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘mokSha chhe te sarva karmanA abhAvarUp AtmapariNAm (-AtmAnA pariNAm) chhe, mATe tenun kAraN paN AtmAnA ja pariNAm hovun joIe. darshan-gnAn-chAritra AtmAnA pariNAm chhe; mATe nishchayathI te ja mokShano mArga chhe.’

juo, A bhAvArtha pt.. shrI jayachandajIe lakhelo chhe. teo shun kahe chhe? ke mokSha chhe te sarvakarmanA abhAvarUp AtmapariNAm chhe. ek to mokSha chhe te AtmapariNAm chhe ane te sarvakarmanA abhAvarUp Atma-pariNAm chhe. ahAhA..! mokSha arthAt siddhapad eTale shun? AtmAnI pUrNa pavitra, pUrNa vItarAg, pUrNa Anandamay dashAnun nAm mokSha chhe. dukhathI mUkAvun ne pUrNa pavitra vItarAg pariNAmanun pragaT thavun enun nAm mokSha chhe. bhAvakarma, dravyakarma ane nokarmanA abhAvarUp pariNAmanun nAm mokSha chhe, te Atma-pariNAm chhe. mATe, kahe chhe, tenun kAraN paN AtmAnA pariNAm ja hovun joIe. juo, A nyAy kahe chhe. em ke- AtmAnA pUrNa darshan, gnAn, sukh ane


PDF/HTML Page 3687 of 4199
single page version

ahAhA...! AtmA svarUpathI muktasvarUp ja chhe. 14-1p mI gAthAmAn abaddha-spRuShTa kahyo chhe ne? e nAstithI vAt chhe. abaddha-spRuShTa nAm rAgathI ne karmathI bandhAyelo ne sparshAyelo nathI evo bhagavAn AtmA sadA muktasvarUp ja chhe. AvA nij muktasvarUpanA Ashraye je muktinI-pUrNa pavitratA ne sukhanI dashA pragaT thAy tenun nAm mokSha chhe. te AtmAno pariNAm chhe, mATe tenun kAraN paN AtmAno pariNAm hovo joIe ahAhA..! pUraN atIndriy gnAnanI dashA, atIndriy AnandanI dashA atIndriy vIryanI dashA-evo je mokSha-siddhapad te jo AtmapariNAm chhe to tenun kAraN je mokShamArga te AtmapariNAm ja hovo joIe. bhAI! A to lojIkathI-nyAyathI siddha kare chhe. bhAShA to sAdI chhe, bhAv to je chhe te chhe; pAtratA keLavI samaje to samajAy evo chhe. have kahe chhe-

‘darshan-gnAn-chAritra AtmAnA pariNAm chhe; mATe nishchayathI te ja mokShano mArga chhe.’ joyun? shabdashrutanun gnAn, navatattvanI bhedarUp shraddhAno vikalpa ane panchamahAvratAdinA pariNAm te mokShamArga nathI em ahIn kahevun chhe; kem! kemake te AtmAnA pariNAm nathI. jyAre darshan-gnAn-chAritra te AtmAnA pariNAm chhe, mATe nishchayathI te ja mokShamArga chhe. ahAhA...! paramapAriNAmik dhruv svabhAvabhAv-tenI nirmaL ratnatrayarUp pariNati te mokShanun kAraN ane tenI pUrNatA thavI te mokSha chhe. paN parAshrit pariNAm-vibhAv pariNAm te kAraN ane AtmapariNAmarUp mokSha tenun kArya-em nathI, em hoI shakatun nathI. vyavahAr ratnatray te kAraN ne mokSha tenun kArya em nathI, kAraN ke vyavahAr ratnatrayanA pariNAm AtmapariNAm nathI; te anAtma-pariNAm chhe; ajIvanA pariNAm chhe. ajIvanA pariNAmathI jIvanA pariNAmarUp mokSha kem thAy? na thAy.

A deh chhe te pRuthak vastu chhe, te AtmA nathI; ane dehAdi paranA Ashraye thayelA shubhAshubh rAganA pariNAm te vibhAv chhe, te paN AtmA nathI. dravyaling te AtmA nathI. ahAhA...! trikALI shuddha dravya kAraN paramAtmA prabhu pote chhe, teno pUrNa Ashray thatAn paramAtmadashA-mokShadashA navI pragaTe te AtmapariNAm chhe, te svadravyanA pariNAm chhe. are! loko mokSha shun te paN samaje nahi ane mAne ke ame dharmAtmA chhIe! badhI garabaD thaI gaI chhe. shun thAy? ahIn kahe chhe- mokSha te AtmapariNAm chhe ane tenun kAraN mokShano mArga paN AtmAshrit pariNAm chhe. mATe AtmAshrit shuddha darshan-gnAn-chAritranA pariNAm te ja mokShamArga chhe, paN vyavahAr shraddhAn, vyavahAr gnAn ne vyavahAr chAritra te mokShamArga nathI, kemake te AtmapariNAm nathI. aho! bahu TunkAmAn paN keTalun samADI dIdhun chhe! ahA! pUrvanA panDitoe kevun saras kAm karyun chhe!

ek panDIte pUchhayun ke - navamI gairaveyakanA devo chhe temane 31 sAgaropam sudhI


PDF/HTML Page 3688 of 4199
single page version

strIno viShay nathI, temane ApaNI jem AhArapANI nathI, hajAro varShe AhAranI vRutti uThe tyAre kanThamAnthI amRut jharI jAy. Am rasanA Indriyano viShay nathI. ekendriy jIvo haNAy evun paN tyAn nathI. to pachhI temane sanyam kahevAy ke nahi? na kahevAy. andar AtmAnun shraddhAn thayA pachhI antarlInatA thatAn AhArAdino vikalpa uThato nathI tenun nAm sanyam chhe. mAtra bAhya tyAg te sanyam nathI. yAvat-jIvan bAhya tyAg hovA chhatAn bhagavAne temane sanyam kahyo nathI, kemake sanyam svasvarUpamAn lInatA-ramaNatAnun nAm chhe.

are! lokone sanyam shun chIj chhe enI khabar nathI. samyagdarshan ane svAnubhUti pragaTayA pachhI nij gnAnAnandasvarUpamAn adhik-adhik lInatA-ramaNatA thavI, atIndriy AnandanI bharapur jamAvaT thavI tene sanyam kahe chhe. ahIn e ja kahe chhe ke nishchayathI shuddha darshan-gnAn-chAritra ja mokShano mArga chhe. ahAhA...! bhagavAn AtmA nirmaLAnandano nAth sachchidAnand prabhu chhe tene sparshIne, temAn ekAgratA-lInatA-ramaNatApUrvak je samyagdarshan- gnAn-chAritranA pariNAm thAy te ja mokShanun kAraN chhe kemake tenI pUrNatA thAy te mokSha chhe. mokSha paN AtmAnA pariNAm ane tenun kAraN paN AtmapariNAm chhe. A siddhAnt chhe. vyavahAranA AshrayavALA pariNAm kadIy mokShanun kAraN thatA nathI, kemake te anAtmapariNAm chhe. samajANun kAI...! have kahe chhe-

‘ling chhe te dehamay chhe; deh chhe te pudgaladravyamay chhe; mATe AtmAne deh mokShano mArga nathI. paramArthe anya dravyane anya dravya kAI karatun nathI e niyam chhe.’

A dehanI nagna dashA, panchamahAvratanA pariNAm, aThThAvIs mUlaguNanun pAlan-e dehamay ling chhe, mATe te pudgaladravyamay chhe. munirAjane te hoy chhe avashya, paN te mokShamArga nathI. vratAdinA pariNAm te rAgabhAv chhe, te dehAshrit-parAshrit bhAv chhe ane paradravyamay-pudgaladravyamay chhe; tethI te mokShamArga nathI.

Avun spaShTa chhe chhatAn koI loko shubh jog chhe te mokShamArga chhe em pokAre chhe; shubharAgane dharma mAnatA nathI te tamArun ekAnta chhe-em kahe chhe.

koI game te kahe; ahIn spaShTa vAt chhe ke-shubhabhAv chhe te rAg chhe, vibhAv chhe, dukh chhe. ahA! dukhanA te pariNAm shuddha darshan-gnAn-chAritranun kAraN kem thAy? te mokShanun kAraN kem thAy? kadIy na thAy.

are! par pratyenA rAganI ruchinA kAraNe te anantakALathI rajhaL‌yo chhe, rAganI ruchi khasyA vinA andar dhruv ek gnAyakabhAv pote chhe tenI ruchi thatI nathI. ahAhA..! anant anant guNonI khAN ek gnAyakasvabhAvamay pote chhe; tenI draShTi ane ruchi


PDF/HTML Page 3689 of 4199
single page version

AtmAnA Ashraye paN dharma thAy ane shubharAganA-dravyalinganA Ashraye paN dharma thAy te anekAnta nathI, te syAdvAd nathI, e to phudaDIvAd chhe. svasvarUpano Ashray chhoDIne shubharAgathI dharma thavAnun mAne e to moTun agnAn chhe. ahA! vItarAg-svabhAvI bhagavAn AtmAne vItarAgabhAvathI viruddha koI bhAv sAthe sambandh nathI.

mokSha chhe te AtmAnA Ashraye thanArun pariNAm chhe, ane tenun kAraN paN AtmAshrit pariNAm ja chhe. rAg to vibhAv chhe, te AtmapariNAm nathI, nishchayathI tene pudgalapariNAm ane pudgal kahyA chhe. are! anantakALathI eNe AtmadraShTi karI nathI, eNe andaramAn najar nAkhI nathI! AtmA andar shAntaras-chaitanyaras-vItarAgarasathI pUrNa bharelo akhanDAnand prabhu chhe. tenA Ashraye pUrNa pavitra, pUrNa gnAnane pUrNa AnandanI dashA pragaT thAy te mokSha chhe, ane mokShano mArag paN vItarAgI dashA ja chhe, rAg nahi. rAg to pudgalasvabhAv chhe, tenAthI mokSha kem thAy? kadIy na thAy.

ahA! bhagavAn jineshvaradeve shun kahyun chhe teno tene kadIy vichAr nathI. bhAI! jo to kharo bApu! sarvagnadev em kahe chhe ke- dehamay ling te mokShano mArga nathI. have emAn shubh chhoDIne tun ashubhamAn jA- em vAt kyAn chhe? tane vyavahAr chhoDIne nIche javAnI emAn vAt nathI, paN vyavahArathI upar uThIne svasvarUpamAn ramaNatA ne antarlInatA karavAnI A vAt chhe. samyagdarshan sahit samyakchAritra AtmAnA avalambanathI pragaT thAy chhe, vyavahAranA rAgathI nahi; mATe vratAdinA vikalpa je hoy chhe tene chhoDIne svarUpamAn lIn thavAnI A vAt chhe. bhAI! shubharAganA pariNAmane dehamay ling kahyun chhe, ane te anyadravyamay hovAthI mokShamArgarUp nathI em kahe chhe. dravyalinganA pakShavALAne Akarun lAge paN A satya vAt chhe.

A phundAn hoy chhe ne? jangalamAn bahu hoy. beTarInA prakAshamAn dekhAy. tene sharIr nAnun ane paDakhe be moTI pAnkho hoy chhe. prakAshamAn uDI uDIne Ave. ahA! te nAnakaDA sharIramAn andar chaitanyachamatkAramay chaitanya mahAprabhu birAje chhe. are! nij svarUpanA bhAn vinA agnAnathI eNe AvA anant anant avatAr dhAraN karyA chhe; haju A avasare paN jo mithyAtva rahI jashe, maTashe nahi to evA anant bhav mAthe AvI paDashe. bhAI! hamaNAn paN andar chaitanyachamatkArathI bharelo moTo bhagavAn chhe. teno chamatkAr shun kahIe? tenA AshrayamAn jatAn nirmaL nirmaL ratnatrayanA


PDF/HTML Page 3690 of 4199
single page version

pariNAm pragaT thAy chhe, mokShamArgane mokSha pragaT thAy chhe. are! paN pote potAne ja bhUlI gayo chhe, ne bhUlanI bhramaNAthI bhavabhramaN karyA kare chhe; kadIk uThe chhe to dehamay lingamAn-dravyalingamAn mUrchchhA pAmI tene ja mokShamArga mAne chhe! paN bhAI! ling dehamay chhe, jaD pudgaladravyamay chhe, te mokShanun kAraN nathI. sharIranI kriyA ne rAganI kriyA te mokShanun kAraN nathI.

tyAre koI vaLI kahe chhe- A to navo sonagaDhano panth chhe. bApu! A koI navo panth nathI, koInA gharano panth nathI, sonagaDhano panth nathI; A to anAdikAlIn vItarAgano panth chhe.

benashrInA vachanAmRutamAn Ave chhe ke- kanakane kAT nathI. agnine udhaI nathI, tem AtmAne AvaraN, uNap ke ashuddhi nathI. sAdI bhAShAmAn A to mUL rahasya kahyun chhe. ahAhA..! AtmA paripUrNa prabhu trikAL nirAvaraN shuddha chhe, behad gnAn ane Anandano bhanDAr chhe. tenA Ashraye nIpajatA pariNAm mokShanun kAraN bane chhe, paN dehamay ling mokShanun kAraN nathI, kemake paramArthe anyadravyane anyadravya karatun nathI e niyam chhe. kare chhe em kahIe evo vyavahAr chhe, paN paramArthe em vastusthiti nathI; anyadravyane anyadravya kare em vastusthiti nathI.

anant kALe Avo avasar maL‌yo to Ano nirNay karaje bhAI! hamaNAn nahi kare to kyAre karIsh bApu? bahAranA pratikUL prasangamAn paN A vastune pakaDaje. koI upasarga Ave tene paN gaNIsh mA. ahAhA...! atIndriy Anandano sAgar andar chhalochhal bharyo chhe temAn DUbakI lagAvI temAn ja nimagna thaI jA. e ja mokShano mArag chhe ane enun ja phaL mokSha chhe; rAg kAI mArag nathI, dehamay ling e mArag nathI; kAraN ke anya dravyane anyadravya kAI karatun nathI e niyam chhe. AvI vAt! samajANun kAI...?

[pravachan nan. 498-499*dinAnka 20-11-77 thI 21-11-77]
ॐ ॐ ॐ
ॐ ॐ

PDF/HTML Page 3691 of 4199
single page version

gAthA–411

यत एवम्–

तम्हा जहित्तु लिंगे सागारणगारए हें वा गहिदे।
दंसणणाणचरित्ते अप्पाणं जुंज मोक्खपहे।। ४११।।
तस्मात् जहित्वा लिङ्गानि सागारैरनगारकैर्वा गृहीतानि।
दर्शनज्ञानचारित्रे आत्मानं
युक्ष्व मोक्षपथे।।४११।।

jo Am chhe (arthAt jo dravyaling mokShamArga nathI ane darshanagnAnachAritra ja mokShamArga chhe) to Am (nIche pramANe) karavun-em have upadesh kare chhe-

tethI tajI sAgAr ke aNagAr–dhArit lingane,
chAritra–darshan–gnAnamAn tun joD re! nij Atmane. 411.

gAthArtha– [तस्मात्] mATe [सागारैः] sAgAro vaDe (-gRuhastho vaDe) [अनगारकैः वा] athavA aNagAro vaDe (-munio vaDe) [गृहीतानि] grahAyelAn [लिङ्गानि] lingone [जहित्वा] chhoDIne, [दर्शनज्ञानचारित्रे] darshanagnAnachAritramAn- [मोक्षपथे] ke je mokShamArga chhe temAn- [आत्मानं युंक्ष्व] tun AtmAne joD.

TIkA– kAraN ke dravyaling mokShamArga nathI, tethI samasta dravyalingane chhoDIne darshanagnAnachAritramAn ja, te (darshanagnAnachAritra) mokShamArga hovAthI, AtmAne joDavAyogya chhe-em sUtranI anumati chhe.

bhAvArtha– ahIn dravyalingane chhoDI AtmAne darshanagnAnachAritramAn joDavAnun vachan chhe te sAmAnya paramArtha vachan chhe. koI samajashe ke muni-shrAvakanAn vrato chhoDAvavAno upadesh chhe. parantu em nathI. jeo kevaL dravyalingane ja mokShamArga jANI bhekh dhAraN kare chhe, temane dravyalingano pakSha chhoDAvavA upadesh karyo chhe ke-bhekhamAtrathI (veshamAtrathI, bAhyavratamAtrathI) mokSha nathI, paramArtha mokShamArga to AtmAnA pariNAm je darshan-gnAn- chAritra te ja chhe. vyavahAr AchArasUtramAn kahyA anusAr je muni-shrAvakanAn bAhya vrato chhe, teo vyavahArathI nishchayamokShamArganAn sAdhak chhe; te vratone ahIn chhoDAvyAn nathI, parantu em kahyun chhe ke te vratonun paN mamatva chhoDI paramArtha mokShamArgamAn joDAvAthI mokSha thAy chhe, kevaL bhekhamAtrathI-vratamAtrathI mokSha nathI.


PDF/HTML Page 3692 of 4199
single page version

(अनुष्टुभ्)
दर्शनज्ञानचारित्रत्रयात्मा तत्त्वमात्मनः।
एक एव सदा सेव्यो मोक्षमार्गो मुमुक्षुणा।।२३९।।

have A ja arthane draDh karatI AgaLanI gAthAnI sUchanArUpe shlok kahe chhe- shlokArtha–

[आत्मनः तत्त्वम् दर्शन–ज्ञान–चारित्र–त्रय–आत्मा] AtmAnun tattva

darshanagnAnachAritratrayAtmak chhe (arthAt AtmAnun yathArtha rUp darshan, gnAn ne chAritranA trikasvarUp chhe); [मुमुक्षुणा मोक्षमार्गः एकः एव सदा सेव्यः] tethI mokShanA ichchhak puruShe (A darshanagnAnachAritrasvarUp) mokShamArga ek ja sadA sevavAyogya chhe. 239.

*
samayasAr gAthA 411 mathALun

jo Am chhe to Am (nIche pramANe) karavun- em have upadesh kare chhe- em ke jo dravyaling mokShamArga nathI ane darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe to Am karavun em gAthAmAn upadesh kare chhe-

* gAthA 411 TIkA uparanun pravachan *

‘kAraN ke dravyaling mokShamArga nathI, tethI samasta dravyalingane chhoDIne darshan- gnAnachAritramAn ja, te (darshanagnAnachAritra) mokShamArga hovAthI, AtmAne joDavAyogya chhe- em sUtranI anumati chhe.’

ahAhA...! juo, A vItarAgI sant, digambar munivar-AchArya kundakund ne AchArya amRutachandra pote khulAso kare chhe ke- amane A je bahAramAn nagnadashA ane panchamahAvratAdi aThThAvIs mUlaguNano vikalpa chhe te mokShamArga nathI. A to mUL gAthA ane TIkAmAn pokAr chhe bhAI! are prabhu! A tArA hitanI vAt chhe bApu! dehanI nagnatA ane shubharAgathI tun mokShamArga mAne paN e to mithyA shalya chhe bApu! enAthI tArun moTun ahit thashe. ahA! dehanI ne rAganI kriyAmAn mokShamArga mAnI tyAn ja ten ramatun mAnDI chhe, paN ethI tane bhAre nukashAn chhe bhAI! kemake te mokShamArga nathI.

ek samayanI paryAy e to vyavahAr AtmA chhe. e paryAyanI pAchhaL pUraN gnAn, Anand, shakti, prabhutA, sarvagnatA, sarvadarshitA ItyAdi anant guN-svabhAvathI bharelo bhagavAn pote chhe te nishchay chhe. ahA! AvA AtmAne, ahIn kahe chhe, nagnadashA ane


PDF/HTML Page 3693 of 4199
single page version

tethI, kahe chhe, sarva dravyalinganA vikalpa chhoDIne ek darshan-gnAn-chAritramAn ja AtmAne joDavAyogya chhe. bahu gambhIr vAt! AmAn vrat chhoDIne avratamAn javun em vAt nathI; paN vratanA vikalpathI haThIne svasvarUpamAn ramavun-Tharavun-lIn thavun em vAt chhe. pUrNa dashA bhaNI javAnI vAt chhe. munirAjane bahAramAn vratano vikalpa hoy chhe, tyAnthI khasIne svarUpamAn joDAI javun em vAt chhe, kemake te mokShano panth vA bhavanA antano upAy chhe

anant guNothI bharelo mITho maherAmaN gnAnasvarUpI prabhu AtmA chhe. tenA Ashraye pragaT thayelA shuddha darshan-gnAn-chAritranA pariNAm ja mokShano mArga chhe. mATe, he bhAI! temAn ja AtmAne joDavAyogya chhe- em sUtranI anumati chhe. lyo, A AgamanI AgnA ne A jinashAsanano Adesh! vratAdinA rAgamAn rokAI rahe e bhagavAnanun pharamAn nathI. chhaThThe guNasthAne munirAjane vratAdino vikalpa hoy chhe, te dravyaling chhe. tene chhoDIne, kahe chhe, nijAnandarasamAn lIn thaI jA, nijAnandadhAm-svagharamAn jaIne nivAs kar. are! eNe anantakALamAn svaghar-nijaghar bhAL‌yun nathI! bhajanamAn Ave chhe ne!

ham to kabahun na nijaghar Aye।।
paraghar bhramat bahut din bIte, nAm anek dharAye।।
ham to kabahun na nij-ghar Aye।।

ahA! puNya ane pApanA phaLamAn anek paryAyo dhAraN karI, anek nAm dhAraN karyA, paN nijaghar-jyAn Anandano nAth prabhu chhe tyAn na gayo! ahIn kahe chhe-darshan-gnAn- chAritra te ja mokShano mArga chhe, mATe AtmAne temAn ja joDavAyogya chhe. lyo, A jinasUtranI AgnA, A jinashAsananI AgnA chhe.

vastrasahit ling hoy to paN munipaNun Ave em koI panDito kahe chhe, paN te barAbar nathI. samAdhitantra (gAthA 87-88-89) nA AdhArathI teo kahe chhe-mokShamArgamAn ling-jAtino Agrah-abhinivesh na hovo joIe; arthAt vastrasahit paN muniling hoy paN temano te mithyA abhinivesh chhe. samAdhitantramAn to Ashay em chhe ke- dehanI nagnadashA ane vratanA vikalpa te dehAshrit chhe tethI enAthI mokSha thAy vA te mokShanun kAraN chhe em Agrah chhoDI devo joIe. bhAI! munidashAmAn bahAr ling to nagna ja hoy chhe; paN te muktimArga chhe evo dUrabhinivesh chhoDI devAnI tyAn vAt chhe. vastra sahit munipaNun hoy evo mArga traNakALamAn nathI. munine


PDF/HTML Page 3694 of 4199
single page version

avashyapaNe nagnadashA ja hoy chhe. vastra-pAtra vagere parigrah munine hoI shake ja nahi; vastrasahit ling to kuling ja chhe, bIjA lingathI munipaNun hoy evo to mArga ja nathI. samajANun kAI..?

hAthInA hodde marudevI mAtA samosaraNamAn bhagavAnanAn darshan karavA jatAn hatAn ne tyAn ekadam kevaLagnAn thaI gayun, mallinAth bhagavAnane strIno deh hato, ItyAdi A badhI kalpit khoTI vAto chhe. tIrthankarane strIno deh hoy nahi. strIne munidashA paN hoI shake nahi. pAnchamA guNasthAnathI uparanI dashA strIdehavALAne hotI nathI. anantA munivaro ne tIrthankaro mokSha padhAryA te sarvane bAhya nagnadashA ja hatI. tathApi ahIn em vAt chhe ke- bAhyaling mokShanun kAraN nathI. tethI em artha nathI ke game te ling hoy ne munipaNun Ave ne mokSha thaI jAy. bhAI! anant gnAnIonI paramparAmAn paramAgamanI A anumati-AgnA chhe ke dravyaling mokShanun kAraN nathI, arthAt nagnadashA ane panchamahAvratAdithI mokSha thAy em sUtranI anumati nathI. darshan-gnAn-chAritra ja mokShamArga chhe, mATe AtmAne tyAn ja joDavo joIe A sUtranI AgnA chhe samajANun kAI...!

* gAthA 411 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘ahIn dravyalingane chhoDI AtmAne darshan-gnAn-chAritramAn joDavAnun vachan chhe te sAmAnya paramArtha vachan chhe. koI samajashe ke muni-shrAvakanAn vrato chhoDAvavAno upadesh chhe; parantu em nathI.’

juo, shun kIdhun A? ke muni-shrAvakanAn vrato chhoDIne avratamAn javAno A upadesh nathI. vratarahit avratanI dashAmAn munipaNun ke kevaLagnAn thaI jAy em kadIy nathI; vaLI vratanA vikalpamAtrathI paN mukti thaI jAy em paN nathI. to shun chhe? to kahe chhe-

‘jeo kevaL dravyalingane ja mokShamArga jANI bhekh dhAraN kare chhe, temane dravyalingano pakSha chhoDAvavA upadesh karyo chhe ke - bhekhamAtrathI (veshamAtrathI, bAhya vrat- mAtrathI) mokSha nathI, paramArtha mokShamArga to AtmAnA pariNAm je darshan-gnAn-chAritra te ja chhe.’

bhAI! bhAvalingasahitanun dravyaling to yathArtha evun (nagnadashA Adi) ja hoy; paN tyAn ek bhAvaling ja mokShanun kAraN chhe, dravyaling mokShanun kAraN nathI, tathApi koI dravyalingane ja mokShanun kAraN jANI bhekh dhAraN kare tene dravyalingano pakSha chhoDAvavA mATe A upadesh chhe. bhAI! digambar dharma koI pakSha nathI, e to vastusvarUp


PDF/HTML Page 3695 of 4199
single page version

‘vyavahAr AchArasUtramAn kahyA anusAr je muni-shrAvakanAn bAhya vrato chhe, teo vyavahArathI nishchayamokShamArganA sAdhak chhe; te vratone ahIn chhoDAvyAn nathI, parantu em kahyun chhe ke te vratonun paN mamatva chhoDI paramArtha mokShamArgamAn joDAvAthI mokSha thAy chhe, kevaL bhekhamAtrathI-vratamAtrathI mokSha nathI.’

juo, muni-shrAvakanAn bAhya vratone vyavahArathI nishchay mokShamArganAn sAdhak kahyAn chhe. vyavahArathI kahyAn chhe eno artha shun? ke sAdhak to ek ja chhe, paN tenun kathan be prakAre chhe. e to mokShamArgaprakAshakanA sAtamA adhikAramAn kahyun ne? ke mokShamArga be nathI, mokShamArga to ek ja chhe. tenun kathan be prakAre chhe. trikALI dravyanA Ashraye je draShTi-gnAn- ramaNatA thayA te nishchay mokShamArga satyArtha mokShamArga chhe, ane tenI sAthe vyavahArano je vikalpa hoy chhe tene sahachar vA bAhya nimitta jANI, Arop daI upachArathI mokShamArga kahIe chhIe; paN te kAI satyArtha mokShamArga nathI. tem muni-shrAvakanAn bAhya vrato kAI mokShamArganAn satyArtha sAdhak chhe em nathI. samajANun kAI...? shrImadjIe kahyun chhe-

kAyAnI visArI mAyA, svarUpe samAyA evA,
nirgranthano panth bhav-antano upAy chhe.

ahAhA...! bAhyalingano pakSha chhoDI jeo svarUpamAn samAI gayA, svarUpanA AshrayamAn DUbI gayA teo nirgranth (munivaro) chhe, ne evA nirgranthano panth ja mokShapanth chhe, e ja bhavanA antano upAy chhe. bAhyaling to e ja hoy, paN te mokShano panth nathI. tyAre shrImadno AdhAr daI koI vaLI kahe chhe-

jAtiveshano bhed nahi, kahyo mArga jo hoy;
sAdhe te mukti lahe, emAn bhed nahi koy.

Ano teo evo artha kare chhe ke game te jAti ane vesh hoy chhatAn mokSha thaI jAy, paN e barAbar nathI. vesh-bAhyaling to nagnadashA ja ane panchamahAvratAdi hoy, paN eno pakSha mokShamArga nathI em vAt chhe. anya vesh to bAhya ling ja nathI. anyaveshamAn mukti thaI jAy em traNakALamAn nathI; chanDAL jAti, strIjAti, ane vastrasahit vesh hoy ane mokSha thaI jAy em kadIy banatun nathI. A bhagavAn kundakundAchAryano pokAr chhe. vastrasahit munipaNun traNakALamAn hoI shakatun nathI. nirmaL darshan- gnAn-chAritra e ek ja mokShamArga chhe, ane bAhyaling paN ek ja chhe.


PDF/HTML Page 3696 of 4199
single page version

vaLI chhadmastha guruno kevaLagnAnI vinay kare em keTalAk kahe chhe, paN e yathArtha nathI. potAthI moTA hoy tenA bahumAnano vikalpa Ave, paN bhagavAn kevaLIthI koI moTun chhe nahi to bhagavAn kono vinay kare? vaLI bhagavAn kevaLI to param vItarAg chhe, temane vinayano vikalpa kyAn chhe? tethI bhagavAn chhadmastha guruno vinay kare em kahevun khoTun chhe. e to kevaLagnAnamAn jaNAy ke pUrve A mArA guru hatA, bas eTalun ja.

vaLI gurunI bhakti karatAn karatAn mukti thaI jAy em keTalAk kahe chhe te paN khoTun chhe. guru pratyenAn vinay-bhaktino shubharAg jarUr Ave, paN enAthI mukti thaI jAy, rAg karatAn karatAn vItarAgatA thaI jAy e traNakALamAn satyArtha nathI.

antarangamAn nishchay mokShamArga pragaTayo hoy tene vratAdi vyavahAranA vikalpa hoy chhe, ane tene bAhya nimitta jANI vyavahArathI sAdhan kahe chhe, paN jene antarangamAn nishchay pragaT ja nathI tenA vratAdi sAdhan kem hoy? vyavahArathI paN te sAdhan kahevAtAn nathI. AvI vAt vyavahAranA pakShavALAne na bese, paN shun thAy? Avo ja mArga chhe; bese ke na bese, A satya chhe. tethI kAI vratone chhoDAvyAn chhe em Ashay nathI, paN vratonun mamatva, vratAdi mokShamArga chhe evo mithyA abhiprAy chhoDAvyA chhe. ahIn Ashay em chhe ke vratonun paN mamatva chhoDI paramArtha mokShamArgamAn joDAvAthI mokSha thAy chhe, kevaL bhekhamAtrathI - vratamAtrathI mokSha nathI. svarUpanAn shraddhAn-gnAn-ramaNatA-sthiratA bas ek ja mokShamArga chhe, temAn ja joDAvAthI mokSha thAy chhe. ek hoy traNakALamAn paramArathano panth. ahIn to kevaL bAhya veshathI mokShamArga nathI em siddha karavun chhe. bAhyavesh game te hoy em nahi, bAhyavesh to digambar nagnadashA ja hoy, paN kevaL enAthI mokShamArga ane mokSha thAy em chhe nahi; tene sAdhan kahyun chhe e to AropathI upachArathI kahyun chhe.

*

have A ja arthane daDh karatI AgaLanI gAthAnI sUchanarUp shlok kahe chhe-

* kaLash 239 shlokArtha uparanun pravachan *

‘आत्मनः तत्त्वम् दर्शन–ज्ञान–चारित्र–त्रय–आत्मा’ AtmAnun tattva darshanagnAnachAritratrayAtmak chhe (arthAt AtmAnun yathArtha rUp darshan, gnAn ne chAritranA trikasvarUp chhe);

joyun? AtmAnun tattva nAm yathArtha rUp darshan-gnAn-chAritra em trikasvarUp chhe. Atma tattva to trikAL chhe. ahIn enun tattva eTale tenA vAstavik pariNamananI vAt chhe. em ke nirmaL ratnatrayarUp pariNaman thAy te enun vAstavik tattva-svarUp chhe. (vyavahAr ratnatray AtmAnun vAstavik rUp nathI) AvI vAt! have kahe chhe -


PDF/HTML Page 3697 of 4199
single page version

‘मुमुक्षुणा मोक्षमार्गः एकः एव सदा सेव्यः’ tethI mokShanA Ichchhak puruShe (A darshanagnAnachAritrasvarUp) mokShamArga ek ja sadA sevavAyogya chhe.

lyo, AtmAnI pUraN pavitra ne pUrNa Anandamay dashA jene pragaT karavI hoy te puruShe shuddha darshanagnAnachAritrasvarUp mokShamArga e ja sevavAyogya chhe; vachche vratAdi ho bhale, hoy chhe, paN te sevavAyogya nathI, vratAdi hoy te mAtra jANavAyogya chhe, te jANelAn prayojanavAn chhe, AdaravAn prayojanavAn nathI. samajANun kAI...?

juo, mokShamArga ek ja chhe, be nathI. vyavahAr mokShamArga ne nishchay mokShamArga em kathan be prakAre chhe. tyAn jene sukhI thavun hoy, paramAnandanI prAptinI abhilAShA hoy te mumukShue nishchay mokShamArga ek ja sevavAyogya chhe, vyavahAr mokShamArga to kathanamAtra upachAr chhe, tethI vyavahArano pakSha chhoDI nishchay mokShamArga ek ja AdaravAyogya chhe. AvI vAt!

[pravachan nan. 499*dinAnka 21-11-77]

PDF/HTML Page 3698 of 4199
single page version

gAthA–412
मोक्खपहे अप्पाणं ठवेहि तं चेव झाहि तं चेय।
तत्थेव विहर णिच्चं मा विहरसु अण्णदव्वेसु।। ४१२।।
मोक्षपथे आत्मानं स्थापय तं चैव ध्यायस्व तं चेतयस्व।
तत्रैव विहर नित्यं मा विहार्षीरन्यद्रव्येषु।। ४१२।।

have A ja upadesh gAthA dvArA kare chhe-

tun sthAp nijane mokShapanthe, dhyA, anubhav tehane;
temAn ja nitya vihAr kar, nahi vihar paradravyo viShe. 412.

gAthArtha– (he bhavya!) [मोक्षपथे] tun mokShamArgamAn [आत्मानं स्थापय] potAnA AtmAne sthAp, [तं च एव ध्यायस्व] tenun ja dhyAn kar, [तं चेतयस्व] tene ja chet- anubhav ane [तत्र एव नित्यं विहर] temAn ja nirantar vihAr kar; [अन्यद्रव्येषु मा विहार्षीः] anya dravyomAn vihAr na kar.

TIkA– (he bhavya!) pote arthAt potAno AtmA anAdi sansArathI mAnDIne potAnI pragnAnA (-buddhinA) doShathI paradravyamAn-rAgadveShAdimAn nirantar sthit rahelo hovA chhatAn, potAnI pragnAnA guN vaDe ja temAnthI pAchho vALIne tene ati nishchaLapaNe darshan- gnAn-chAritramAn nirantar sthAp; tathA samasta anya chintAnA nirodh vaDe atyant ekAgra thaIne darshan-gnAn-chAritrane ja dhyA; tathA samasta karmachetanA ane karmaphaLachetanAnA tyAg vaDe shuddhagnAnachetanAmay thaIne darshan-gnAn-chAritrane ja chet-anubhav; tathA dravyanA svabhAvanA vashe (potAne) je kShaNe kShaNe pariNAmo Upaje chhe te-paNA vaDe (arthAt pariNAmIpaNA vaDe) tanmay pariNAmavALo (-darshanagnAnachAritramay pariNAmavALo) thaIne darshan-gnAn-chAritramAn ja vihar; tathA gnAnarUpane ekane ja achaLapaNe avalambato thako, jeo gneyarUp hovAthI upAdhisvarUp chhe evAn sarva taraphathI phelAtAn samasta paradravyomAn jarA paN na vihar.

bhAvArtha– paramArtharUp AtmAnA pariNAm darshan-gnAn-chAritra chhe; te ja mokShamArga chhe. temAn ja (-darshanagnAnachAritramAn ja) AtmAne sthApavo, tenun ja dhyAn karavun, teno ja anubhav karavo ane temAn ja viharavun-pravartavun, anya dravyomAn na pravartavun.


PDF/HTML Page 3699 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
एको मोक्षपथो य एष नियतो द्रग्ज्ञप्तिवृत्त्यात्मक–
स्तत्रैव स्थितिमेति यस्तमनिशं ध्यायेच्च तं चेतति ।
तस्मिन्नेव निरन्तरं विहरति द्रव्यान्तराण्यस्पृशन्
सोऽवश्यं समयस्य सारमचिरान्नित्योदयं विन्दति।। २४०।।
(शार्दूलविक्रीडित)
ये त्वेनं परिहृत्य संवृतिपथप्रस्थापितेनात्मना
लिङ्गे द्रव्यमये वहन्ति ममतां तत्त्वावबोधच्युताः।
नित्योद्योतमखण्डमेकमतुलालोकं स्वभावप्रभा–
प्राग्भारं समयस्य सारममलं नाद्यापि पश्यन्ति ते।। २४१।।

ahIn paramArthe e ja upadesh chhe ke-nishchay mokShamArganun sevan karavun, kevaL vyavahAramAn ja mUDh na rahevun.

have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe- shlokArtha– [द्रग्–ज्ञप्ति–वृत्ति–आत्मकः यः एषः एक नियतः मोक्षपथः] darshan- gnAnachAritrasvarUp je A ek niyat mokShamArga chhe, [तत्र एव यः स्थितिम् एति] temAn ja je puruSh sthiti pAme chhe arthAt sthit rahe chhe, [तम् अनिशं ध्यायेत्] tene ja nirantar dhyAve chhe, [तं चेतति] tene ja chete-anubhave chhe, [च द्रव्यान्तराणि अस्पृशन् तस्मिन् एव निरन्तरं विहरति] ane anya dravyone nahi sparshato thako temAn ja nirantar vihAr kare chhe, [सः नित्य–उदयं समयस्य सारम् अचिरात् अवश्यं विन्दति] te puruSh, jeno uday nitya rahe chhe evA samayanA sArane (arthAt paramAtmAnA rUpane) thoDA kALamAn ja avashya pAme chhe-anubhave chhe.

bhAvArtha– nishchayamokShamArganA sevanathI thoDA ja kALamAn mokShanI prApti thAy e niyam chhe. 240.

‘jeo dravyalingane ja mokShamArga mAnI temAn mamatva rAkhe chhe, temaNe samayasArane arthAt shuddha AtmAne jANyo nathI’-em havenI gAthAmAn kaheshe; tenI sUchanAnun kAvya pratham kahe chhe-

shlokArtha– [ये तु एनं परिहृत्य संवृति–पथ–प्रस्थापितेन आत्मना द्रव्यमये लिङ्गे ममतां वहन्ति] je puruSho A pUrvokta paramArthasvarUp mokShamArgane chhoDIne vyavahAramokShamArgamAn sthApelA potAnA AtmA vaDe dravyamay lingamAn mamatA kare chhe (arthAt em mAne chhe ke A dravyaling ja amane mokSha pamADashe), [ते तत्त्व–अवबोध–च्युताः


PDF/HTML Page 3700 of 4199
single page version

अद्य अपि समयस्य सारम् न पश्यन्ति] te puruSho tattvanA yathArtha gnAnathI rahit vartatA thakA haju sudhI samayanA sArane (arthAt shuddha AtmAne) dekhatA-anubhavatA nathI. kevo chhe te samayasAr arthAt shuddha AtmA? [नित्य–उद्योतम] nitya prakAshamAn chhe (arthAt koI pratipakShI thaIne jenA udayano nAsh karI shaktun nathI), [अखण्डम्] akhanD chhe (arthAt jemAn anya gney AdinA nimitte khanD thatA nathI), [एकम्] ek chhe (arthAt paryAyothI anek avasthArUp thavA chhatAn je ekarUpapaNAne chhoDato nathI, [अतुल– आलोकं] atul (-upamArahit) jeno prakAsh chhe (kAraN ke gnAnaprakAshane sUryAdikanA prakAshanI upamA ApI shakAtI nathI), [स्वभाव–प्रभा–प्राग्भारं] svabhAvaprabhAno punj chhe (arthAt chaitanyaprakAshanA samUharUp chhe), [अमलं] amal chhe (arthAt rAgAdi-vikArarUpI maLathI rahit chhe).

(A rIte, jeo dravyalingamAn mamatva kare chhe temane nishchay-kAraNasamayasArano anubhav nathI; to pachhI temane kAryasamayasAranI prApti kyAthi thAy?) 241.

*
samayasAr gAthA 412 mathALun

have A ja upadesh gAthA dvArA kare chhe-

* gAthA 412 TIkA uparanun pravachan *

‘(he bhavya!) pote arthAt potAno AtmA anAdi sansArathI mAnDIne potAnI pragnAnA (-buddhinA) doShathI paradravyamAn-rAgadveShAdimAn nirantar sthit rahelo hovA chhatAn, potAnI pragnAnA guN vaDe ja temAnthI pAchho vALIne tene ati nishchaLapaNe darshan-gnAn- chAritramAn nirantar sthAp;....’

AtmA chaitanyamUrti prabhu Anandano rasakand chhe; paN pote anAdi sansArathI mAnDIne potAne bhUlelo chhe. te potAnI pragnAnA doShathI potAne bhUlelo chhe; karmanA kAraNe bhUlyo chhe em nahi, potAnI pragnAnA aparAdhathI potAne bhUlyo chhe ane anAdithI nirantar rAg- dveShamAn ja sthit rahyo chhe. paranI kriyA to koI karI shakatun ja nathI bhAI! pote ja potAnA svarUpane bhUlIne paryAyamAn navA navA sankalpa-vikalpa kare chhe-te potAno aparAdh chhe. ahA! paryAyamAn anAdithI AvI bhramaNA chAlI Ave chhe, andar pote to gnAnAnandasvarUp jevo chhe tevo chhe.

ahAhA...! bhagavAn AtmA sachchidAnand prabhu svadravya chhe, ne rAg-dveShanA bhAv, asankhyAt prakAranA puNya-pApanA bhAv paradravya chhe. paradravyanA lakShe thatA te bhAv paradravya