PDF/HTML Page 21 of 4199
single page version
pote svAnubhav pratyakSha chhe. samyakdarshanamAn AtmA gnAnanI apekShAe pratyakSha chhe. (paranA Ashray vinA sIdho gnAnamAn jaNAy chhe) samyakdarshan to pratItirUp chhe, paN te kALe mati shrutagnAnathI svane pakaDatAn pote pratyakSha thaI jAy chhe (vedananI apekShAe vAt chhe). paramArtha vastu ja AvI chhe, pote potAthI jaNAy evI chIj chhe.
vaLI gnAn anya gnAnathI jANI shakAy chhe ane potAthI potAne na jANe e vAt khoTI chhe. gnAn gnAnathI ja jANe chhe ane gnAn gnAnathI ja jaNAy chhe. A rIte gnAn anya gnAnathI jANI shakAy chhe, pote potAne nathI jANatun evun mAnanAr naiyAyikono niShedh thayo. gnAn pote potAne na jANe ane parane jANe em kem banI shake? kadI ya na banI shake.
kharekhar to gnAnanI paryAy sva taraph DhaLI eTale gnAn pratyakSha thayun. pratyakSha svAnubhUtinI dashA pragaT thaI gaI. te svAnubhUtinI dashAmAn je gnAn thayun te gnAn- gnAnane (gnAyakane) jANe, sAthe anyane paN jANe. dravyamAn sva-parane jANavAnI shakti chhe, te jANavAnun kArya to pragaT paryAyamAn ja thAy chhe.
kriyAkAnDavALAone A Akarun lAge chhe. bAhyatyAgarUp sanyam e AtmA prApta karavAnun sAdhan chhe em teo mAne chhe. ahIn to spaShTa kahe chhe ke ‘svAnubhUtyA chakAsate’ eTale ke anubhUti e ek ja upAy-sAdhan chhe.
kaLashamAn traN astithI vAt lIdhI chhe. ‘bhAvAy’ kahetAn sat svarUp shuddha chaitanya prabhu te dravya asti, ‘chitsvabhAvAy’ kahetAn teno gnAn svabhAv te guN asti ane ‘svAnubhUtyA chakAsate’ kahetAn trikALI gnAyakabhAv-teno je chitsvabhAv bhAv tene svAnubhUtithI prakAshe chhe te svAnubhUti, te paryAy asti. kevI adbhUt shailI! AmAn bAr angano sAr chhe. amRutachandrAchArye gajabanun kAm karyun chhe. ekalAn amRut reDayAn chhe. kahe chhe ke chaitanya jeno svabhAv chhe evI svabhAvavAn bhAv-svarUp vastu-AtmA, te svAnubhUtithI jaNAy chhe.
ahIn astithI vAt karI chhe. asti eTale ekalun sat sat sat; temAn badhun AvI jAy chhe. jyAre vistArathI samajAve tyAre kahe ke ajIv, puNya, pAp, Asrav, bandh temAn nathI. jyAn astithI jANyun tyAn bhegun nAstinun gnAn AvI jAy chhe. Asrav hey chhe, samvar upAdey chhe te badhun AmAn AvI jAy chhe. vastu shuddha chhe trikAL, teno gnAnasvabhAv trikAL, tenI pariNati shuddha nirmaL, traNey nirmaL. te nirmaLamAn malinatA nathI. shun nathI te kahevAnI jarUr nathI. te traNe jANatAn temAn shun nathI tenun gnAn AvI gayun. Avo gambhIr artha chhe
PDF/HTML Page 22 of 4199
single page version
have mokSharUp astinI vAt kare chhe, pUrNatAnI vAt kare chhe. ‘sarvabhAvAntar- chchhied’- potAnA bhAvathI anerA sarva jIv-ajIv (charAchar), gati karanAr ane gatistha (sthit rahenAr) sarva padArthone sarvakShetra, sarvakAL ane sarva visheSho sahit ek ja samayamAn jANanAro chhe. A paryAyanA pUrNa sAmarthyanI vAt chhe. potAnA bhAvane to svAnubhUtithI jANe, paN bhAvAntar kahetAn bIjAnA bhAvone paN sampUrNa jANanAr chhe. potAthI anerA badhA bhAvo eTale ke sarvakShetrasambandhI ane sarvakALasambandhI badhA jIv-ajIv padArthone sarva visheSho sahit-eTale ke ekek dravyanA badhA guNo ane paryAyo sahit-ek ja samaye jANanAr chhe. Am, AtmA sarvagna svabhAvI chhe em siddha karyun.
sarvagna ek ja samaye badhun jANanAr-dekhanAr chhe. sarvagna pahelA samaye jANe ane bIjA samaye dekhe em mAnanArA sAdi-anant kevaLagnAn-kevaLadarshanamAn ane sAdi-anant kALamAn be bhAgalA pADI nAkhe chhe. A AkhI draShTi tattvaviruddha chhe, kalpanAmay chhe. (paramAtmA ek ja samaye badhun dekhe ane jANe chhe- mATe sarvagna ane sarvadarshI ek ja samaye chhe)
a hA hA...! AtmAnI gnAnaparyAyanI ek samayamAn jANavAnI tAkAt keTalI! potAnA badhA bhAv ane paranA badhA bhAvane ek samayamAn jANe tevI tenI yogyatA chhe. Ane mokShatattva athavA kevaLagnAnatattva kahIe. e paryAyanun sAmarthya paN adbhUt chhe; to pachhI dravyanA sAmarthyanun to shun kahevun? Am ek samayanI kevaLagnAn paryAyanun alaukik sAmarthya batAvI sarvagnano abhAv mAnanAr mImAnsakonun nirAkaraN karyun.
A to digambar santo-munionA siddhAnt enun shun kahevun? shrImad rAjachandre kahyun chhe ne ke temanA ekek shabdamAn, ekek vAkyamAn Agam bharyA chhe. A pratham mAngaLikanA shlokamAn chAr bol kahIne asti siddha karI chhe. bhagavAn AtmA vastu chhe, teno guN chhe chitsvabhAv. chitsvabhAv te guN chhe kemake ahIn bhed pADIne samajAvavun chhe. eTale chitsvabhAv svabhAvavAnano chhe em samajAvyun. chitsvabhAv je chhe te abhedathI joIe to dravya chhe, bhedathI joIe to guN chhe. ‘chitsvabhAvAy bhAvAy’ ahIn bhAv chhe te chitsvabhAv chhe em abhedathI lIdhun. chitsvabhAv guN chhe te bhedathI kahyun.
AnandaghanajImAn lIdhun chhe ne? ke anekAnt eTale shun? sattA je guN chhe tene abhedapaNe kahevun te dravya-sattA, abhedapaNe dravyarUp kahevAy, te ja sattA bhed apekShAe guNarUp kahevAy. sattAne vasturUp kahevI, abhedarUp kahevI e dravyarUp chhe, tene bhedathI kahevI te guNarUp chhe. bhedAbhed te anekAnt chhe. A bhagavAn AtmA-jIvadravya sukhasvarUp chhe em abhedathI lIdhun. bhedathI kahevun hoy to sukhaguNavALo te AtmA; e bhedanun kathan chhe.
PDF/HTML Page 23 of 4199
single page version
pravachanasAr gAthA 106mAn Ave chhe ke sattA ane dravyane eTale ke guN ane guNIne vibhakta pradeshatvano abhAv chhe. bannenA pradesho ek chhe em hovA chhatAn sattA ane dravyane anyatva chhe, eTale atadbhAv chhe. ahIn ek-bIjAmAn abhAvarUp chhe mATe anyatva chhe em nathI. dravya, guN ke paryAy vachche atadbhAvarUp anyatva chhe. je dravya chhe te guN nathI, guN chhe te dravya ke paryAy nathI ane paryAy chhe te dravya ke guN nathI. A pramANe atadbhAvarUp anyatva chhe.
arere! anAdithI janma-maraN karIne bhAI tun dukhI chhe. sansAramAn garIb thaIne bhaTakato-rAnko thaIne rakhaDe chhe. potAnI bAdashAhI shaktinI khabar nathI. pote bAdashAh? hA, bhAI! bhagavAn pUrNAnandano nAth bAdashAh chhe. te bAdashAhano je svIkAr kare tene svatantra atIndriy sukhasvarUp paryAy pragaTe chhe.
have bhAvArtha kahe chhe.
bhAvArtha– ahIn mangaL arthe shuddhAtmAne namaskAr karyA chhe. koI em prashna kare ke koI bIjA IShTadevanun nAm laIne namaskAr kem na karyA chhe?
tenun samAdhAna– vAstavikapaNe IShTadevanun sAmAnya svarUp sarvakarmathI rahit, sarvagna, vItarAg, shuddhaAtmA ja chhe. pragaTelAnI A vAt chhe. tethI adhyAtma shAstramAn samayasAr kahevAthI IShTadev AvI gayA. ek ja nAm levAthI matavAdIo matapakShano vivAd kare chhe. te sarvanun nirAkaraN samayasAranAn visheShaNo varNavIne karyun chhe. anyavAdIo potAnA IShTadevanun nAm le chhe, temAn IShTa shabdano artha ghaTato nathI, bAdhAo Ave chhe; ane syAdvAdI jainone to sarvagna, vItarAg, shuddha AtmA ja IShTa chhe. te badhAn nAmo ene lAgu paDe chhe, pachhI bhale te IShTadevane paramAtmA kaho, paramajyoti kaho, parameshvar kaho, param brahma kaho, param shiv kaho. A shiv je anyamatIo kahe chhe te nahi. sarvagna vItarAg kevaLagnAnI paramAtmAone shiv paN kahevAmAn Ave chhe. temane nirupadrav dashA pragaTI mATe shiv kahevAy chhe. param Anandano nAth paryAyamAn pragaTayo tene ‘par brahma’ kahevAy chhe. AtmA vastupaNe ‘par brahma’ chhe; sarvagna arihant e paryAyamAn ‘paramAtmA’ chhe, AtmA paryAy vinAno ekalo ‘paramAtmA svarUp’ ja chhe. sarvagna parameshvar pragaT ‘param jyoti’ chhe, AtmA trikAL ‘paramachaitanyajyoti’ chhe. shrImade kahyun chhe ne ke-
paryAyamAn eno Adar, vichAr-gnAn kare to pAme evI A AtmAnI vAt chhe.
PDF/HTML Page 24 of 4199
single page version
A pragaT thayelA shuddhAtmAnAn nAm chhe. A shuddha chaitanya bhagavAn nitya ‘niranjan’ chhe. sarvagna parameshvar paryAyamAn ‘niranjan’ chhe. anjan kahetAn mel jemAn nathI te ‘niranjan’ kahevAy chhe. sarvagna vItarAg paryAyamAn ‘niShkalank’ chhe, em bhagavAn AtmA vastupaNe ‘niShkalank’ chhe. sarvagna bhagavAn paryAyapaNe kShay na pAme evI ‘akShay’ chIj chhe, to AtmA pote svarUpathI ‘akShay’ chhe. kundakundAchAryadeve trikALI dravyanA Ashraye pragaTelo samyakdarshan-gnAn-chAritrarUp je mokShano mArga, ene chAritra pAhuDamAn ‘akShay amey’ kahyo chhe. kShay rahit, maryAdA vinAnI chIj chhe. sarvagnapaNun pragaT thayun pachhI kadIy eno abhAv thavAno nathI e apekShAe teo ‘avyay’ chhe. paryAy bIje samaye vyay thAy e judI vAt chhe. paN ek vakhat sarvagnapaNun pragaT thayun pachhI alpagna thaI jAy em kadIy banatun nathI. sarvagnadashA e vyay vinAno utpAd chhe-em pravachanasAramAn Ave chhe. bhagavAn AtmA vastupaNe ‘avyay’ chhe.
sarvagna vItarAg arihantadev ‘shuddha’ chhe, e IShTadev chhe. bhagavAn AtmA paramArthe ‘shuddha’ chhe, ane e ja AtmAne IShTa chhe. pravachanasAramAn kahyun chhe ke bhagavAnane (arihantane) puNya-pAparUpI aniShTano nAsh thaI IShTapaNun pragaTayun chhe. IShTa je vastu-bhagavAn pUrNAnand prabhu enA Ashraye paryAyamAn IShTapaNun pragaTayun chhe; ane aniShTa je agnAn ane rAgadveSh-teno nAsh thayo chhee.
sarvagna paramAtmA paryAyamAn ‘buddha’ chhe. ek samayamAn gnAnanI pUrNa dashA pragaT thatAn pote ane Akhun lokAlok gnAnamAn Avyun evA bhagavAnane ‘buddha’ kahe chhe. A bhagavAn AtmA dravye ‘buddha’ chhe, gnAnasvarUp buddhanI mUrti chhe. sarvagna parameshvar ‘avinAshI’ chhe, em A AtmA paN ‘avinAshI’ chhe. ek samayamAn sarvagnadashA jemane pragaT thaI chhe evA bhagavAn ‘anupam’ kahetAn koInI sAthe upamA na ApI shakAy tevA chhe. bhagavAnane upamAn konI? em IShTasvarUp shuddha Anandano nAth bhagavAn AtmA je draShTino viShay chhe te trikAL ‘anupam’ chhe.
sarvagna vItarAg koIthI chhedAy nahi evA ‘achchhedya’ chhe. em bhagavAn AtmA paN ‘achchhedya’ chhe, chhed-khanD thAy nahIn evI chIj chhe. bhagavAn sarvagna paryAyamAn ‘abhedya’ chhe, eTale koIthI bhedAtA nathI. em bhagavAn AtmA paN ‘abhedya’ chhe. je paryAyathI bhedAto nathI evo AtmA abhedya chhe. gItAmAn paN ‘achchhedya’ ane ‘abhedya’ evA shabdo Ave chhe e vAt ahIn nathI. A to sarvagnathI siddha thayelI vAt chhe.
PDF/HTML Page 25 of 4199
single page version
chharIthI TukaDA thAy tene dAvun kahe chhe, ane sAkarano gAngaDo hoy teno bhuko thAy tene bhedAvun kahe chhe.
sarvagnane ‘param-puruSh’ kahevAmAn Ave chhe, em AtmA vastupaNe ‘param puruSh’ chhe. andar Anandano nAth prabhu sachchidAnand-svarUp e ‘param puruSh’ chhe. sarvagna paramAtmA bAdhA rahit ‘nirAbAdh’ chhe. sarvagnane bAdhA kevI? bhagavAnano sarvagna upayog-teno kadI nAsh thato nathI. aling-grahaNanA navamA bolamAn Ave chhe ke upayoganun kadIy parathI haraN thaI shakatun nathI. em AtmA vastupaNe ‘nirAbAdh’ chhe. sarvagna parameshvar vItarAg arihantadev ‘siddha’ chhe, em bhagavAn AtmA ‘siddha’ svarUp chhe; ‘tun chho siddhasvarUp’. sarvagna parameshvar e sAchA ‘satyAtmA’ chhe, kemake paryAyamAn satyArthapaNun pragaT thaI gayun chhe. em dravya pote ‘satyAtmA’, satyArtha-bhUtArtha trikAL chhe. A vAt samayasAr gAthA agiyAramAn Ave chhe.
sarvagna parameshvar paryAy ‘chidAnand’ chhe, em bhagavAn AtmA shaktie ‘chidAnand’ chhe. chidAnand svabhAv chhe to chidAnand paryAy pragaT thAy chhe. IShTadev ‘sarvagna’ chhe. A AtmA paN svabhAve ‘sarvagna’ chhe. sarvagna parameshvar ‘vItarAg’ chhe, A AtmA paN ‘vItarAg’ svarUp ja chhe. dravya svarUpathI ja vItarAg-svarUp chhe jemAnthI vItarAg paryAy pragaT thAy chhe. sarvagna paramAtmA ‘arhat’ eTale sarvane pUjanIy chhe, paryAyamAn badhAne pUjavA lAyak chhe. em bhagavAn AtmA paN pUjanIy- ‘arhat’ chhe. pUjanAr paryAy chhe, pUjavA yogya bhagavAn AtmA chhe.
sarvagna parameshvar ‘jin’ chhe, A AtmA paN ‘jin svarUp’ chhe. jin svarUp ja pote chhe. sarvagna parameshvar ‘Apta’ chhe, em AtmA paN nishchayathI ‘Apta’ chhe. vItarAg pUrNa hitane mATe mAnavA lAyak chhe em A AtmA paN hitane mATe mAnavA lAyak chhe. sarvagnadev ‘bhagavAn’ chhe. parameshvar sAkShAt kevaLagnAnI birAje chhe evo ja A AtmA shaktie ‘bhagavAn’ chhe. sarvagna bhagavAn ‘kArya samayasAr’ chhe, to AtmA pote ‘kAraN samayasAr’ chhe. ItyAdi hajAro nAmo kahI shakAy chhe.
bhagavAn kevaLagnAn pAme tyAn samosaraNamAn Indro AvIne ek hajAr ATh nAmothI bhagavAnanI stuti kare chhe banArasIdAse tathA jinasenasvAmIe paN AdipurANamAn 1008 nAmothI bhagavAnanI stuti karI chhe. jeTalA nAm sarvagna vItarAgane kahevAmAn Ave chhe eTalAn ja nAm paryAyathI vyatirikta bhagavAn dravyasvabhAvane kahevAmAn Ave chhe. je nAm
PDF/HTML Page 26 of 4199
single page version
sarvagna paramAtmAne lAgu paDe chhe te ja nAm anant anant svabhAvothI sanyukta trikALI, dhruv, bhagavAn AtmAne lAgu paDe chhe.
kaLash TIkAkAre to AtmAne upAdey gaNIne tyAn nishchayathI AtmAne lIdho chhe. antaramAn nishchayanun lakSha chhe tethI vyavahAranI sAthe nishchayanI vAt karI chhe. parane upAdey kare, paryAyane upAdey karavA jAy, ke bhedane upAdeyane karavA jAy to vikalpa utpanna thAy chhe. shuddha, pUrNAnand bhagavAnane upAdey karatAn nirvikalpatA thAy chhe. ahIn (samayasAramAn) sarvagna vItarAg paryAyapaNe pragaT chhe temane levAmAn AvyA chhe. bey vAt (apekShAe) barAbar chhe.
te sarvanAmo kathanchit -te te apekShAe -satyArtha chhe. sarvathA ekAntavAdIone bhinna nAmomAn virodh chhe. agnAnIone ekane judAn judAn nAm ApavAmAn virodh Ave chhe. paN syAdvAdIone virodh nathI. mATe jevI vastu chhe tem tene samajavI joIe.
sau–gnAtA lakhIne namun, samayasAr sahu–bhUp.
je nij anubhavathI pragaT thAy chhe, chaitanya jenun svarUp chhe, badhAne jANavAno jeno svabhAv chhe, sauno je rAjA chhe evA samayasArane hun jANIne namun chhun AmAn ‘nama samayasArAy’ no Akho pratham kaLash TUnkAmAn AvI jAy chhe.
PDF/HTML Page 27 of 4199
single page version
अनेकांतमयी मूर्तिर्नित्यमेव प्रकाशताम्।। २।।
juo, dev, shAstra, ane guru em traN chhe ne? emAn pratham kaLashamAn IShTadevanI stuti karIne mAngaLik karyun. ahIn bIjA kaLashamAn sarasvatIne namaskAr kare chhe. AmAn arthakAr shrutagnAn, kevaLagnAn ane vANI traNeyane namaskAr kare chhe, jyAre kaLash TIkAkAre (rAjamallajIe) A kaLashamAn ekalI vANIne sarasvatInI mUrti kahIne namaskAr karyo chhe. AvI vAt chhe, bhAI! A to vItarAgano anekAnt mArga chhe. je apekShAe kahevun hoy e pramANe lAgu paDI jAy.
shlokArtha– ‘anekAntamayI mUrti kahetAn jemAn anek ant (dharma) chhe evun je gnAn tathA vachan-temay mUrti sadAy prakAsharUp ho. ahIn samayasAramAn ‘anekAntamayI mUrti’ mAn gnAn ane vachan be laIne gnAnanA be bhed-shrutagnAn ane kevaLagnAn em lIdhA chhe; jyAre kaLashaTIkAkAre ‘anekAntamayI mUrti’ eTale anekAntadharmane batAvanArI vItarAganI vANI arthAt anekAnt kahetAn anek jemAn dharma chhe evo bhagavAn AtmA-chaitanyatattva-tene batAvanArI vANIne -anekAntadharmavALI gaNI ekalI vANIne lIdhI chhe.
AchArya kahe chhe ke jeNe AtmAne pratyakShapaNe pUrNa joyo evun kevaLagnAn jagatamAn nitya prakAsharUp ho, tathA AtmAne parokShapaNe pUrNa joyo evun shrutagnAn nitya prakAsharUp ho. kevaLagnAn ane shrutagnAn emAn pratyakSha ane parokShano ja pher chhe. vaLI AtmAnA svarUpane dekhADanAr evI sarvagna vItarAganI divyadhvani-vANI te paN sadA prakAsharUp ho; kemake jagatane sat AtmA-tenun svarUp samajavAmAn (vANI) nimitta chhe. niyamasAramAn Ave chhe ke IShTaphaLanI siddhino upAy subodh chhe, (eTale muktinI prAptino upAy samyaggnAn chhe), subodh sushAstrathI thAy chhe ane sushAstranI utpatti bhagavAnanI divyadhvanithI thAy chhe. mATe temanA prasAdane lIdhe ‘Apta puruSh’ budhajano vaDe pUjavA yogya chhe. arthAt mukti
PDF/HTML Page 28 of 4199
single page version
sarvagnadevanI kRupAnun phaL hovAthI sarvagnadev gnAnIo vaDe pUjanIy chhe; kemake karelA upakArane sAdhu puruSho bhUlatA nathI. shun kahyun? ahIn kevaLagnAn je mokSha, shrutagnAn-je mokShano upAy ane sushAstra-je upAy batAve chhe -e traNeyane vandanIy ane paropakAr mAnavA lAyak kahyAn chhe. vaLI kevI chhe te mUrti? ‘pratyagAtmana’- je Atmatattva anantadharmavALun chhe, je paradravyothI ane paradravyonA guNaparyAyothI bhinna, tathA paradravyanA nimittathI thatA potAnA vikArothI kathanchit bhinna chhe evA ekAkAr tattvane-AtmAnA nitya svarUpane -arthAt asAdhAraN-sajAtIy kahetAn potAthI bhinna bIjA AtmAo ane vijAtIy kahetAn potAthI bhinna pudgalAdi dravyo-enAthI vilakShaN eTale viparItalakShaNavALun potAnun je nijasvarUp tene sarasvatInI mUrti dekhe chhe-avalokan kare chhe. ahIn nirmaL paryAyathI bhinnanI vAt nathI karI, kAraN ke nirmaL paryAy to trikALInun lakSha kare chhe -eno Ashray kare chhe. parathI ane rAgathI bhinna Atmatattva em lIdhun chhe. trikALI bhagavAn nityAnand dhruv te Atmatattva chhe-AtmAnun svarUp chhe. deh, karma ane rAgathI bhinna evA Atmatattvane shrutagnAn ane kevaLagnAn jANe chhe ane vANI ene batAve chhe. have kaLash-TIkA sAthe A kathanane meLavIe- ‘anekAntamayI mUrti’ - satya vastune nitya prakAshanAr vANI -te kevI chhe? ‘anantadharmaNa pratyagAtmana tattvan pashyantI’ anantadharmAtmak, dravyakarma-bhAvakarma-nokarmathI bhinna, ek samayamAn traN kAL traNalokane jANanAr sarvagna vItarAganA svarUpanI ‘pashyantI’ eTale ‘anubhavanashIl’ chhe. anubhavanashIl kahetAn vANI sarvagna anusAriNI chhe. sarvagnane anusarIne thavAno jeno svabhAv chhe, ‘pashyantI’ nI vyAkhyA Am karI chhe. gajabanI vAt chhe ne! sarvagna vItarAgano ekarAr karanArI vANI -ene anubhavanashIl kahI chhe. ‘samayasAramAn jayachandajIe ‘pashyantI’ no artha- bhAvashrutagnAn AtmAne parokSha dekhe chhe kevaLagnAn AtmAne pratyakSha dekhe ane divyadhvani AtmAne dekhADe chhe em lIdhun chhe. sarvagnasvabhAvane anusarIne thavAno jeno svabhAv chhe e vANIne sarasvatI kahevAmAn AvI chhe. ene shAstra paN kahIe. shAstrano artha kaLashaTIkAmAn ekalo vANI karyo, jyAre samayasAramAn traN lIdhA-shrutagnAn, kevaLagnAn ane dravyashrut eTale jinavANI. kevaLagnAn e paN shAstra chhe ne? bhAvashrutagnAnanun phaL kevaLagnAn Avyun, eTale ene paN shAstra kahI dIdhun. A traNey sAchI sarasvatI chhe, mATe traNeyane namaskAr karyo chhe. vANI pUrNa AtmAne batAve chhe mATe vANIne paN amArA namaskAr ho. ahIn koI vitarka kare ke vANI to achetan chhe, ene namaskAr kem karyA? teno uttar kaLashaTIkAkAre em Apyo chhe ke vANI sarvagna
PDF/HTML Page 29 of 4199
single page version
anusAriNI chhe, vaLI jIvAdi padArthonA svarUpanun gnAn je prakAre thAy chhe temAn vANI nimitta chhe; mATe vANInun pUjyapaNun paN chhe. kaLashaTIkAkAre svatantra TIkA karI chhe, parantu ajab meLavALI chhe.
bhAI! sarvagna parameshvar eTale shun-enI lokone khabar nathI. bhagavAn AtmA sarvagna svarUpI ja chhe. ahA! shrImade kahyun chhe ne ke samyakdarshan thatAn (shraddhA apekShAe) kevaLagnAn pragaTayun. anAdithI pote shaktie sarvagna hovA chhatAn hun alpagna chhun em mAnato hato. te samyakdarshan pragaT thatAn hun pUrNAnand sarvagnasvabhAvI chhun em shraddhAmAn Avyun. mATe shraddhA apekShAe kevaLagnAn varte chhe, em shrImade lIdhun chhe. je shraddhAmAn sarvagnanI mAnyatA na hatI e shraddhAe sarvagnatattvane pratItimAn lIdhun-e apekShAe sarvagnapaNun pragaTayun em kahevAy.
nijasvarUpane sarasvatInI mUrti avalokan kare chhe -eTale bhagavAn AtmAnun je pUrNasvarUp enun shrutagnAn ane kevalagnAn avalokan kare chhe ane vANI ene batAve chhe. Am shAstrane vandan karatAn traN lIdhAn chhe. bhAvashrutagnAnanI paryAy trikALInun lakSha kare chhe ne? em kevaLagnAnanI paryAy trikALIne jANe chhe. parane jANe chhe e vAt ahIn na lIdhI. trikALIne jANatAn badhun jaNAi jAy chhe. (potAnI gnAnaparyAy pUrNa pragaT thaI jAy chhe). tyAn gnAtA, gney ane gnAnano bhed raheto nathI. kaLashaTIkAmAn Ave chhe ne ke gnAtA pote, gnAn pote ane pote ja gney; traNey abhed chhe. ene amArA namaskAr chhe em kahe chhe.
bhAvArtha– ahIn sarasvatInI mUrtine AshIrvachan rUp namaskAr karyo chhe. AshIrvAd kaho kai AshIrvachan. vAd eTale vachan. lokamAn AshIrvAd Apun chhun em kahe chhe ne? sarasvatInI mUrti nitya prakAsho em AshIrvAd kahyo chhe. laukikamAn je sarasvatInI mUrtine mor upar besADI tenI pUjA kare chhe te yathArtha svarUp nathI tethI ahIn tenA yathArtha svarUpanun varNan karyun chhe.
je samyaggnAn chhe e ja sarasvatInI satyArtha mUrti chhe. dravyane aDIne je gnAnaparyAy thAy te samyaggnAn, te sarasvatInI sAchI mUrti chhe. temAn paN sampUrNa gnAn to kevaLagnAn chhe jemAn sarva padArtho pratyakShabhAse chhe. te anantadharmo sahit Atmatattvane - chaitanyatattvane pratyakSha dekhe chhe. AtmAnun chaitanyatattva-chaitanyapaNun sarvadharmomAn vyApak chhe. sarva dharmomAn ane guNomAn vyApelun evun mahA chaitanyasvarUp e Atmatattvano asAdhAraN svabhAv chhe. shrutagnAn te Atmatattvane parokSha dekhe chhe. (vedananI apekShAe jo ke shrutagnAn Atmatattvane pratyakSha dekhe chhe) kevaLagnAn ane shrutagnAn vachche ATalo pher chhe. tadanusAr shabda paDayo chhe ne? potAmAn je shrutagnAn thAy chhe te bhagavAnanA gnAn anusAr ane yathArtha tattvane anusarIne chhe. tethI te paN sarasvatInI satyArtha mUrti chhe.
PDF/HTML Page 30 of 4199
single page version
dravyashrut vachanarUp chhe, te paN sarasvatInI sAchI mUrti chhe. nimitta chhe ne? vachano dvArA anant dharmovALA AtmAne batAve chhe. A rIte sarva padArthonAn tattvane jaNAvanArI gnAnarUp tathA vachanarUp anekAntamayI sarasvatInI mUrti chhe. tethI sarasvatInAn nAm vANI, bhAratI, shAradA, vAgdevI ItyAdi ghaNAn kahevAmAn Ave chhe. A sarasvatInI mUrti nitya, anitya vagere anantadharmone syAt padathI eTale ke kathanchit-koI apekShAe ek dharmomAn avirodhapaNe sAdhe chhe tethI te satyArtha chhe. keTalAk anyavAdIo sarasvatInI mUrtine bIjI rIte sthApe chhe paN te padArthane satyArtha kahenArI nathI; mATe uparokta satyArtha batAvanArI gnAn-vachanarUp sarasvatI ja yathArtha chhe em jANavun.
have koI prashna kare ke AtmAne anantadharmavALo kahyo chhe to temAn anant dharmo kayA kayA chhe? uttaramAn pahelAn sAmAnya vastunI (chhaye dravyonI) vAt karI chhe ane chhelle AtmAnI vAt lIdhI chhe. vastumAn satpaNun eTale hovApaNun chhe, vastupaNun chhe, prameyapaNun chhe, pradeshapaNun chhe. chetanapaNun chhe, achetanapaNun, mUrtikapaNun chhe. jaDanI apekShAe achetanapaNun ane mUrtikapaNun kahyun chhe. vaLI amUrtikapaNun chhe, -e chetan achetan bannemAn chhe, ItyAdi dharma to guN chhe. bhAShAmAn dharma em kahyun chhe paN A dharma eTale guNanI vAt chhe. guNomAn samay-samayavartI pariNaman thavun te paryAy chhe. darek guNamAn kShaNe kShaNe paryAy thAy chhe. em guNanI samayavartI traNekAL paryAyo hoy chhe, je anant chhe.
have dharmanI vAt kare chhe. dharma eTale dhArI rAkhelI yogyatA; guN nahIn. (guNane dharma kahevAy, parantu dharmane guN na kahevAy.) guN hoy tene paryAy hoy. vastumAn ekapaNun e guN nathI, parantu dharmarUp lAyakAt chhe evI rIte anekapaNun, nityapaNun, anityapaNun, bhedapaNun, abhedapaNun, shuddhapaNun, ashuddhapaNun Adi anek dharma chhe. te sAmAnya dharmo to vachanagochar-vachanagamya chhe. paN bIjA visheSharUp dharmo jeo vachananA viShay nathI evA paN anant dharmo chhe- je gnAnagamya chhe, eTale gnAnamAn jaNAy evA chhe paN vachan dvArA kathanamAn AvI shake nahIn. ahIn sudhI sAmAnya vAt karI.
shiShyano prashna to AtmAno hato. AtmAmAn anant dharmo kahyA chhe to te kayA kayA chhe? ahIn sudhI to vastunI (darek padArthanI) sAmAnya sthiti batAvI. have AtmA paN ek vastu chhe, tethI temAn paN potAnA anant dharmo chhe. AtmAnA anantadharmomAn chetanapaNun asAdhAraN dharma chhe; kemake bIjA achetan dravyomAn te guN nathI, ane AtmAmAn paN svaparane jANavAnI tAkAtavALo bIjo ekey guN nathI. vaLI sajAtIy jIv dravyo anant chhe.
PDF/HTML Page 31 of 4199
single page version
temanAmAn jo ke chetanapaNun chhe, to paN saunun chetanapaNun nij nij svarUpe judun judun chhe; kemake darek dravyane pradeshabhed hovAthI darek dravyanA pradesho-kShetra bhinna chhe; koInun koImAn bhaLatun nathI. A chetanapaNun potAnA anantadharmomAn vyApak chhe. joyun? tattva kahyun hatun ne? anant dharmo chhe, temAn chaitanyane mULatattva kahyun chhe. kemake anantadharmomAn chetanapaNun vyApak chhe. tene A sarasvatInI mUrti dekhe chhe. shrutagnAn ane kevaLagnAn dekhe chhe ane vANI dekhADe chhe. A rIte enAthI sarva prANIonun kalyAN thAy chhe. mATe ‘sadA prakAsharUp raho’ evun AshIrvAdarUp vachan kahyun chhe.
pratham kaLashamAn mAngaLik karatAn sarvagnapaNun siddha karyun. kharekhar to jIvano sarvagna svabhAv chhe. e tenun svarUp chhe. sarvagnapaNun potAnI anubhUtinI kriyAthI pragaT thAy chhe. chaitanyatattva-gnAyakabhAv potAnA badhA dharmomAn vyApak chhe. pratham kaLashamAn sarvagnasvarUp ane pragaT sarvagnapaNun siddha karyun. AtmA sarvagnasvabhAv kahetAn pote jANanAr-dekhanAr svabhAv chhe, eTale akartApaNun chhe. kramabaddhaparyAyano nirNay akartApaNAnA nirNayamAn thAy chhe. dravyanI paryAy kramasar thAy chhe. emAn AtmAnun kartRutva nathI. kramasar thAy emAn kartRutva shun? kramabaddhaparyAyamAn akartApaNun athavA astithI gnAtApaNun ja siddha karyun chhe. jyAn par vastunI ke potAnI rAgAdi paryAyanun paN karavun nathI tyAn akartApaNun arthAt gnAtApaNun chhe. gnAtApaNAno anubhav thavo e samyakdarshan chhe. bIjA kaLashamAn sarvagnanI vANIne namaskAr karyo chhe. sarvagnanI vANI paN sarvagnapaNun siddha kare chhe, paranun akartApaNun batAvI gnAtApaNun siddha kare chhe.
PDF/HTML Page 32 of 4199
single page version
have kaLash trIjAmAn paN ‘chinmAtra mUrti’ kahIne AtmA sarvagnasvabhAvI chhe em siddha karyun chhe. A kaLashamAn TIkAkAr AchArya (amRutachandrAchAryadev) A granthanun vyAkhyAn karavAnA phaLane chAhatAn pratignA kare chhe-
दविरतमनुभाव्यव्याप्तिकल्माषितायाः।
मम परमविशुद्धिः शुद्धचिन्मात्रमूर्ते–
र्भवतु समयसारव्याख्यायैवानुभूतेः।। ३।।
shrImAn amRutachandrAchArya kahe chhe ke samayasAr eTale shuddhAtmA ane teno vAchak samayasAr granth-shabdo tenI vyAkhyA eTale TIkAthI ja -‘vyAkhyayaiv’ shabda chhe! ne mArI anubhUti eTale anubhavanarUp pariNatinI param vishuddhi thAo. juo ‘ev’ shabda paDayo chhe. eTale kathanI vA TIkAthI ja mArI anubhavanarUp pariNatinI param vishuddhi thAo. ek bAju em kahevun ke TIkA karavAno bhAv to vikalpa chhe, kAraN ke TIkA e shabdo chhe tethI te paradravya chhe. paN em kahIne AchArya em kahevA mAge chhe ke- hun muni chhun, traN kaShAyono to abhAv chhe, parantu pUrNa vItarAgatA pragaT nathI. eTale vikalpa chhe em siddha kare chhe.
have kahe chhe ke - ‘TIkAthI ja’ eno artha em chhe ke - TIkAnA kALamAn TIkA karavAmAn mArun valaN to sarvagna svabhAvane paryAyamAn siddha-pragaT karavAnun chhe, ane mArun dhyey dhruv chhe; dhruv sarvagna svarUpI chhe. pragaT karavA yogya paryAy sarvagnatA chhe tethI TIkAnA kALamAn bhale TIkA thaI tyAre kevaLagnAn pragaT thayun nathI, paN nirmaLatA thaI chhe ane nirmaLatA thaI chhe ane nirmaLatA visheSh thashe, kemake mArun dhyey dravya chhe. trIjun pad chhe ne? ‘hun to chinmAtra mUrti chhun.’ eTale shuddha chinmAtra, sarvagnasvabhAv-mAtra mArun svarUp chhe. dravyadaShTie
PDF/HTML Page 33 of 4199
single page version
to hun Avo chhun. aho! pratyek gAthA ane kaLashadITh gnAnanI pUrNatAne varNavI chhe. ‘chinmAtra mUrti chhun.’ potAne ane jagatanA anya dravyo, temanA guN-paryAyone jANanAr mAtra dravya chhun. shaktionA varNanamAn jIvatva shakti, chiti shakti, gnAn shakti, sarvagna shakti vagere darekamAn gnAn Ave chhe. gnAn vinA bIjI chIjane ane potAnA anantaguNone jANe koN? bIjA guNo kAI jANatA nathI, jANanAr to gnAn chhe. AvA gnAnamAtra dravyasvabhAvanun ja TIkAnA kALamAn gholan chhe, evo artha chhe.
have ‘anubhUtinI param vishuddhi thAo’ em kahe chhe. kaLashaTIkAkAre (rAjamallajIe) ‘anubhUti’ no artha hun trikAL anubhUtisvarUp chhun em dravyadraShTino- samyakdarshanano je viShay chhe te arthamAn lIdho chhe. ‘chinmAtra mUrti’ kahetAn jem shuddha shuddha ek chaitanyasvabhAv lIdho tem. ahAhA...!! ‘anubhUti’ kahetAn anant anant atIndriy sahaj sukhasvarUp ja hun chhun em lIdhun chhe. samayasAranI 73 mI gAthAmAn Ave chhe ne ke- je paryAyamAn ShaTkArakonA samUharUp pariNaman-bhale samyakdarshan-gnAn-chAritranI nirmaL paryAyarUp ho-tethI pAr-bhinna anubhUtimAtra shuddha- evo ahIn dravyadraShTinA viShayarUp ‘anubhUti’ no artha lIdho chhe. AvI ja vAt pravachanasAr-charaNAnuyog chUlikA (gAthA 202, TIkA) mAn lIdhI chhe. tyAn samyakdraShTi puruSh jene gnAnajyoti pragaT thaI chhe te munipaNun- antarasthiratA karavA mAge chhe. te strI pAse rajA mAge chhe. kahe chhe-A sharIrane ramADanArI he strI! tun mane chhoD, kemake hun mArI anubhUti (ramaNI) je anAdinI chhe enI pAse javA mAgun chhun- ahIn ‘anubhUti’ e paryAy nahIn, paN vastu-mAro nAth je trikAL anubhUtisvarUp ja chhe te-enI pAse javA mAgun chhun. kaLashaTIkAkAre paN ‘anubhUti’ eTale trikAL anant sahaj-sukhasvarUpaAtmA em lIdhun chhe. munine AvA chinmAtra, anubhUtisvarUp shuddhAtmAnun ja TIkAnA kALamAn gholan chhe tethI ja visheSh visheSh nirmaLatA thashe em bhAvanA chhe.
mArI paryAyamAn anubhUti-svabhAvane anusarIne nirmaL pariNati chhe em siddha karI te anubhUtinI-pariNatinI param vishuddhi kahetAn samasta rAgAdi vibhAv rahit utkRuShTa nirmaLatA thAo em bhAve chhe. bhale TIkAnA kALamAn nirmaLatA pUrNa thaI nathI, parantu TIkAnA kALamAn mArun dhyey to dhruvadhAm sarvagnashakti-svabhAv ja chhe. eTale dhyeyane kAraNe mArI shuddhi vadhatI jAy chhe, kemake dhyeyamAnthI mArI draShTi khasatI nathI. TIkA karatAn mArI param vishuddhi thAo eno artha e ke TIkAnA kALamAn mArI param vishuddhi thAo. tyAn mArun dhyey to dravyasvabhAv chhe, paN A shAstranA bhAvo visheSh spaShTa thAy evo vikalpa AvyA kare chhe. chhatAn TIkA lakhatI veLA paN mArun jor to andaramAn shuddha dravya upar varte chhe, tethI mArI param vishuddhi thashe em nishchay chhe. mane vishuddhi nathI em nathI, paN param vishuddhi
PDF/HTML Page 34 of 4199
single page version
thAo em kahe chhe. eTale TIkAnA kALamAn mAro sAdhak svabhAv vadhashe-nishchayathI vadhashe. bhagavAnane pUchhayun nathI ke TIkA karatI vakhate mane param vishuddhi thashe ke nahIn? paN hun ‘shuddha chinmAtra mUrti chhun’ ne? ahAhA...!! AchAryadev kahe chhe-AtmAno je ‘gna’ svabhAv-tenI mane draShTi ane Ashray chhe tethI paryAyamAn je vishuddhi -nirmaLatA chhe te vadhIne param vishuddha thashe em nishchay thayo chhe. ahAhA...! shun apratihat draShTi! shun chaitanyanA anubhavanI balihArI!! ane shun chaitanyanA pUrNasvabhAvanA sAmarthyanI chamatkArI ramat!!!
prabhu! tun sAmbhaL. tun sarvagnasvarUpI chho ke nahIn? nAth! tun koN chho ane kevaDo chho? tun jevo chho tevo jo khyAlamAn AvI jAy to kramabaddha, akartApaNun ane gnAtApaNun siddha thaI jAy. AmAn niyatavAd chhe paN pAnchey samavAy ekIsAthe chhe. svabhAv, puruShArtha, bhavitavya, kALalabdhi, karmanA upashamAdi -badhA ekasAthe chhe.
mArI shuddhi thaI chhe ane visheSh Ashray thatAn shuddhi vadhashe, e badhI mane khabar chhe. hun A bhAve ja -samyakdarshan ane samyakgnAnanA bhAve ja pUrNa kevalagnAn levAno chhun. vishuddhi thAo em kahyun emAn ja e Avyun ke pragaT vishuddhi sAthe ashuddhi paN chhe; nahIn to param vishuddhi thAo e kevI rIte kahet? ashuddhatAno ansh anAdino chhe. mArI paryAyamAn je ashuddhatAno ansh chhe, e pariNatino hetu moh nAmanun karma chhe. pariNati vikArI chhe mATe par pariNati kahI, kemake A pariNati svabhAvabhUt nathI. niyamasAranA kaLashamAn (kaLash 2pa3) Ave chhe ke -muninI dashA ane kevaLagnAnInI dashAmAn pher mAne te jaD chhe. ahIn muni em kahe chhe ke mArI dashAmAn jarA rAg chhe. niyamasAramAn, A je jarI rAgAnsh chhe tene gauN karI nAkhyo chhe, kemake e nIkaLI javAno chhe. tethI em kahyun ke munimAn ane kevaLImAn pher nathI; pher mAne te jaD chhe. pravachanasAranI chhellI pAnch gAthAo -pancharatna-emAn em kahyun chhe ke -jeNe mokShamArga sAdhyo chhe tene ame mokShatattva kahIe chhIe. parantu ahIn jarA ashuddhi chhe em khyAlamAn lIdhun chhe.
A ashuddha pariNatino hetu moh nAmanun karma chhe. A nimitta-naimittik sambandh chhe. tenA udayanA vipAkane lIdhe vikAr chhe em nathI. paN mArun vipAkamAn joDAN thayun ene lIdhe chhe. mArI pariNati nabaLI-kamajor chhe eTale joDAI jAy chhe. tyAn nimitta kAI karatun nathI. ek bAju em kahe ke ‘samakitIne Asrav ane bandh hoy nahin’ e mithyAtva ane anantAnubandhI kaShAyanA abhAvanI apekShAe chhe. ek bAju ek kahe ke ‘gnAnIno bhog nirjarAno hetu chhe,’ e draShTinA joranI apekShAe vAt karI chhe. ahIn muni kahe chhe ke mAre ashuddhatAno paN ansh chhe, temAn nimitta mohakarma chhe.
PDF/HTML Page 35 of 4199
single page version
rAgAdi pariNAmonI vyApti mArAmAn mArAthI chhe. paryAyamAn vikAranI vyApti mArI kamajorIne laIne anAdinI chhe. keTalIk pariNati nirmaL hovA chhatAn pUrNa nirmaL nahIn hovAthI, mAre nirantar kaluShit pariNAm chhe; enAthI hun vyApta chhun. karma to nimittamAtra chhe. svAmI kArtikey anuprekShAmAn Ave chhe ke -samakitI vastu tarIke potAne prabhu mAne chhe, paN paryAyamAn potAne tRuN-tulya pAmar mAne chhe. kyAn kevalagnAnanI dashA ane kyAn mithyAtva ane anantAnubandhI kaShAyanA abhAvapUrvakanI chAritra dashA? dravya tarIke hun pUrNa prabhu chhun, e mArun lakShya chhe. paryAyamAn pAmaratA chhe, tRuN-tulya chhun. e TALavA mATe mAro prayatna TIkA karavA kALe chhe. antar svabhAv- sanmukh thavAmAn ja mArA prayatnanI dashA chhe. munirAj kahe chhe ke mArI paryAyamAn malinatA chhe, sanjvalan kaShAy chhe, chhatAn dravye shuddha chhun. e shuddha svabhAvanI ekAgratAnA baLe sarva kaShAyano nAsh thaI mane param vishuddhi thashe e nishchit chhe.
bhAvArtha– amRutachandrAchArya kahe chhe ke mArI pariNatimAn thoDI ashuddhatA chhe e mArA lakSha bahAr nathI. hun shuddha ja thaI gayo ane ashuddhatA Ave chhe e badhI nirjarI jAy chhe em nathI. ashuddhatA Ave chhe eTalI malin dashA chhe, eTalo karmano bandh thAy chhe. temAn mohakarma nimitta chhe. paryAyamAn ashuddhatA chhe e mArAthI mArAmAn vyApta chhe. mATe em garvamAn na chaDhI jaIsh ke samakit thaI gayun eTale bas sarva thaI gayun. karmano thoDo bandh thAy chhe, emAn aushaddhatA nimitta paN chhe. juo, draShTinun jor to dhruv upar chhe, ane paryAyamAn shuddhatA ane ashuddhatA banne anshonun gnAn yathArtha varte chhe.
shuddha dravyanun jene prayojan chhe eTale je gnAnamAn, shuddha pUrNa dravya-svabhAv-gnAyak vItarAgasvabhAv-dhruv ekarUp svabhAvanun ja prayojan chhe evA dravyArthikanayanI draShTie hun ‘shuddha chinmAtramUrti’ chhun. badhA samyakdraShTi potAne dravyadraShTie shuddha chinmAtra mUrti mAne chhe. chothe, pAnchame, chhaThThe guNasthAne paryAyamAn pher chhe e vAt judI chhe. mokShamArga prakAshakamAn (rahasyapUrNa chiThThImAn) Ave chhe ke jevun samakit tiryanchanun evun samakit siddhanun. dravyadraShTie chinmAtra mUrti chhun, paN pariNatimAn mohakarmanA udayanun nimitta pAmIne malinatA mArAthI chhe. mokShamArga prakAshak pratham adhikAramAn Ave chhe ke - munine ashubh bhAv to chhe ja nahIn, phakta koI dharmalobhI jIvane dekhIne upadesh devAnor shubh bhAv Ave chhe; e shubh bhAv paN potAnA puruShArthanI kamajArI chhe.
chhaThThe guNasthAne, dhyAnanA chAr bhAg paDatAn ArtadhyAn haju chhaThThe chhe em Ave chhe. chha leshyAmAn chhaThThe guNasthAne kRiShNa, nIl ane kApot nathI, jyAre pIt, padma ane shukal kahI chhe. chhaThThe guNasthAne kaShAyano ansh chhe ne? eTalun ArtadhyAn chhe. eTalo AtmA pIDAy chhe. mATe kyAn kyAn kaI apekShAe kathan chhe e barAbar samajavun joIe.
PDF/HTML Page 36 of 4199
single page version
AchAryadev kahe chhe ke A samayasAr granthanI TIkA karavAnun phaL e chAhun chhun ke- mArI pariNati rAgAdi rahit shuddha thAo. TIkA karavAmAn paradravya upar lakSha chhe. ek taraph em kahe ke paradravya upar lakSha kare to rAg thayA vinA rahe nahIn. mokShapAhuDamAn 16mI gAthAmAn kahyun chhe ke ‘paradavvAo duggaI’. (eTale paradravya upar lakSha jashe to rAg thashe ane tethI AtmAnI durgati thashe eTale chAr gatimAn bhramaN thashe.) TIkAnA shabdo chhe te paradravya chhe. paradravya par lakSha jAy to rAg to chhe; paratun jor vikalpa upar nathI, jor dhruvasvabhAv upar chhe mATe A TIkAthI mArI pariNati rAg rahit shuddha thAo em apekShAthI kahyun chhe. upadeshano vikalpa UThe chhe e rAg chhe; rAg chhe eTalun bandhan chhe. rAganI dishA par taraph chhe, rAganI dashA melI chhe; paN mArun jor dravyasvabhAv upar hovAthI mane shuddha svabhAvanI prApti thashe em kahyun chhe. pariNatimAn param vishuddhi thAo, bIjI koI chAhanA nathI. TIkA karavAthI mArI khyAti vadhe ke prashansA thAy ke lok abhinandan Ape e chAhanA nathI. hun TIkAnA phaLamAn lAbh, khyAti, pUjAdi chAhato nathI. A prakAre AchAryadeve TIkA karavAnI pratignA lIdhI ane garbhitapaNe enA phaLanI prArthanA karI.
PDF/HTML Page 37 of 4199
single page version
अथ सूत्रावतारः–
have mULagAthAsUtrakAr shrI kundakundAchArya granthanA AdimAn mangaLapUrvak pratignA kare chhe -
vandI kahun shrutakevaLI–bhAShit samayaprAbhRut aho! 1.
gAthArtha– AchArya kahe chhe hun [ध्रुवम] dhruv, [अचलाम्] achaL ane [अनौपम्यां] anupam-e traN visheShaNothI yukta [गतिं] gatine [प्राप्तान्] prApta thayel evA [सर्वसिद्धान्] sarva siddhone [वंदित्वा] namaskAr karI, [अहो] aho! [श्रुतकेवलिभणितम्] shrutakevaLIoe kahelA [इदं] A [समयप्राभृतम्] samayasAr nAmanA prAbhRutane [वक्ष्यामि] kahIsh.
TIkA– ahIn (sanskRit TIkAmAn) ‘अथ’ shabda mangaLanA arthane sUchave chhe. granthanA AdimAn sarva siddhone bhAv-dravya stutithI potAnA AtmAmAn tathA paranA AtmAmAn sthApIne A samay nAmanA prAbhRutanun bhAvavachan ane dravyavachanathI paribhAShaN sharU karIe chhIe- em shrI kundakundAchArya kahe chhe. e siddha bhagavanto, siddhapaNAne lIdhe, sAdhya je AtmA tenA pratichchhandanA sthAne chhe, - jemanA svarUpanun sansArI bhavya jIvo chintavan karIne, te samAn potAnA svarUpane dhyAIne, temanA jevA thaI jAy chhe ane chAre gatiothI vilakShaN je panchamagati mokSha tene pAme chhe. kevI chhe te panchamagati? svabhAvabhAvarUp chhe tethI dhruvapaNAne avalambe chhe. chAre gatio paranimittathI thatI hovAthI dhruv nathI, vinAshik chhe; ‘dhruv’ visheShaNathI panchamagatimAn e vinAshikatAno vyavachchhed thayo. vaLI te gati
PDF/HTML Page 38 of 4199
single page version
kevI chhe? anAdi kALathI anya (par) bhAvanA nimittathI thatun je paramAn bhramaN tenI vishrAnti (abhAv) vash achalapaNAne pAmI chhe. A visheShaNathI, chAre gatione paranimittathI je bhramaN thAy chhe teno panchamagatimAn vyavachchhed thayo. vaLI te kevI chhe? jagatamAn je samasta upamAyogya padArtho chhe temanAthI vilakShaN adbhUt mAhAtmya hovAthI tene koInI upamA maLI shakatI nathI. A visheShaNathI, chAre gatiomAn je paraspar kathanchit samAnapaNun maLI Ave chhe teno panchamagatimAn vyavachchhed thayo. vaLI te kevI chhe? apavarga tenun nAm chhe. dharma, artha ane kAm- e trivarga kahevAy chhe; mokShagati A vargamAn nahi hovAthI tene apavarga kahI.- AvI panchamagatine siddhabhagavanto pAmyA chhe. temane potAnA tathA paranA AtmAmAn sthApIne, samayano (sarva padArthono athavA jIvapadArthano) prakAshak evo je prAbhRut nAmano arhatpravachanano avayav (ansh) tenun, anAdi kALathI utpanna thayel mArA ane paranA morahanA nAsh mATe, hun paribhAShaN karun chhun. kevo chhe te arhatpravachanano avayav? anAdinidhan paramAgam shabdabrahmathI prakAshit hovAthI, sarva padArthonA samUhane sAkShAt karanAr kevaLIbhagavAn sarvagnathI praNIt hovAthI ane kevaLIonA nikaTavartI sAkShAt sAmbhaLanAr tem ja pote anubhav karanAr evA shrutakevaLI gaNadharadevoe kahel hovAthI pramANatAne pAmyo chhe. anyavAdIonA AgamanI jem chhadmastha (alpagnAnI) nI kalpanA mAtra nathI ke jethI apramAN hoy.
bhAvArtha– gAthAsUtramAn AchArye ‘वक्ष्यामि’ kahyun chhe teno artha TIkAkAre ‘वच् परिभाषणे’ dhAtuthI ‘paribhAShaN’ karyo chhe. teno Ashay A pramANe sUchit thAy chhe chaud pUrvamAn gnAnapravAd nAmanA pAnchamAn pUrvamAn bAr ‘vastu’ adhikAr chhe; temAn paN ek ekanA vIsh vIsh ‘prAbhRut’ adhikAr chhe. temAn dashamAn vastumAn samay nAmanun je prAbhRut chhe tenAn mUL sUtronA shabdonun gnAn to pahelAn moTA AchAryone hatun ane tenA arthanun gnAn AchAryonI paripATI anusAr shrI kundakundAchAryane paN hatun. temaNe samayaprAbhRutanun paribhAShaN karyun-paribhAShAsUtra bAndhyu. sUtranI dash jAtio kahevAmAn AvI chhe temAn ek ‘paribhAShA’ jAti paN chhe. adhikArane je yathAsthAnamAn arthadvArA sUchave te paribhAShA kahevAy chhe. shrI kundakundAchArya samayaprAbhRutanun paribhAShaN kare chhe eTale ke samayaprAbhRutanA arthane ja yathAsthAnamAn jaNAvanArun paribhAShAsUtra rache chhe.
AchArye mangaL arthe siddhone namaskAr karyo chhe. sansArIne shuddha AtmA sAdhya chhe ane siddha sAkShAt shuddhAtmA chhe tethI temane namaskAr karavo uchit chhe. koI IShTadevanun nAm laI namaskAr kem na karyo tenI charchA TIkAkAranA mangaL par karelI chhe te ahIn paN jANavI. siddhone ‘sarva’ evun visheShaN Apyun chhe; tethI te siddho anant chhe evo abhiprAy
PDF/HTML Page 39 of 4199
single page version
batAvyo ane ‘shuddha AtmA ek ja chhe’ evun kahenAr anyamatIonA vyavachchhed karyo. shrutakevaLI shabdanA arthamAn, (1) shrut arthAt anAdinidhan pravAharUp Agam ane kevaLI arthAt sarvagnadev kahyA, tem ja (2) shrut-apekShAe kevaLI samAn evA gaNadharadevAdi vishiShTa shrutagnAnadharo kahyA; temanAthI samayaprAbhRutanI utpatti kahI chhe. e rIte granthanI pramANatA batAvI ane potAnI buddhithI kalpit kahevAno niShedh karyo; anyavAdI chhadmastha (alpagnAnI) potAnI buddhithI padArthanun svarUp game te prakAre kahI vivAd kare chhe tenun asatyArthapaNun batAvyun.
A granthanA abhidhey, sambandh, prayojan to pragaT ja chhe. shuddha AtmAnun svarUp te abhidhey chhe. tenA vAchak A granthamAn shabdo chhe temano ane shuddha AtmAno vAchyavAchakarUp sambandh te sambandh chhe. shuddhAtmAnA svarUpanI prApti thavI te prayojan chhe.
pravachan nambar pa–6 tArIkh 3–12–7p, 4–12–7p
AchArya kahe chhe ke hun dhruv, (ahIn dhruv paryAyanI-siddha gatinI vAt chhe) achal ane anupam e traN visheShaNothI yukta gatine prApta thayel sarva siddhone - badhA siddhone namaskAr karIne ‘shrutakevalI bhaNitam’ kahetAn bhagavAn shrutakevaLI ane kevaLI bannenA kahelA A samayasAr nAmanA prAbhRutane kahIsh.
ahIn sanskRit TIkAmAn ‘अथ’ shabda mangaLanA arthane sUchave chhe. anAdino je agnAnabhAv teno dravyanA Ashraye nAsh karI samyakdarshan ane samyaggnAn pragaT karyun tyAn sAdhakabhAvanI sharUAt thaI tyAnthI mAngaLik ane dharmanI sharUAt thAy chhe. anant kALathI dravyanA Ashraye je sAdhakabhAvanI sharUAt thaI na hatI te thaI enun nAm mAngaLik chhe. अथ प्रथमतः A be shabdothI shAstranI sharUAt karI chhe.
amRutachandrAchArya mahAmuni hatA. samayasAranI je A TIkA chhe evI TIkA bharatakShetramAn digambar shAstromAn bIje kyAy nathI. anya matamAn to hoy ja shAnI? muni kone kahevA enI lokone khabar nathI. muni to parameshvar chhe. jene traN kaShAyano abhAv thayo chhe; bApu, e shun chIj chhe! samyakdarshan paN ek alaukik chIj chhe. to paN chAritra to ethI ya visheSh alaukik chhe. AvA chAritravant santanI A TIkA chhe. amRutachandranAn A amRut vachano chhe, ekalAn amRut varasAvyAn chhe. santo to tIrthankar parameshvaranA keDAyato chhe. emanI TIkAmAn shun kahevAnun hoy?
PDF/HTML Page 40 of 4199
single page version
granthanI AdimAn AchArya sarva siddhone eTale anant siddhone bhAv ane dravya stutithI namaskAr kare chhe. joyun? andar bhAvathI eTale gnAyakanI sanmukh thaIne - emAn ekAkAr thaIne stuti kare chhe; tathA dravyathI eTale vikalpathI stuti kare chhe. ‘vandittun’ chhe ne? eTale bhAv ane dravya stutithI namaskAr. andaramAn potAmAn shuddhachaitanyaghan taraphanun pariNaman thayun e bhAv namaskAr chhe ane siddha bhagavAn AvA chhe evo (temanA svarUpano vichAr) vikalpa UThavo e dravyanamaskAr chhe.
sarva siddhone bhAv-dravya stutithI potAnA ane paranA AtmAmAn sthApIne- eTale ke mArA AtmAmAn ane sAmbhaLanAr shrotAonA AtmAmAn, bannemAn hun siddhone sthApun chhu.n ahAhA..! gnAnanI paryAy alpagna hovA chhatAn anant anant siddhono satkAr kare chhe. anantagnAnane prApta paramAtmAne ek samayamAn (paryAyamAn) sthApan kare chhe. A ja enun vandan chhe. anantA siddhone paryAyamAn sthApe te ‘vandittu’ chhe. vandittuno artha sthApe. sthApe eTale gnAnanI paryAyamAn rAkhe. rAkhe eTale? AtmAnun sAdhya siddhadashA chhe ne? eTale sAdhyane paryAyamAn sthApe chhe.-rAkhe chhe. Am sAmbhaLanAr ane kahenAr bannemAn siddha paryAyanun sthApan karI sambhaLAvavAnI vAt kare chhe.
ahAhA...! ahIn kahe chhe ke ame anant siddhone namaskAr karIe chhIe. jeNe anant siddho ane kevaLIone matignAnanI paryAyamAn svIkAryA enI paryAy svadravya taraph DhaLI jashe. paryAyamAn ATalun jor Ave-anant siddha ane kevaLIone sthApe-tyAn lakSha dravya taraph jatun rahe chhe. A eno lAbh chhe.
AchArya kahe chhe ke AgaL mAre paN siddha thavun chhe ane shrotAone paN siddha thavun chhe eTale potAnA AtmAmAn tathA shrotAonA AtmAmAn anant siddhonI sthApanA karun chhun. kAraN ke siddha thavAno kAL mAre haju nathI ane shrotAne paN nathI, mATe siddhanun paryAyamAn pastAnun (prasthAnun) mUkun chhun. laukikamAn paN pastAnun kare chhe ne? jem vAr-kavAr hoy ane koI prasange bahAr javAnun thAy to sherImAn bIjAne tyAn pastAnun mUkI Ave, pachhI bIje divase tyAnthI laIne nIkaLe. tem ahIn paryAyamAn anant siddhone pastAnAmAn mUke chhe (sthApanA kare chhe). have hun siddhamAn javAno chhun, tenun A mangaL prasthAn chhe. ahA! shrotAne paN em kahe chhe. pAnchamI gAthAmAn Avyun ne? ‘jo hun (shuddhAtmAnun svarUp) dekhADun to pramAN karaje’ dravyano Ashray-karIne anubhav karIne pramAN karaje. hA pADavAnA vikalpathI -em nahI; paryAyane dravya taraph vALIne anubhavathI pramAN karaje.