PDF/HTML Page 721 of 4199
single page version
ज्ञानी जनोऽनुभवति स्वयमुल्लसन्तम्।
अज्ञानिनो निरवधिप्रविजृम्भितोऽयं
मोहस्तु तत्कथमहो बत नानटीति।। ४३ ।।
वर्णादिमान्नटति पुद्गल एव नान्यः।
रागादिपुद्गलविकारविरुद्धशुद्ध–
चैतन्यधातुमयमूर्तिरयं च जीवः।। ४४ ।।
_________________________________________________________________
shlokArtha– [इति लक्षणतः] Am pUrvokta judAn lakShaNane lIdhe [जीवात् अजीवम् विभिन्नं] jIvathI ajIv bhinna chhe [स्वयम् उल्लसन्तम्] tene (ajIvane) tenI meLe ja (-svatantrapaNe, jIvathI bhinnapaNe) vilasatun-pariNamatun [ज्ञानी जनः] gnAnI puruSh [अनुभवति] anubhave chhe, [तत्] topaN [अज्ञानिनः] agnAnIne [निरवधि–प्रविजृम्भितः अयं मोहः तु] amaryAdapaNe phelAyelo A moh (arthAt svaparanA ekapaNAnI bhrAnti) [कथम् नानटीति] kem nAche chhe- [अहो बत] e amane mahA Ashcharya ane khed chhe! 43.
vaLI pharI mohano pratiShedh kare chhe ane kahe chhe ke ‘jo moh nAche chhe to nAcho! topaN Am ja chhe’-
shlokArtha– [अस्मिन् अनादिनि महति अविवेक–नाटये] A anAdi kALanA moTA avivekanA nATakamAn athavA nAchamAn [वर्णादिमान् पुद्गलः एव नटति] varNAdimAn pudgal ja nAche chhe, [न अन्यः] anya koI nahi; (abhed gnAnamAn pudgal ja anek prakAranun dekhAy chhe, jIv to anek prakArano chhe nahi; [च] ane [अयं जीवः] A jIv to [रागादि–पुद्गल– विकार–विरुद्ध–शुद्ध–चैतन्यधातुमय–मूर्तिः] rAgAdik pudgal-vikArothI vilakShaN, shuddha chaitanyadhAtumay mUrti chhe.
bhAvArtha– rAgAdi chiddavikArane (-chaitanyavikArone) dekhI evo bhram na karavo ke e paN chaitanya ja chhe, kAraN ke chaitanyanI sarva avasthAomAn vyApe to chaitanyanA kahevAy. rAgAdi vikAro to sarva avasthAomAn vyApatA nathI-mokSha- avasthAmAn temano abhAv chhe. vaLI temano anubhav paN AkuLatAmay dukharUp chhe. mATe teo chetan nathI, jaD chhe. chaitanyano anubhav nirAkuL chhe, te ja jIvano svabhAv chhe em jANavun. 44.
PDF/HTML Page 722 of 4199
single page version
जीवाजीवौ स्फुटविघटनं नैव यावत्प्रयातः।
विश्वं व्याप्य प्रसभविकसद्वयक्तचिन्मात्रशक्त्या
ज्ञातृद्रव्यं स्वयमतिरसात्तावदुच्चैश्चकाशे।। ४५ ।।
_________________________________________________________________
have, bhedagnAnanI pravRutti dvArA A gnAtAdravya pote pragaT thAy chhe em kaLashamAn mahimA karI adhikAr pUrNa kare chhe-
shlokArtha– [इत्थं] A pramANe [ज्ञान–क्रकच–कलना–पाटनं] gnAnarUpI karavatano je vAramvAr abhyAs tene [नाटयित्वा] nachAvIne [यावत्] jyAn [जीवाजीवौ] jIv ane ajIv banne [स्फुट–विघटनं त एव प्रयातः] pragaTapaNe judA na thayA, [तावत्] tyAn to [ज्ञातृद्रव्यं] gnAtAdravya, [प्रसभ–विकसत्–व्यक्त–चिन्मात्रशक्तया] atyant vikAsarUp thatI potAnI pragaT chinmAtrashakti vaDe [विश्वं व्याप्य] vishvane vyApIne, [स्वयम्] potAnI meLe ja [अतिरसात्] ati vegathI [उच्चैः] ugrapaNe arthAt atyantapaNe [चकाशे] prakAshI nIkaLyun.
bhAvArtha– A kaLashano Ashay be rIte chhe-
upar kahelA gnAnano abhyAs karatAn karatAn jyAn jIv ane ajIv banne spaShTa bhinna samajAyA ke turat ja AtmAno nirvikalpa anubhav thayo-samyagdarshan thayun. (samyagdraShTi AtmA shrutagnAn vaDe vishvanA samasta bhAvone sankShepathI athavA vistArathI jANe chhe ane nishchayathI vishvane pratyakSha jANavAno teno svabhAv chhe; mATe te vishvane jANe chhe em kahyun.) ek Ashay to e pramANe chhe.
bIjo Ashay A pramANe chhe jIv-ajIvano anAdi je sanyog te kevaL judo paDayA pahelAn arthAt jIvano mokSha thayA pahelAn, bhedagnAn bhAvatAn bhAvatAn amuk dashA thatAn nirvikalpa dhArA jAmI-jemAn kevaL AtmAno anubhav rahyo; ane te shreNi atyant vegathI AgaL vadhatAn vadhatAn kevaLagnAn pragaT thayun. pachhI aghAtIkarmano nAsh thatAn jIvadravya ajIvathI kevaL bhinna thayun. jIv-ajIvanA bhinna thavAnI A rIt chhe. 4p.
TIkA– A pramANe jIv ane ajIv judA judA thaIne (rangabhUmimAnthI) bahAr nIkaLI gayA.
bhAvArtha– jIv-ajIv adhikAramAn pahelAn rangabhUmisthaL kahIne tyAr pachhI TIkAkAr AchArye em kahyun hatun ke nRityanA akhADAmAn jIv-ajIv banne ek thaIne pravesh kare
PDF/HTML Page 723 of 4199
single page version
chhe ane bannee ekapaNAno svAng rachyo chhe. tyAn, bhedagnAnI samyagdraShTi puruShe samyaggnAn vaDe te jIv-ajIv bannenI temanA lakShaNabhedathI parIkShA karIne bannene judA jANyA tethI svAng pUro thayo ane banne judA judA thaIne akhADAnI bahAr nIkaLI gayA. Am alankAr karIne varNan karyun.
samyak bhedavignAn bhaye budh bhinna gahe nijabhAv sudAvain;
shrI guruke upadesh sunai ru bhale din pAy agnAn gamAvain.
te jagamAnhi mahant kahAy vasain shiv jAy sukhI nit thAvain.
Am shrI samayasAranI (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt shrI samayasAr paramAgamanI) shrImad amRutachandrAchAryadevavirachit AtmakhyAti nAmanI TIkAmAn jIv-ajIvano prarUpak pahelo ank samApta thayo.
have em kahe chhe ke jem varNAdi bhAvo jIv nathI tem e paN siddha thayun ke rAgAdi bhAvo paN jIv nathI-
ahA! A chaud guNasthAno paN ajIv chhe. emAn shuddha chaitanyanun rUp kayAn chhe? teo AtmAnI jAt kayAn chhe? jo te AtmAnI jAtanAn hoy to siddhamAn paN rahevAn joIe. ahAhA! ek chidAkAr vignAnaghanasvarUp AtmA chhe. tenI apekShAe chaudey guNasthAnone pudgalanA pariNAm kahyA chhe. kemake mohakarmanA udayathI je A guNasthAno kahyAn chhe te jIv kem bane? teone to nirantar achetan ja bhAkhyAn chhe. tethI teo jIv nathI em kahe chhe-
A mithyAtvAdi guNasthAno paudgalik mohakarmanI prakRitinA udayapUrvak thAy chhe em kahe chhe. juo, mohakarmano uday Ave eTale vikAr karavo paDe ne? bhAI! ahIn em kahevun nathI. ahIn to je uday chhe te kAraN chhe ane tenA taraph vaLelI potAnI je vikArI dashA chhe te kArya chhe ane te banne ek chhe em kahe chhe.
prashna– karmano uday Ave te nimitta thaIne ja Ave chhe ane tethI jIvane DIgrI Tu DIgrI vikAr karavo ja paDe chhe em chhe ke nahi?
uttara– prabhu! em na hoy, bhAI! je karmano uday chhe e to jaDanI paryAy chhe ane jIvanI paryAyamAn je vikArI bhAv thAy chhe e to ene aDatoy nathI kAraN ke ekabIjAmAn temane anyonya abhAv chhe. parantu ahIn to bIjI vAt e kahevI chhe ke
PDF/HTML Page 724 of 4199
single page version
e vikArI bhAv nimittane lakShe thayelo chhe ane jIvadravyanA svabhAvamAn nathI tethI tene pudgalanun kArya gaNIne jIvamAnthI kADhI nAkhavo chhe.
pravachanasAranI gAthA 189mAn em Ave chhe ke shuddhanayathI AtmA vikArano rktA svata chhe. parane laIne ke karmanA udayane laIne vikAr thato nathI em tyAn kahyun chhe. panchAstikAyanI gAthA 62mAn paN kahyun chhe ke AtmAnI vikArI paryAyanun pariNaman potAnA ShaTkArakathI svata chhe ane te anya kArakothI nirapekSha chhe. eTale ke jIvanI paryAyamAn je vikAranun pariNaman thAy chhe ene karmanA udayanI apekShA nathI em tyAn siddha karyun chhe. parantu ahIn apekShA judI chhe. ahIn to kahe chhe ke paryAyamAn je vikAr thAy chhe te dravyasvabhAvamAn nathI. vikAr dravyanI chIj nathI. eTalA mATe paryAyanA vikArane ane karmane bannene ek gaNIne vikAr karmaprakRitinA udayapUrvak thAy chhe em kahyun chhe. prakRiti jaD achetan chhe tethI vikAr paN sadAy achetan chhe em kahyun chhe.
karmano uday Ave tem DIgrI Tu DIgrI vikAr karavo paDe e to be dravyonI ektAnI vAt chhe tethI tadna mithyA chhe. shrI jayasenAchAryanI pravachanasAr gAthA 4panI TIkAmAn to Ave chhe ke dravyamohakarmano uday hovA chhatAn, jIv jo pote shuddhapaNe pariName to, uday kharI jAy chhe. karmano uday Ave chhe mATe jIvane vikAr karavo paDe chhe em bilakul nathI. potAnA vartamAn puruShArthanI jeTalI yogyatA hoy teTalo vikArapaNe pariName chhe. karmano uday hoy chhatAn udayapaNe na pariName e potAnI-jIvanI pariNatinI svatantratA chhe. ahIn bIjI apekShAe vAt chhe. ke potAnI pariNatimAn je vikAr-ashuddhatA thAy chhe te karmane AdhIn-vash thaIne thAy chhe tethI karmane kAraNe thAy chhe em kahyun chhe.
gAthA 6p-66mAn paryApta, aparyApta, bAdar, sUkShma Adi bhedo nAmaprakRitithI thayA chhe em lIdhun hatun. ahIn mithyAtvAdi chaudey guNasthAno mohakarmanI prakRitinA udayathI thayA chhe em kahe chhe. jayasenAchAryanI TIkAmAn ‘मोहजोग भवा’ evun shrI gommaTasAranun vachan uddhat karI darshAvyun chhe ke moh ane yoganA nimittathI A badhA guNasthAnanA bhed paDe chhe.
kahe chhe ke A mithyAtvAdi guNasthAno-pahelAthI mAnDIne chaudamA guNasthAn sudhInA- badhAy paudgalik mohakarmanI prakRitinA udayapUrvak thAy chhe ane tethI teo sadAy achetan chhe. sanskRit TIkAmAn ‘vipAk’ shabda lIdho chhe, jyAre gujarAtImAn ‘uday’ shabda chhe. je jaD mohakarma chhe enA uday nAm vipAkakALe vipAkapUrvak A chaud guNasthAn thAy chhe. tevI rIte vishuddhinAn sthAn-rAganI mandatAnAn sthAn arthAt asankhya prakAranA prashasta shubharAganA bhAv paN mohakarmanI prakRitinA vipAkapUrvak thAy chhe ane tethI te achetan
PDF/HTML Page 725 of 4199
single page version
pudgal chhe. A je dayA, dAn, vrat, tap, bhakti Adi je shubhabhAv-vishuddhabhAv chhe te sarva pudgal-karmanA vipAkapUrvak thayelA chhe ane tethI achetan pudgal chhe em kahe chhe.
prashna– rAgane AtmAnI paryAy kahI chhe ne? rAganun pariNaman paryAyamAn chhe ane temAn AtmA tanmay chhe em kahyun chhe ne?
uttara– bhAI! e to paryAy apekShAe vAt chhe. paryAyamAn rAg chhe e barAbar chhe, paN ahIn to vastuno svabhAv siddha karavo chhe. ahIn to trikALI svabhAvanI draShTi karAvavI chhe, ane vastunA svabhAvamAn to rAgAdibhAv chhe ja nahi. AtmA anant shaktino abhed pinD chhe. emAn koI shakti (guN) evI nathI ke vikArane kare. tethI vastunA svabhAvanI draShTithI jotAn te badhA rAgAdi bhAvo pudgalakarmanA vipAkanun ja kArya jaNAy chhe. ahAhA! A vyavahAramokShamArgano je shubharAg chhe te pudgalanA vipAkapUrvak thato hovAthI pudgal chhe ane sadAy achetan chhe.
have kahe chhe ke kAraNanAn jevAn ja kAryo hoy chhe. pudgal mohakarma kAraN chhe to kArya- guNasthAn Adi pudgal ja hoy chhe.
prashna– shAstromAn to em Ave chhe ne ke upAdAnasadrash (upAdAn jevAn) kArya hoy chhe?
uttara– e to paryAy siddha karavI hoy enI vAt chhe. e ahIn hamaNAn nathI levun. ahIn to karmanA vipAkanA kAraNapUrvak thayAn hovAthI shubhapariNAmane ane guNasthAnone pudgalanAn kahyAn chhe, achetan kahyAn chhe.
have dAkhalo Ape chhe ke javapUrvak je jav thAy chhe te jav ja hoy chhe. A nyAye pudgalanA pAkathI thayelA shubharAg ane guNasthAn pudgal ja chhe, jIv nathI.
prashna– tattvArthasUtramAn to em Ave chhe ke rAg, guNasthAn Adi je udayabhAv chhe te jIvatattva chhe?
uttara– tyAn to jIvanI paryAy siddha karavI chhe. tethI paryAy apekShAe e barAbar chhe. parantu ahIn to svabhAv siddha karavo chhe ne? tathA have pachhI rktA-karma adhikAr sharU karavAno chhe. teno A upodghAt chhe. chhe to A jIv-ajIv adhikAr, paN A chhellI gAthA pachhI rktA-karma adhikAr levo chhe, tethI ahInthI ja upADayun chhe ke pudgal kAraN chhe eTale enun kArya pudgal ja chhe. ahIn chaudey guNasthAn pudgal mohakarmanA kAraNapUrvak thatA hovAthI pudgal ja chhe em kahyun chhe, AgaL 109 thI 112 gAthAmAn ter guNasthAn pudgal chhe em kaheshe. teo rktA evA pudgalanun kArya-karma chhe. navAn karma je bandhAy chhe temAn ter guNasthAn jeo pudgal chhe te kAraN chhe. tyAn em lIdhun
PDF/HTML Page 726 of 4199
single page version
chhe ke jUnAn karma vyApak thaIne te ter guNasthAnane-vyApyane kare chhe. jUnAn karma vyApak chhe ane ter guNasthAn tenun vyApya chhe. tathA ter guNasthAn vyApak thaIne navAn karmane-vyApyane kare chhe. ter guNasthAn vyApak chhe ane navAn karma je bandhAy te enun vyApya chhe.
prashna– svadravya vyApak ane tenI paryAy te vyApya em vyApya-vyApakapaNun svadravyamAn ja hoy chhe ne?
uttara– bhAI! tyAn (109 thI 112 gAthAmAn) to rktA-karmapaNun batAvavun chhe. tethI je guNasthAn chhe e ja rktA chhe ane navA karmanun bandhan thayun te enun karma chhe; guNasthAn chhe te vyApak chhe ane je karma bandhAy chhe te enun vyApya-avasthA chhe em kahyun chhe. ter guNasthAn pudgal chhe te konA rktA chhe? navAn karma bandhAy chhe tenA. ter guNasthAn pudgal chhe te vyApak thaIne navAn karmanI avasthA-vyApya kare chhe. ahAhA! ter guNasthAnane jaDanI sAthe vyApya- vyApak sambandh batAvyo chhe! vyApya-vyApakapaNun to svadravyamAn ja hoy chhe, paranI sAthe vyApya- vyApak sambandh hoy ja nahi. paN tyAn vastunA svabhAvanI draShTi karAvavA e pramANe kahyun chhe. svabhAvanI draShTi karAvavAnA prayojanathI tyAn kahyun ke vikArabhAv-shubhabhAv te rktA-vyApak ane je navun karma bandhAy te enun karma-vyApya chhe. ahAhA! AvA keTalA bhang paDe chhe! jo sAchI samajaN na kare to Undhun paDe em chhe.
kahe chhe ke pudgalanA vipAkapUrvak thAy chhe tethI guNasthAn Adi pudgal ja chhe. ane te pudgalabhAv (guNasthAn Adi) vyApak thaIne navAn karmane bAndhe chhe je enun vyApya chhe. ahAhA! svabhAv to shuddha chaitanyamay chhe, tethI te rktA ane vikAr enun kArya em kem bane? (na ja bane). mATe vikArI kAryane karmanun kArya gaNyun chhe ane tene navAn karmanI paryAyanun kAraN gaNyun chhe. shun kahyun? samajANun kAI? jUnAn karma kAraN-vyApak chhe ane vikAr, guNasthAn Adi bhed je thAy chhe te tenun kArya-vyApya chhe. tathA te vikAr, guNasthAn Adi bhed kAraN chhe ane navA karmanI avasthA thAy chhe te enun kArya-vyApya chhe. Am vyApya-vyApakapaNun guNasthAn Adi bhedo ane karma vachche sthApyun chhe kAraN ke rktA-karma sambandh batAvavo chhe.
ahA! guNasthAn pudgal ja chhe, bhAShA to juo! pravachanasAranI 189 gAthAmAn shuddhanayathI rAg jIvano chhe em kahyun chhe. shuddhanayathI eTale ke svadravyanI paryAy-rAg potAthI potAnA Ashraye (kAraNe) thAy chhe, karmathI nahi. tethI svAshrit rAganI paryAyane nishchayathI jIvanI chhe em kahyun chhe. AtmA vyApak thaIne te shubhabhAvanA rAgano rktA thAy chhe mATe shubharAg te AtmAnun vyApya chhe em tyAn (pravachanasAramAn) kahyun chhe kemake tyAn paryAy svata siddha karavI chhe. jyAre ahIn dravyasvabhAv siddha karavo chhe. tethI kahyun ne ke
PDF/HTML Page 727 of 4199
single page version
guNasthAnAdi karmanA vipAkapUrvak thAy chhe tethI pudgal ja chhe, sadAy achetan chhe, jIv nathI.
ahAhA! guNasthAnonun pudgal sAthe rktAkarmapaNun traN prakAre siddha karyun chhe. 1. yukti, 2. Agam, 3. anubhavathI.
(1) ek to e ke guNasthAno pudgalanA vipAkapUrvak thAy chhe mATe pudgal ja chhe, jIv nathI. temAn yukti batAvI ke javapUrvak je jav thAy chhe te jav ja chhe. tem pudgalapUrvak thatA guNasthAno pudgal ja chhe.
(2) have AgamathI siddha kare chhe ke guNasthAnonun sadAy achetanapaNun AgamathI siddha chhe. nishchayanA Agamano-paramAgamano e siddhAnt chhe ke guNasthAn achetan chhe, pudgal chhe, kemake te moh ane yogathI thayelAn chhe.
prashna– AgamamAn to guNasthAn Adi bhAvo jIvanA chhe em chhe ne?
uttara– bhAI! e paryAyanI siddhi karanAr Agam chhe. jyAre ahIn to vastunA svabhAvanI siddhi karanAr AgamanI vAt chhe. A vAt pahelAn AvI gaI chhe. adhyavasAn Adi bhAvone tame pudgalanA kaho chho paN sarvagnanA AgamamAn to temane jIvapaNe kahyA chhe? teno uttar gAthA 46mAn Apyo chhe ke te bhAvone vyavahArathI jIvanA kahyA chhe paN nishchayathI teo jIvanA nathI. A vyavahAr ane nishchay-jem chhe tem yathArtha samajavA joIe. be prakAr thayA, have trIjo.
(3) bhedagnAnIo vaDe chaitanyasvabhAvI AtmAthI guNasthAnonun bhinnapaNun svayam upalabhyamAn chhe. 44mI gAthAmAn paN A vAt AvI gaI chhe. bhagavAn AtmA chaitanyasvabhAvathI vyApta chidAnandaghan prabhu chhe. eno bhedagnAnIo guNasthAn AdithI bhinnapaNe anubhav kare chhe. eTale ke chaitanyanA anubhavamAn e guNasthAn Adi bhedo AvatA nathI, bhinna rahI jAy chhe.
ahAhA! chaitanyasvabhAvathI vyApta-prasarelo prabhu AtmA chhe. teno anubhav karanAr bhedagnAnIo vaDe guNasthAno AtmAthI bhinnapaNe svayam upalabhyamAn chhe. ahAhA! gnAnanI je vartamAn paryAy antaramAn vaLe chhe te paryAy dvArA, A guNasthAno AtmAthI bhinna chhe em svayam upalabhyamAn thAy chhe. shun kahyun? gnAnIne je svAnubhUtinI pariNati thAy chhe enAthI guNasthAno (bhedo) bhinna rahI jAy chhe, emAn guNasthAnanA bhed AvatA nathI. AvI vAt chhe, prabhu! A pramANe guNasthAn Adi pudgalapUrvak thavAthI pudgal ja chhe, ek vAt. Agam paN tene pudgal ja kahe chhe, bIjI vAt. ane chaitanyasvabhAvI AtmAno anubhav karanAr bhedagnAnIone paN te guNasthAno svayam potAthI bhinna dekhAy
PDF/HTML Page 728 of 4199
single page version
chhe, teo anubhavamAn AvatA nathI, e trIjI vAt. mATe teo sadAy achetan pudgal ja chhe em siddha thAy chhe. gambhIr tattva chhe, bhAI! dhIrethI, shAntithI ene samajavun joIe.
ahA! vishuddhisthAn eTale ke asankhya prakAranA je prashasta shubhabhAv chhe te pudgalanA vipAkapUrvak thayA hovAthI, javanA kAraNathI jem jav ja thAy chhe tem, pudgal ja chhe. Agam paN shubhabhAvane pudgal ja kahe chhe. ane chaitanyasvabhAvathI vyApta bhagavAn AtmAno anubhav karanArane shubhabhAv potAthI bhinna ja bhAse chhe arthAt anubhUtimAn e shubhabhAv AvatA nathI, bhinna ja rahI jAy chhe. mATe shubhabhAv pudgal ja chhe em siddha thAy chhe. thoDAmAn paN ghaNun kahyun chhe. aho! shrI kundakundAchArye ane shrI amRutachandrAchArye jainadharmano dhodh vahevaDAvyo chhe! kahe chhe ke shubhabhAvano rAg e kAI jainadharma nathI, jainadharma to ek vItarAgabhAv ja chhe. vItarAgI pariNati e jainadharma chhe, parantu vItarAgI pariNatinI sAthe dharmIne je shubhabhAvano rAg chhe e pudgal chhe kemake e pudgalanA vipAkapUrvak thAy chhe. vastu AtmA to svabhAvathI shuddha chaitanyamay chhe. emAn rAg nathI to enun kArya kem hoy? (na ja hoy). tethI te rAganun kArya pudgalanA vipAkapUrvak thayun hovAthI pudgalanun ja chhe em kahyun chhe.
prashna– rAg to AtmAnI vyApya avasthA chhe ne? vyApak AtmAnI rAg vyApya avasthA chhe ne?
uttara– bhAI! ahIn chaitanyasvabhAvI AtmAnI draShTi karAvavI chhe, tethI pudgalakarmanA vipAkapUrvak thato hovAthI rAgane pudgal ja kahyo chhe, kemake pudgal kAraN thaIne je thAy te pudgal hoy chhe. Agam-siddhAnt paN ene pudgal kahe chhe. tathA chaitanyasvabhAvI AtmAno anubhav karanAr gnAnIne rAg svayam bhinnapaNe jaNAy chhe. gnAnanI paryAy antaramAn vaLatAn eTale ke chaitanyasvabhAvI AtmAno anubhav thatAn, emAn rAgano anubhav Avato nathI paN te bhinnapaNe svayam upalabhyamAn chhe. eTale shun kahyun? ke anubhav thatAn, rAg ke je pudgal chhe te gnAnamAn svata bhinnapaNe jaNAI jAy chhe. bahu sUkShma vAt, bhAI! vastunI sthiti ja AvI sUkShma chhe.
A rIte temanun-guNasthAn Adinun sadAy achetanapaNun siddha thAy chhe. eTale ke chaitanyasvabhAvathI vyApta bhagavAn AtmAno anubhav karatAn teo bhinna rahI jAy chhe, anubhUtimAn AvatA nathI mATe teo sadAy achetan ja chhe em siddha thAy chhe. anubhav chhe e shuddha gnAn-darshananA pariNAm chhe. e anubhavamAn, A bhagavAnanI stuti, vandanA, bhakti ane prabhAvanAno rAg ityAdi badhI hA-ho AvatAn nathI paN bhinna rahI jAy chhe tethI te pudgalanA ja pariNAm chhe. AvI vAt chhe, bhAI!
prashna– to bahAramAn dharmano prachAr karavo ke nahi?
PDF/HTML Page 729 of 4199
single page version
uttara– bApu! dharma kayAn bahAramAn rahyo chhe? dharmanI paryAy to chaitanyasvabhAvathI vyApta chidAnand bhagavAnanI taraph DhaLatAn pragaT thAy chhe, ane tyAre shubharAg to bhinna rahI jAy chhe. bhAI! jene dharmanI paryAy-anubhUti pragaT thAy chhe te dharmIne to e rAganI paryAy potAthI bhinna bhAse chhe. anubhavamAn rAg Avato nathI em kahe chhe. ahAhA! shubharAg hoy chhe kharo, paN e to svathI bhinna chhe em dharmI jIv gnAn kare chhe. gajab vAt chhe! yukti, Agam ane anubhav em traN prakAre rAgAdi pudgal ja chhe em siddha karyun chhe.
ahIn rAgane par tarIke siddha karavo chhe. chaitanyasvabhAvamAn rAg nathI em siddha karavun chhe. AtmA vyApak ane rAg tenun vyApya em je Ave chhe tyAn apekShA judI chhe. tyAn to rAganI paryAy dravyanI chhe, rAg dravyanI paryAyanA astitvapaNe chhe, parane kAraNe rAganI utpatti thaI chhe em nathI-em siddha karavun chhe. jyAre ahIn chaitanyasvabhAvathI vyApta chidAnandasvarUp bhagavAn AtmAnA anubhavamAn rAg bhinna rahI jAy chhe mATe te chaitanyathI bhinna achetan chhe em siddha kare chhe-
prashna– to bannemAnthI sAchun kayun?
uttara– (apekShAthI) banne vAt sAchI chhe. paryAyanun gnAn paN lakShamAn hovun joIe. ene paN gnAnI yathArtha jANe chhe. 14 mI gAthAnA bhAvArthamAn kahyun chhe ke-‘sarva nayonA kathanchit rIte satyArthapaNAnun shraddhAn karavAthI ja samyagdraShTi thaI shakAy chhe.’ eno artha e thayo ke paryAyamAn rAg chhe te kharI vAt chhe. paryAy apekShAe vikAr kShaNik sat chhe. parantu chaitanyasvabhAvathI vyApta trikALI shuddha bhagavAn AtmAmAn ek samayano te vikAr vyApta nathI. pudgalanA sange thayel ek samayanun kArya, vyApak evA chaitanyasvabhAvamAn vyApyun nathI.
prashna– A bannemAnthI nakkI shun karavun?
uttara– bhAI! rAg paryAyamAn chhe ane te potAthI chhe em jANamAn laIne, dravya- svabhAvamAn-chaitanyasvabhAvathI vyApta prabhu AtmAmAn rAg nathI arthAt dravyasvabhAv nirvikAr shuddha chaitanyamay chhe em shraddhAn karavun.
rktA-karma adhikAranI sharUAt karavI chhe tethI A vAt ahIn lIdhI chhe. pahelI gAthAmAn Avyun ne ke-‘paribhAShaN sharU karIe chhIe,’ paribhAShA sUtra eTale jyAn jyAn je je joIe te te gAthA yathAsthAne tyAn Ave. samayasAranI AvI ja shailI chhe. amRutachandrAchArya paN je bhaviShyamAn-AgaL AvavAnun hoy chhe tenI vAt pahelAn kahe chhe. jemake bandh adhikAramAn Ave chhe ke par jIvane jIvADun ke mArun-e adhyavasAn mithyAtva chhe, jUThun chhe. bhagavAne eno tyAg karAvyo chhe tethI hun mAnun chhun ke par jeno
PDF/HTML Page 730 of 4199
single page version
Ashray chhe evo vyavahAr ja saghaLoy chhoDAvyo chhe. (kalash 173). gAthA 272 mAn je vAt AvavAnI chhe te vAt AgaLanA kaLashamAn (kaLash 173 mAn) kahI dIdhI chhe. AvI shailI samayasAramAn lIdhI chhe.
ahAhA! parathI nathI thayun te kArya paranun chhe, svanun nathI! kevI vAt! bhAI! ‘parathI nathI thayun’ e to rAganun kArya svathI paryAyamAn thayun chhe em siddha karavA kahyun chhe. e paryAy apekShAe paryAyanI vAt karI chhe. paN vastunA svabhAvane jyAn joIe to ‘te kArya paranun chhe’ em bhAse chhe. kemake trikALI shuddha chaitanyamay vastuno anubhav karatAn eTale ke nirmaL samyakdarshan-gnAnanA pariNAmathI dravyano anubhav karatAn, e pariNAmamAn rAganun vedan Avatun nathI. mATe rAg chhe te paranun kArya chhe, svanun nathI. bhAI! A samayasAr chhe te em ne em vAnchI javAthI samajAy em nathI. tenAn ek ek pad ane panktimAn bhAv ghaNA gambhIr-UnDA chhe.
ahA! shun vastusthiti batAvI chhe! bhagavAn AtmA chaitanyasvabhAvathI vyApta shuddha chidAnandamay vastu chhe. te anant shakti-guN-svabhAvathI manDit abhed ekAkAr vastu chhe. shun emAn koI shakti-guN-svabhAv chhe je vikAr utpanna kare? (nA). chhatAn paryAyamAn je vikAr thAy chhe te vikAranun svata pariNaman chhe. ahAhA! svata ShaTkArakathI vikAr pariName chhe. tene dravya-guN arthAt svabhAvavAnanI apekShA nathI tathA nimittanA kArakonI paN apekShA nathI. have kahe chhe ke chaitanyasvabhAvathI vyApta shuddha AtmAne anubhavatAn, enI nirmaL anubhUtimAn vikAr- rAg Avato nathI, bhinna rahI jAy chhe. jo e rAg chaitanyasvarUpamay hoy to chaitanyanI anubhUtimAn Avavo joIe. parantu em to banatun nathI. mATe rAg achetan ja chhe.
ahAhA! AtmA shuddha chaitanyamay vastu chhe. jyAn gnAnanA pariNAm andar shuddha chaitanyamay vastumAn nimagna thayA tyAn rAg svayam svathI bhinnapaNe jaNAy chhe. mATe rAg e jIvanA pariNAm nathI. ahAhA! chaitanyasvabhAvI vastu AtmAmAn DhaLelA je shraddhA-gnAnanA nirmaL pariNAm chhe te jIvanA chhe. paN e nirmaL pariNAm sAthe rAg Avato nathI. ahAhA! gnAnanA pariNAmathI rAg bhinna ja rahe chhe. e rAganun gnAn gnAnanA pariNAmamay chhe, rAgamay nathI. rAg potAthI bhinna chhe evun gnAn thAy chhe paN te rAg abhinna chhe evun gnAn gnAnanA pariNAmamAn thatun nathI. gajab vAt! aho! A vItarAganI vANI vahevaDAvanArA digambar santo jANe vItarAgatAnAn putaLAn! muni eTale vItarAgatAnun bimb! dhanya e munidashA! AvA muninAn darshan thavA mATe paN bhAgya joIe! emanI vANInI shI vAt!
kahe chhe ke bhagavAn! tun chaitanyasvabhAvathI vyApta AtmA chho ne! shun tun rAgathI
PDF/HTML Page 731 of 4199
single page version
vyApta AtmA chho? (nA). bhAI! jyAn AtmA vyApak ane rAg enun vyApya em kahyun chhe tyAn to AtmAne parathI bhinna siddha karavo chhe. kalash-TIkAmAn paN Ave chhe ke rAganun vyApya- vyApakapaNun AtmAnI sAthe chhe, paranI sAthe nahi. bhAI! tyAn to parathI bhinna potAnI paryAy siddha karI chhe. paN ahIn to shuddha chaitanyamay AtmAnI andar DhaLatAn je nirmaL gnAn-darshananA- jANavA-dekhavAnA pariNAm thAy chhe temAn rAg Avato nathI paN potAthI bhinnapaNe jaNAy chhe em kahe chhe. mATe rAg achetan pudgalano chhe em kahe chhe.
AvI vAt lukhI lAge eTale agnAnI bhagavAnanI stuti, bhakti, sevA karavAmAn ane dAn karavAmAn santoSh mAnI le chhe. are prabhu! ethI tane shun lAbh thayo? vyavahArathI nishchay thAy ke vyavahAr sAdhak chhe ane nishchay sAdhya-em je kharekhar mAne chhe tenun to hajI shAstragnAn paN sAchun nathI. AgamanI vAstavik shailI shun chhe enI paN ene khabar nathI. vyavahArane sAdhak kahyo chhe e to Aropit kathan chhe. sAdhakanun kathan be prakAre chhe, sAdhak be prakAre nathI. jem mokShamArganun kathan be prakAre chhe, kAI mokShamArga be prakAre nathI. jo mokShamArga be prakAre hoy to vyavahAr mokShamArgathI vyavahAr mokSha ane nishchay mokShamArgathI nishchay mokSha thAy-shun em chhe? (nA). bhAI, vyavahAr mokShamArga to bandhanun kAraN chhe. paN tene AropathI mokShamArga kahyo chhe. AmAn to ghaNun badhun bharyun chhe.
have kahe chhe ke jem guNasthAn mATe kahyun tem rAg, dveSh, Adi bIjA badhA bol mATe paN levun. jemake rAg-rAg chhe te pudgalanA vipAkapUrvak thavAthI pudgal chhe, kemake kAraNanA jevun kArya hoy chhe. Agam paN rAgane pudgal ja kahe chhe ane bhed gnAnIo vaDe rAg potAthI bhinnapaNe upalabhyamAn chhe. mATe rAg pudgal ja chhe em siddha thayun. A pramANe darek bolamAn utAravun.
dveSh-dveShanA pariNAm pudgalanA vipAkathI thayelA hovAthI pudgal chhe. Agam paN tene pudgal kahe chhe ane bhedagnAnIo vaDe anubhavamAn paN te bhinnapaNe upalabhyamAn chhe. mATe dveSh pudgal ja chhe. ahIn Agam eTale nishchayanun-adhyAtmanun Agam levun. Ano khulAso agAu gAthA 46 nA sandarbhathI AvI gayo chhe. adhyavasAn Adi bhAvone vyavahArathI jIvanA kahyA chhe, paN paramArthanI draShTimAn teo jIvanA chhe ja nahi. bhAI! ‘jyAn jyAn je je yogya chhe tahAn samajavun teh.’ potAnI draShTine siddhAnt kahe chhe tem vALavI joIe paN draShTi pramANe siddhAntane vALavo joIe nahi.
tevI rIte moh ane pratyay-pratyay eTale Asrav. temAn mithyAtva, avirati, pramAd, kaShAy ane yog-e pAnchey levA. e pAnchey Asrav pudgalapUrvak thayA hovAthI pudgal chhe. Agam paN ene pudgal ja kahe chhe. tathA AtmAnA anubhavamAn Asrav
PDF/HTML Page 732 of 4199
single page version
svathI bhinnapaNe ja jaNAy chhe. arthAt shuddha chaitanyasvabhAvI AtmAno anubhav karatAn anubhavamAn Asravo AvatA nathI, paN bhinna ja rahe chhe. mATe teo pudgal ja chhe.
tevI rIte karma je jaD (dravyakarma) chhe te, nokarma-sharIr, man, vANI, Adi, varga, vargaNA ane spardhak-A badhA to sIdhA jaD pudgal ja chhe.
have kahe chhe ke adhyavasAnasthAn pudgalapUrvak thayA hovAthI pudgal chhe. Agam paN ene pudgal kahe chhe. ane te adhyavasAnasthAn chaitanyasvabhAvathI vyApta bhagavAn AtmAno anubhav karatAn bhinna rahI jAy chhe, anubhavamAn AvatA nathI. mATe teo pudgal ja chhe.
tevI rIte anubhAgasthAn-paryAyamAn jeTalA anubhAgarasanA bhAv Ave te, yogasthAn eTale kampananAn sthAn, bandhasthAn-vikArI paryAyanA bandhanA prakAr, udayasthAn tathA mArgaNAsthAn-chaud mArgaNAnA bhed-sarva pudgalapUrvak hovAthI pudgal chhe. Agam teone pudgal kahe chhe ane chaitanyasvabhAvathI vyApta AtmAno anubhav karatAn teo bhinna rahI jAy chhe, mATe teo pudgal ja chhe.
tevI rIte sthitibandhasthAn-karmanI sthitinA je prakAr chhe teTalI jIvamAn je yogyatA chhe te pudgal chhe. tathA sankaleshasthAn eTale ashubhabhAvanA prakAr-hinsA, jUTh, chorI, kushIl, parigrah, krodh, mAn, mAyA, lobh Adi-je ashubhabhAv chhe te pudgalapUrvak hovAthI pudgal chhe, Agam paN teone pudgal kahe chhe ane chaitanyamUrti bhagavAn AtmAno anubhav karatAn te ashubhabhAvo anubhUtithI bhinna rahI jAy chhe. mATe teo pudgal ja chhe.
vishuddhisthAn-je asankhyAt prakAre prashasta shubhabhAv chhe te pudgalapUrvak hovAthI pudgal chhe, Agam paN teone pudgal kahe chhe ane shuddha AtmAnA anubhavamAn paN teo AvatA nathI, bhinna rahI jAy chhe, mATe teo pudgal ja chhe. lokone A bhAre kaThaN paDe chhe. paN bhAI! game te shubhabhAv ho, chAhe to tIrthankar gotra bandhAy evo solahakAraN bhAvanAno shubhabhAv ho, parantu sarva shubhabhAv pudgalanI karmaprakRitinA vipAk-pUrvak ja hovAthI pudgal chhe. teo kAI chaitanyanA vipAk-bhAv nathI. bhagavAn chaitanyadevanun kArya to Anand ane vItarAgI shAntinA ankur phUTe evun chaitanyamay ja hoy. emAn vishuddhisthAn AvatAn nathI. mATe teo pudgal ja chhe.
have sanyamalabdhisthAn-abhed chaitanyaghan-vignAnaghanasvabhAvI AtmAmAn nirmaL chAritranA je bhed paDe chhe te sanyamalabdhisthAn chhe. teo paN pudgalakarmapUrvak thatA hoIne sadAy achetan pudgal chhe. Agam paN teone pudgal kahe chhe ane AtmAnubhUtimAn paN e bhedo samAtA nathI, tethI teo pudgal ja chhe, jIv nathI-em ApoAp siddha thAy chhe.
PDF/HTML Page 733 of 4199
single page version
ahIn mUL to trikALI shuddha chaitanyasvabhAvathI vyApta dhruv bhagavAn AtmA siddha karavo chhe. shun kIdhun? ke je chaitanyasvabhAvathI vyApta chhe te jIv chhe. tethI chaitanyathI bhinna evA rAg ane bhed Adi sarva bhAvo chaitanyamay nathI mATe achetan chhe em kahyun chhe. tathA A sarva bhAvo pudgalanA vipAkapUrvak thatA hovAthI pudgal ja chhe, jIv nathI em siddha karyun chhe. jem pahelAn guNasthAn jIv nathI em siddha karyun hatun tem A rAgAdi badhAy bhAvo paN jIv nathI em ApoAp siddha thaI gayun.
shuddhadravyArthikanayanI draShTimAn eTale ke jemAn shuddha trikALI dravyanun prayojan chhe evA nayanI draShTimAn chaitanya abhed chhe. shuddhadravyArthikanay eTale shuddha + dravya + Arthik + nay. ahAhA! AtmA trikAL dhruv dravya chhe. evA trikALI shuddha bhagavAn AtmAnun ja jemAn prayojan chhe e nayathI jotAn chaitanya abhed chhe, emAn dayA, dAn Adi rAg ke sanyamalabdhisthAn AdinA bhed nathI. bhAI! paramAtmA trilokInAth jineshvaradeve kahelo mArga santo jagatane jAher kare chhe. kahe chhe ke-prabhu! tun shuddha dravyanI draShTithI abhed chho; ane tyAn ja draShTi devA lAyak chhe, mATe tyAn draShTi de.
ahAhA! shuddhadravyArthikanayathI chaitanya abhed chhe ane enA pariNAm paN svAbhAvik shuddha gnAn-darshan chhe. juo, vastu abhed chhe ane tenA pariNAm nirmaL gnAn-darshan chhe. ahAhA! gnAtA-draShTAnA AnandanA je pariNAm thAy te shuddha chaitanyanA pariNAm chhe. parantu dayA, dAn, vrat, tap, bhakti AdinA je pariNAm thAy te jIvanA pariNAm nathI; ahA! chaitanyasvabhAvanun e pariNaman nathI. AvI vAt lokone sAmbhaLavA navarAsh maLe nahi ane Akho divas raLavA-kamAvavAnA dhandhAmAn ane bAyaDI-chhokarAn sAchavavAmAn-ekalA pApanA kAmamAn gALe! kadAchit sAmbhaLavA jAy to bhakti karo, upavAs karo Adi karo-em sAmbhaLavA maLe. paN bhAI! e to badho rAg chhe, ane rAgane to ahIn pudgalanA pariNAm kahyA chhe. are, te pudgal ja chhe. arere! loko to emAn ja dharma mAne chhe!
bhagavAn AtmA chaitanyasvabhAvI jAgRutajyotasvarUp abhed ekarUp shuddha vastu chhe. tenA pariNAm hoy to te jANavA-dekhavAnA ane atIndriy AnandanA nirmaL pariNAm chhe, sanyamalabdhisthAn Adi to bhedarUp chhe, ane AtmA abhed chhe. e abhedanA Ashraye je nirmaL gnAn-darshananA pariNAm thAy te jIvanA pariNAm chhe. AtmAnI paryAyamAn je dayA, dAn ane kAm-krodh Adi rAg-dveShanA vikalpo thAy chhe te chaitanyanA vikAro chhe, chaitanyanA svabhAvabhAv nathI. ahAhA! vikAranA pariNAm chaitanyanA svarUpamay nathI em kahe chhe. vikAr utpanna kare evI chaitanyamAn koI shakti-guN nathI. je vikRut paryAy AtmAmAn
PDF/HTML Page 734 of 4199
single page version
thAy chhe te par nimittathI thAy chhe. nimittathI thAy chhe eTale ke thAy chhe to potAthI potAmAn, paN nimittanA lakShe thAy chhe em artha chhe.
shun kahyun? shubhAshubhabhAv-dayA, dAn, vrat, bhakti vagerenA shubhabhAv ane hinsA, jUTh, chorI, viShayavAsanA Adi ashubhabhAv-te sarva paryAyamAn thatA chaitanyanA svabhAv ke svabhAvanA pariNAm nathI. teo karmanA nimittathI utpanna thayelA chhe ane chaitanya jevA dekhAy chhe. chaitanyamay to nathI, paN jANe chaitanya kem na hoy evA dekhAy chhe. topaN te chidvikAro chaitanyanI sarva avasthAomAn vyApak nahi hovAthI chaitanyashUnya chhe, jaD chhe. shun kahyun? bhagavAn AtmA anAdi-anant trikAL chhe, tenI anAdi-anant sarva avasthAomAn e vikAro rahetA nathI. anAdi-anant je svabhAv chhe enI paryAyamAn anAdi-anant vikAr raheto nathI. A puNya-pAp, shubhAshubhabhAv ane guNasthAn Adi bhedanA bhAv chaitanyanI pratyek avasthAmAn vyApak nathI, mATe e vikAro chaitanyathI shUnya chhe eTale ke jaD chhe. tethI teo karmapUrvak thatA hovAthI teone pudgalamAn nAkhyA chhe. bhAI! sau pratham samyagdarshan ane teno viShay shun chhe te samajavAnI jarUr chhe, bAkI badhun to thothethothAn chhe.
samyagdarshan e dharmanun pratham sopAn chhe. ane eno viShay trikALI shuddha abhed chaitanyasvabhAvI vastu chhe. shuddhadravyArthikanayano viShay kaho ke samyagdarshanano, banneno viShay trikALI shuddha chaitanyamay bhagavAn AtmA chhe. ane samyagdarshan-gnAn Adi chhe te enA pariNAm hovAthI jIv chhe. jyAre rAgAdi ane guNasthAn Adi bhedanA bhAvo svabhAvapUrvak nahi hovAthI tathA nimitta pudgalakarmanA vipAkapUrvak hovAthI sadAy achetanapaNe pudgal ja chhe. AvI vAt chhe. je koI dayA, dAn, vrat, bhakti AdinA bhAvathI dharma thavo mAne chhe te mUDh mithyAdraShTi chhe. tene jainadharmanI khabar nathI. tene khabar nathI eTale kAI bandhabhAvathI abandh thaI jAy? asatya, satya thaI jAy? na thAy, bhAI! e sansAramAn rakhaDavAnI mAnyatA chhe. juone! panDit jayachandajIe kevo khulAso karyo chhe! bhAI! jaD pudgalamay bhAvothI jIvane- chaitanyane kem lAbh thAy? (kadIy na thAy.)
dayA, dAn, vrat, bhakti AdinA bhAv puNyabhAv chhe, ane vepAr-dhandhAnA, strI-putra- parivAr sAchavavAnA tathA hinsAdinA bhAv chhe te ekalA pApabhAv chhe. A puNya-pApanA bhAv chhe to jIvanI avasthAmAn thayelA vikArI pariNAm, paN teo chaitanyasvabhAvathI shUnya chhe mATe jaD-achetan chhe ane pudgalakarmapUrvak thatA hovAthI pudgal ja chhe em kahyun chhe. A yukti thaI. have kahe chhe AgamamAn paN temane achetan kahyA chhe. shuddha dravyArthikanayanI draShTithI AgamamAn paN temane achetan kahyA chhe. tem ja bhedagnAnIo paN temane chaitanyathI bhinnapaNe anubhave chhe. Am traN vAt thaI.
PDF/HTML Page 735 of 4199
single page version
pahelAn nyAyathI siddha karyun ke-bhagavAn AtmA to shuddha chaitanyasvabhAvI nirmaLAnand prabhu chhe. te abhed chhe. tenI paryAyamAn je vikAr thAy chhe te chaitanyasvabhAvapUrvak nathI kAraN ke chaitanyamAn kayAn vikAr chhe ke te-pUrvak vikAr thAy? parantu puNya-pAp Adi bhAvonA vikAr pudgalakarmapUrvak ja thAy chhe. mATe teo chaitanyathI rahit jaD pudgal ja chhe. A yukti kahI. bhagavAnanA AgamamAn paN temane nishchayathI pudgal ja kahyA chhe. tathA shuddha abhed chaitanyamay AtmAno anubhav karanAr bhedagnAnIone paN teo anubhUtithI bhinna jaNAy chhe. Am yukti, Agam ane anubhav em traN prakAre teo pudgal ja chhe em siddha thAy chhe. lokone ekAnt, lAge, paN bhAI! A to nyAyathI, bhagavAnanA AgamathI ane bhedagnAnIonA anubhavathI siddha thayelI vAt chhe. bhAI! rAgathI ane bhedathI bhinna bhagavAn abhedano anubhav karatAn, emAn rAg ke bhed AvatA nathI. tethI teo achetan-pudgal chhe, jIv nathI.
loko to par jIvanI dayA pALavI-temane na mAravA tene ahinsA kahe chhe ane te param dharma chhe, sarva siddhAntano sAr chhe em mAne chhe. tene kahe chhe ke bhAI! tane vastunI khabar nathI. ten sat sAmbhaLyun ja nathI, bhagavAn! ekavAr sAmbhaL to kharo prabhu! ke tAro svabhAv shun chhe? tun to chaitanyasvabhAvI dhruv abhed vastu chho ne, nAth! emAn vikAr kayAn chhe te thAy? tun paranI dayA to pALI shakto nathI, parantu dayAno je shubharAg tane thAy chhe te chaitanyamay nathI paN pudgalakarmapUrvak thato hovAthI pudgal ja chhe em ahIn kahe chhe. ahAhA! shun nyAy chhe! nyAyathI to samajavun paDashe ne? bhAI! A jindagI chAlI jAy chhe, hon. Avo manuShyabhav maLyo emAn devAdhidev jineshvaradev AtmA kone kahe chhe e samajaNamAn na Avyun to manuShyabhav niShphaL jashe. pashune manuShyapaNun maLyun nathI ane A jIvane manuShyapaNun maLyun chhe. paN jo AtmAnI samajaN na karI to manuShyapaNun niShphaL jashe.
ahAhA! gnAnAnandano dariyo bhagavAn AtmA dhruv chaitanyamay vastu chhe. te abhed ekarUp nirmaL chhe. emAn vikAr kayAn chhe te vikAr thAy? emAn to gnAn, AnandanA nirmaL pariNAm thAy. e chaitanyanA pariNAm chhe.
prashna– paryAyamAn vikAr thAy chhe ne? e shun chhe?
uttara– bhAI! paryAyamAn vikAr thAy chhe e chaitanyanA pariNAm nathI kemake te chaitanyamay nathI, svabhAvapUrvak nathI. e vikAr pudgalakarmapUrvak thatA hovAthI achetan-pudgal chhe. jo te jIvanA bhAv hoy to te nIkaLe nahi ane sadAy chaitanyanI sarva avasthAomAn rahe, paN teo to nIkaLI jAy chhe. siddhamAn teo sarvathA nathI. vaLI
PDF/HTML Page 736 of 4199
single page version
bhedagnAnIonI nirmaL anubhUtimAn paN teo AvatA nathI, bhinna rahI jAy chhe. jo rAg ane bhed jIvanA hoy to sva-anubhavamAn teo AvavA joIe. paN em paN banatun nathI. tethI teo achetan ja chhe. paramAgam paN em ja kahe chhe. tethI rAgAdi bhAvo jIvanA nathI, pudgalanA ja chhe em siddha thAy chhe.
ahA! agnAnIne em lAge chhe ke A shun kahevAy? A te vaLI kevo dharma! A badhun- vrat karavAn, tap karavAn, upavAs karavA, bhagavAnanI bhakti-stuti-sevA-pUjA karavI, jAtrA karavI, mandir bAndhavAn, rathayAtrAo kADhavI, vagere kayAn gayun? shun e badhun dharma nathI? dhIrajathI sAmbhaL, bhAI! jene tun dharma mAne chhe e badhI kriyA chhe ane tun to chaitanyasvarUp chho, bhagavAn! rAg chhe e to achetan chhe ane pudgalakarmanA vipAkapUrvak thAy chhe mATe ene to bhagavAn nishchayathI pudgalanun kArya kahe chhe. gajab vAt chhe! vikAr ane bhedathI rahit abhed ekarUp chaitanyasvarUp bhagavAn AtmA chhe. rAganI ADamAn jo enI draShTi na karI to kayAn jaIsh prabhu? bhav badalIne kayAnk jaIsh to kharo ja ne? svarUpanI samajaN vinA rakhaDI marIsh, narak-nigodanA chakrAvAmAn rakhaDI marIsh, bhAI! bApu! ahIn vichAravAnI ane samajavAnI tak chhe.
gAthA 49 nI TIkAmAn Avyun chhe ke-‘jeNe potAnun sarvasva bhedagnAnI jIvone sompI dIdhun chhe’-eno artha shun chhe? ke gnAnAnandasvarUp bhagavAn AtmAno jeo anubhav kare chhe te bhedagnAnI jIvone anubhavamAn atIndriy gnAn, Anand ane shAntino svAd Ave chhe paN rAg ane bhed anubhavamAn AvatA nathI. matalab ke chaitanyasvarUp bhagavAn AtmAthI rAg ane bhed bhinna chhe. rAg ane bhedanA bhAvo chaitanyamay nathI ane tethI achetan ja chhe. lokone Akarun paDe paN e em ja chhe.
prashna– jo teo chetan nathI to teo koN chhe?
uttara– jIvanI paryAyamAn teo chhe tethI vyavahArathI teo jIvanA chhe em kahevAmAn Ave chhe; parantu nishchayathI teo jIvanA nathI. teo pudgalakarmapUrvak thAy chhe tethI nishchayathI teo pudgal ja chhe. dravya-guNamAn to vikAr chhe ja nahi, paryAyamAn je vikAr chhe te anAdi-anant paryAyamAn kAyam raheto nathI. tethI vikAr jIvano nathI, pudgal ja chhe, kemake kAraN jevun kArya hoy chhe. pudgalakarma kAraN chhe ane rAgAdi tenun kArya chhe. tethI rAgAdi pudgal ja chhe.
parantu A uparathI koI em mAnI le ke-juo, karmane laIne rAg thAy chhe ne? to em nathI. tun yathArtha vAt samajyo nathI, bhAI! karmane laIne vikAr thAy chhe em nathI, karma chhe mATe rAg thAy chhe em chhe ja nahi. jIvadravyanI paryAyamAn vikAr-aparAdh je thAy chhe te potAthI ja thAy chhe. te aparAdh potAno ja chhe parantu te svabhAvanun kArya
PDF/HTML Page 737 of 4199
single page version
nathI em ahIn kahe chhe. bhagavAn AtmA to trikAL niraparAdhasvarUp nirAkuL Anandamay nirmaLAnand prabhu chaitanyasvabhAvI vastu chhe. enun kArya aparAdh-vikAr kem hoy? niraparAdh svabhAvamAnthI aparAdh-vikAr kem janme? to vikAr thAy to chhe? paryAyamAn e vikAr thAy chhe to potAthI, potAnI janmakShaN chhe tethI thAy chhe, parantu pudgalakarmanA-nimittanA lakShe thAy chhe mATe teo pudgalanA chhe em kahyun chhe. vItarAgano mArga bahu jhINo, bhAI! tene dhIrajathI, nyAyathI samajavo joIe.
draShTino viShay trikAL abhed AtmA chhe. abhedanI draShTimAn abhed chaitanyasvabhAv ja jaNAy chhe. paryAyamAn rAgAdi je chhe te abhedanI draShTimAn AvatA nathI mATe teo achetan ja chhe. tathA te rAgAdi pudgalakarmapUrvak ja thAy chhe mATe teo pudgal ja chhe, jIv nathI. javamAnthI jav ja thAy, paN shun bAjaro thAy? jav kAraN ane bAjaro kArya em shun bane? javane kAraNe shun bAjaro uge? (na ja uge). jem jav kAraN chhe to tenun kArya paN jav ja chhe, tem pudgalakarmapUrvak thayelun vikAranun kArya paN pudgal ja chhe. mATe rAgAdi pudgal ja chhe, jIv nathI em siddha thayun-A pramANe svabhAvathI vibhAvanun bhedagnAn karAvyun.
antatattva chaitanyasvarUp bhagavAn AtmA paramAtmasvarUp chhe. atyAre ja paramAtmasvarUpe birAjamAn chhe, hon. e paramAtmasvarUpanun kArya shun rAg (shubhabhAv) hoy? nA. rAg chhe to jIvanI paryAyamAn ane te potAno ja aparAdh chhe, paN te kAI chaitanyasvabhAvathI nIpajelun kArya chhe? nA. te kAraNe, dravya-guNanA Ashray vinA paryAyamAn svayam addharathI utpanna thayelA rAgane pudgalanun kArya kahyun chhe. pudgalakarma rAg karAve chhe mATe pudgalanun kArya kahyun chhe em nathI, paN karma-nimittanA lakShe rAg thAy chhe mATe pudgalanun kArya kahyun chhe. e rAgAdi bhAv svabhAvanI upar-upar ja rahe chhe ane pudgalakarmanA nimittanA sambandhe utpanna thAy chhe mATe teo nishchayathI pudgalanA ja chhe em nishchit thAy chhe. arere! AvI vAt sAmbhaLavAy phurasad le nahi to anubhav to kayAre kare?
A prakAre em siddha karyun ke pudgalakarmanA udayanA nimittathI thatA chaitanyanA vikAro paN jIv nathI, pudgal chhe. juo, vikAr nimittathI thAy chhe em lakhyun chhe ke nahi? bhAI! tun apekShA samajyo nathI. nimitta je pudgalakarma chhe tenA lakShe-Ashraye vikAr thAy chhe em kahyun chhe. vikAr thAy chhe to potAnI paryAyamAn potAne kAraNe, parantu svabhAvanun e kArya nathI ane nimittanA Ashraye te thAy chhe mATe nimittanun kArya chhe em kahyun chhe. bhAI! karma, sharIr, man, vANI ityAdi jaD padArtho to jaD chhe ja. ahIn to vikArabhAv je chhe te svabhAvanA Ashraye to thato nathI tethI e svabhAvanun kArya nathI; parantu e vikArabhAv pudgalakarmanA Ashraye-lakShe ja thAy chhe, mATe e vikAr
PDF/HTML Page 738 of 4199
single page version
jaD-pudgalanun ja kArya chhe em apekShAthI kahyun chhe. A pramANe pudgalanA nimittathI thato vikAr paN jaD-pudgal ja chhe, jIv nathI em nakkI thAy chhe. bhAI! shAstra je kahe chhe te pramANe potAnI draShTi karavI joIe, paN potAnI draShTithI shAstrano vichAr karavo joIe nahi; anyathA satya hAth nahIn Ave.
par kArakothI nirapekSha vikAr potAnI paryAyamAn potAnA ShaTkArakothI utpanna thAy chhe. juo, panchAstikAyanI 62mI gAthA. AtmAnA dravya-guNamAn to vikAr nathI, chhatAn paryAyamAn je vikAr thAy chhe potAnA ShaTkArakathI utpanna thAy chhe. dravya-guN vikAranun kAraN nathI kemake dravya-guNamAn vikAr nathI. par nimitta paN vikAranun kAraN nathI kemake parane e vikAranI paryAy aDatIy nathI, arthAt vikAranI paryAyano paramAn abhAv chhe, ane par nimittano vikAramAn abhAv chhe. ahA! e panchAstikAyamAn jIvAstikAy siddha karavo chhe. tethI jIvanI paryAyamAn vikAr potAthI chhe em kahyun chhe. paN ahIn e vikAr chaitanyasvabhAvanun kArya nathI tathA pudgal-karmanA nimittanA sambandhe jem jyAn je apekShA chhe te yathArtha samajavI joIe.
shubh AcharaNathI jIvane dharma thAy e vAt agnAnIne evI atishayapaNe draDh thaI chhe ke tyAnthI khasavun ene kaThaN paDe chhe. ene man prashna thAy chhe ke shubhabhAvane tame dharma nathI kahetA to shun khAvun-pIvun ane moj-majhA karavI e dharma chhe? are, prabhu! tun shun kahe chhe? e vAt ja ahIn kayAn chhe? khAvA-pIvAmAn je sharIrAdinI kriyA chhe e to jaDanI chhe. ene to tun karI shakto nathI, tathA khAvA-pIvAno je rAg chhe e to ashubh ja chhe. enAthI to dharma kem hoy? parantu je vrat-tap-upavAsAdino bhAv chhe te paN shubharAg ja chhe. e shubhAshubh banne prakAranA rAg svayam thayelA chaitanyanA vikAr chhe, chaitanyasvarUp nathI. svabhAvanI draShTithI jotAn teo chaitanyathI bhinna jaNAy chhe.
ahAhA! trikALI dhruv bhagavAn gnAyakasvarUp AtmAmAn draShTi detAn e banne shubhAshubh rAg anubhUtithI bhinna rahI jAy chhe. mATe teo achetan chhe. tathA e shubhAshubh rAg, chaitanyapUrvak nahi paN karmanA udayapUrvak thAy chhe tethI te nishchayathI karma-pudgalanA ja chhe em siddha thAy chhe, kAraNake kAraN jevun kArya hoy chhe. bhAI! svabhAv-vibhAvanun A pramANe bhedagnAn karI trikALI svabhAvanI draShTi karI vibhAvane kADhI nAkhavAnI A ja rIt chhe; ane A pramANe anusaraN karatAn dharma thAy chhe. AvI vAt chhe.
have pUchhe chhe ke-varNAdik ane rAgAdik jIv nathI to jIv koN chhe? rang, gandh, sparsha, ras, sharIr, sansthAn, sanhanan, varga, vargaNA ane karma-badhA rangamAn jAy chhe, adhyavasAn, rAg, dveSh, sankalesh-vishuddhinAn sthAno e badhAn rAgamAn jAy chhe ane sanyamalabdhisthAn, mArgaNAsthAn, jIvasthAn, guNasthAn-e badhAn bhedamAn jAy chhe. rang-rAg
PDF/HTML Page 739 of 4199
single page version
ane bhedamAn e badhAn ra9 bol samAI jAy chhe. have pUchhe chhe ke A rang-rAg ane bhedanA bhAvo jIv nathI to jIv koN chhe? rang-rAg ane bhedanA bhAv jIv nathI em jene lakShamAn Avyun chhe te pUchhe chhe ke-to jIv koN chhe? tenA uttararUp shlok-kaLash kahe chhe-
A bhagavAn AtmA koN chhe? rang-rAg ane bhedanA bhAvo to ajIv-pudgal chhe. to A jIv kevo chhe? to kahe chhe ke e chaitanyasvabhAvI vastu ‘अनादि’ anAdi chhe, arthAt koI kALe utpanna thaI nathI; tathA te ‘अनन्तम्’ anant chhe, arthAt eno koI kALe vinAsh nathI; tem ja te ‘अचलम्’ achaL chhe arthAt te kadIy chaitanyapaNAthI anyarUp-chaLAchaL thato nathI. shun kahyun? ke A chaitanyasvabhAvI jIvane Adi nathI, ant nathI ane te achaL eTale chaLAchaLatA vinAno kamp rahit dhruvapaNe paDayo chhe. ahAhA! chaitanyasvabhAvI bhagavAn AtmA achaL kahetAn chaitanyapaNAthI chhUTI kadIy anyarUp thato nathI. bhagavAn AtmAno chaitanyasvabhAv kadIy rAgarUp thato nathI. ahAhA! e chaitanyasvarUp rangarUpe to na thAy, rAgarUpe to na thAy ane bhedarUpe paN kadIy na thAy evI vastu chhe. AvI vAt chhe, bhAI!
vaLI te ‘स्वसंवेद्यम्’ svasamvedya chhe. eTale ke te pote potAthI ja jaNAy evo chhe. eTale shun? ke rang-rAg-bhedathI te jaNAy nahi, paN chaitanyasvabhAvanI nirmaL pariNatithI ja jaNAy chhe. ahAhA! chaitanyaprakAshanI mUrti bhagavAn AtmA chaitanyasvabhAvathI ja paryAyamAn jaNAy evo chhe. eTale ke trikALI chaitanyasvabhAvI AtmA vartamAn chaitanyapariNatithI ja jaNAy chhe.
chaitanyasvabhAvI bhagavAn AtmA anAdi chhe, anantakAL raheshe ane kadIy anyapaNe na thAy evo chaLAchaLatA rahit achaL chhe. paN te jaNAy shI rIte? to kahe chhe ke te svasamvedya chhe. eTale ke e gnAn ane AnandanI nirmaL paryAy dvArA ja jANI shakAy chhe. jo koI em kahe ke e vyavahAraratnatrayathI jaNAy chhe to te barAbar nathI. vyavahAraratnatray to rAg chhe, ane rAg chhe e to pudgal ja chhe. pudgal evA vyavahAraratnatrayathI chaitanyamay jIv kem jaNAy? e to chaitanyanAn nirmaL pratIti-gnAn-ramaNatA vaDe ja jaNAy em chhe. A sivAy bIjA lAkh-kroD kriyAkAnD kare to enAthI e jaNAy em nathI em kahe chhe.
vyavahAraratnatrayano rAg, dev-shAstra-gurunI shraddhAno rAg ane panchamahAvratanA pariNAm ityAdi badhuy to rAgamAn-pudgalamAn jAy chhe. ‘main gnAnAnand svabhAvI hUn’-Ave chhe ne hukamachandajInun? emAn rang-rAg ane bhedathI bhinna-em traN bol lIdhA chhe. eTale ke
PDF/HTML Page 740 of 4199
single page version
bhagavAn AtmA rang, rAg ane bhedathI bhinna gnAnAnandasvabhAvI chaitanyathI svayam paripUrNa vastu chhe. e rang, rAg ane bhedanA bhAvothI kem jaNAy? na jaNAy.
prashna– dIpachandajIe AtmAvalokanamAn shubhabhAv paramparA sAdhak chhe em kahyun chhe ne?
uttara– bhAI! shuddha chaitanya jaNAy chhe to potAnI nirmaL pariNatithI ja kemake e svasamvedya chhe, parantu je shubhabhAvane TALIne nirmaL pariNati thAy chhe e shubhabhAvane AropathI paramparA sAdhak kahyo chhe.
ahAhA! ek shlokamAn keTalun bharyun chhe! kahe chhe ke chaitanyasvabhAvamay AtmA anAdino chhe, anantakAL rahenAro chhe, chaLAchaL vinAno akamp dhruv bhagavAn chhe. te vartamAnamAn jaNAy kevI rIte? to pote potAthI ja jaNAy chhe em kahe chhe. nirmaL samyagdarshan-gnAn-chAritranI pariNatithI ja jaNAy chhe. jANavAmAn traNey sAthe ja hoy chhe. kalashaTIkAmAn prashna uThAvyo chhe ke- tame jyAre em kaho chho ke AtmA to darshan-gnAnathI jaNAy chhe, tathA mokShamArga to darshan- gnAn-chAritramay chhe, to tyAn mokShamArga kevI rIte bane chhe? mithyAtva jatAn samyagdarshan-gnAn thayun chhe, chAritra to thayun nathI, to tene mokShamArga kevI rIte kahevAy? teno khulAso karyo chhe ke- bhAI! darshan-gnAn thatAn emAn chAritra AvI jAy chhe. chaitanyasvabhAvI AtmAnun shraddhAn-gnAn thatAn enA sanmukhanI pratIti, enA sanmukhanun gnAn ane enA sanmukhamAn sthiratA e traNey bhegAn chhe. ahAhA! bhagavAn AtmA svasamvedya chhe emAn e traNey bhegAn chhe. eTale ke nirvikalpa samyak pratItithI, rAg vinAnA gnAnathI ane asthiratArahit sthiratAnA anshathI-em ek sAthe traNeyathI bhagavAn AtmA jaNAy chhe. AvI vAt chhe.
have kahe chhe ke te ‘स्फुटम्’ pragaT chhe arthAt chhUpo nathI. gAthA 49mAn tene avyakta kahyo chhe. jyAre ahIn sphuT pragaT eTale vyakta kahyo chhe. chaitanyajyot chakachakAT mAratI pragaT chhe em ahIn kahe chhe. paryAyanI apekShAe te gupta-avyakta chhe, paN svabhAvanI apekShAe to e vyakta-pragaT ja chhe. paryAyane jyAre vyakta kahevAy chhe tyAre vastu-dravyane avyakta kahevAy chhe, kemake paryAyamAn trikALI dravya Avatun nathI. paN jyAre dravyane ja kahevun hoy tyAre chaitanyasvabhAvamay vastu-dravya chakachakATamay vartamAnamAn potAnI sattAthI mojud pragaT ja chhe em Avashe. paN te kone pragaT chhe? ahAhA! bhagavAn AtmA chaitanyasvabhAvasvarUp shAshvat jAjvalyamAn jyot pragaT chhe, paN kone? ke jeNe ene jANyo-anubhavyo chhe ene. bhAI! A to traNalokanA nAth vItarAg parameshvaranI vANI chhe! santo ene jagat sAme jAher kare chhe.
kahe chhe ke AtmA to vastu tarIke pragaT, prasiddha, mojud chhe, parantu paryAyabuddhimAn te aprasiddha, DhankAyelo chhe. ane tethI agnAnIne te chhe ja nahi. vartamAn ansh ane